Ngăn chặn dòng vốn đầu tư ra nước ngoài qua Trung tâm tài chính quốc tế
(CLO) Ngân hàng nhà nước vừa đưa ra Dự thảo Nghị định nhằm hình thành một khung pháp lý đầy đủ về cấp phép thành lập và hoạt động ngân hàng, quản lý ngoại hối, phòng chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố, chống tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt tại Trung tâm tài chính.
Theo đó, hàng loạt các đề xuất được Ngân hàng nhà nước đưa ra tại Dự thảo Nghị định quy định về cấp phép thành lập và hoạt động ngân hàng, quản lý ngoại hối, phòng chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt tại Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.
Trong đó, một số quy định cụ thể có mục đích tránh dòng vốn từ phần còn lại của Việt Nam chảy vào Trung tâm tài chính và sau đó chuyển ra đầu tư tại nước ngoài, đi ngược với chủ trương thu hút vốn vào Việt Nam. Để làm được điều này, cơ quan soạn thảo cho rằng cần phải có quy định không cho phép thành viên Trung tâm tài chính huy động vốn từ các tổ chức, cá nhân không phải là thành viên Trung tâm tài chính trên lãnh thổ Việt Nam.
Vì vậy, cần xây dựng quy định cho phép Ngân hàng nhà nước không thực hiện can thiệp sớm, áp dụng kiểm soát đặc biệt, các biện pháp tái cơ cấu, cho vay đặc biệt… và không thực hiện các nghiệp vụ ngân hàng Trung ương (như quy định tại Luật Các TCTD đối với hệ thống ngân hàng trong nước).
Đồng thời quy định ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài là thành viên không tham gia bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (do các tổ chức này không nhận tiền gửi của cá nhân trên lãnh thổ Việt Nam).
Đối với quy định về hoạt động, để đảm bảo phân định rõ các đối tượng cung cấp dịch vụ khi Trung tâm tài chính được thành lập, hoạt động ngân hàng được xây dựng là hoạt động ngân hàng truyền thống, không bao gồm các hoạt động chứng khoán, bảo hiểm… nhằm phù hợp với định hướng và quy định tại Điều 10 Nghị quyết 222/2025/QH15. Trên cơ sở phạm vi hoạt động được xác định, các quy định về giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn sẽ được xây dựng tương ứng.
Dự thảo Nghị định cũng quy định cụ thể trách nhiệm thực hiện các biện pháp phòng, chống rửa tiền của đối tượng báo cáo tại Trung tâm tài chính và của các tổ chức, cá nhân khác có liên quan tại Trung tâm tài chính. Quy định trách nhiệm của Cơ quan giám sát Trung tâm tài chính, NHNN, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng và các bộ, ngành có liên quan trong thực hiện chức năng quản lý nhà nước về phòng, chống rửa tiền tại Trung tâm tài chính đảm bảo phù hợp với quy định của pháp luật phòng, chống rửa tiền.
Dự thảo Nghị định quy định một số chính sách đặc thù, vượt trội cho đối tượng báo cáo tại Trung tâm tài chính gồm: Cho phép thực hiện các biện pháp phòng, chống rửa tiền mà chủ sở hữu, ngân hàng mẹ đang áp dụng mà pháp luật Việt Nam chưa có quy định nhưng đảm bảo không trái quy định của pháp luật Việt Nam.
Một trong những điểm đáng chú ý, Ngân hàng Nhà nước cũng lưu ý rủi ro rửa tiền có thể phát sinh khi Trung tâm tài chính quốc tế mở cửa mạnh cho dòng vốn quốc tế. Văn bản nêu rõ với mức độ mở cửa cao hơn trong Trung tâm tài chính quốc tế về dòng vốn, giao dịch xuyên biên giới cùng với sự hiện diện của nhiều tổ chức tài chính quốc tế lớn trong các lĩnh vực không chỉ riêng ngân hàng, cần phải có cơ chế chính sách chặt chẽ để các đối tượng không "lợi dụng" Trung tâm tài chính quốc tế và các chính sách đặc thù vượt trội để "hợp pháp hóa" nguồn tiền.
Theo đó, các quy định về báo cáo giao dịch chuyển tiền điện tử từ ngưỡng 1.000 USD được đưa vào dự thảo Nghị định như một trong những giải pháp trọng tâm nhằm tăng cường minh bạch, phù hợp với yêu cầu phòng chống rửa tiền. Ngoài ra, dự thảo Nghị định cũng xác định nguyên tắc phân định rạch ròi giữa hoạt động ngân hàng và các lĩnh vực khác.
Dự thảo Nghị định là bước cụ thể hóa Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội về việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế, nhằm hình thành khung pháp lý với các chính sách đặc thù, vượt trội về ngoại hối, hoạt động ngân hàng và phòng, chống rửa tiền để thu hút nguồn vốn quốc tế, đồng thời bảo đảm an toàn tài chính - tiền tệ quốc gia.
Theo tờ trình Ngân hàng Nhà nước gửi Chính phủ, cơ quan này nhấn mạnh mục đích thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Nghị quyết số 222/2025/QH15 là yêu cầu nới lỏng việc tự do chuyển đổi ngoại tệ, luân chuyển dòng vốn phục vụ giao dịch xuyên biên giới… Do đó, cần nghiên cứu khung pháp lý để vừa đảm bảo tính "tự do" trong phạm vi Trung tâm tài chính quốc tế, vừa hạn chế tối đa rủi ro liên thông đến nền kinh tế nội địa.