Theo tìm hiểu của phóng viên, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải là một hệ thống kênh, đập, trạm bơm, đê điều nhằm phục vụ việc tưới tiêu và thoát úng cho một vùng tứ giác nước được giới hạn bởi sông Hồng ở phía Tây, sông Đuống ở phía Bắc, sông Thái Bình ở phía Đông, và sông Luộc ở phía Nam.

Cống Xuân Quan (thuộc địa phận xã Xuân Quan, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên) là công trình quan trọng trong hệ thống đại thủy nông Bắc Hưng Hải. Tháng 10/1959, cống Xuân Quan chính thức đi vào vận hành, dẫn nước về đồng ruộng các tỉnh Hưng Yên, Hải Dương và một phần tỉnh Bắc Ninh.

Vào khoảng năm 2012 đến năm 2020, khu vực hành lang bảo vệ công trình thủy lợi sông Bắc Hưng Hải từ cống Xuân Quan (địa phận xã Xuân Quan) đến cửa sông Hồng (địa phận xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, Hà Nội) đã được cải tạo, làm kè đá chống sạt lở bằng tiền ngân sách nhà nước.

Theo lãnh đạo UBND xã Xuân Quan cho biết, thời điểm đó, UBND xã có phối hợp cùng Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải (Địa chỉ trụ sở chính: Số 2 đường Nguyễn Chí Thanh, phường Tân Bình, thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương) có tiến hành bàn bạc, thống nhất việc cải tạo cảnh quan khu vực này, đặc biệt là việc “làm đẹp” cho khu vực cống Xuân Quan.

Tưởng chừng như việc cải tạo cảnh quan cùng việc quản lý của Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải sẽ làm bộ mặt công trình quan trọng này trở lên “đẹp” hơn. Nhưng thời gian vừa qua, tại khu vực hành lang bảo vệ công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải thuộc địa phận 2 xã Bát Tràng và xã Xuân Quan, tình trạng lấn chiếm, xâm phạm hành lang bảo vệ công trình thủy lợi diễn ra ngang nhiên gây ra nhiều bức xúc trong dư luận.

Lợi dụng việc thuận lợi từ con đường vào khu du lịch làng nghề Bát Tràng, một số cá nhân, tổ chức đã tiến hành chiếm dụng đất, sản xuất giống cây trồng, buôn bán cây cảnh cho đến những điểm kinh doanh cà phê; đặc biệt là hai bãi xe có diện tích từ hàng trăm đến cả nghìn mét vuông nằm “chềnh ềnh”, hoạt động ngang nhiên suốt ngày đêm đã khiến cảnh quan nơi đây trở lên nhếch nhác.

Trong khi đó, cũng tại khu vực hành lang bảo vệ công trình thủy lợi sông Bắc Hưng Hải thuộc thôn 3, xã Xuân Quan (gần khu vực cầu Bông Lau), một cá nhân đã ngang nhiên cải tạo thuyền sắt thành nhà hàng mang tên The Deck để kinh doanh ngay trên dòng sông Bắc Hưng Hải. Nhà hàng này thường xuyên quảng cáo trên mạng xã hội về những buổi tiệc tùng vào tối thứ 7 hàng tuần. Nếu không được cấp phép hoạt động thì ai sẽ đảm bảo an toàn về mọi mặt đối với nhà hàng nằm “chềnh ềnh” ngay trên dòng sông Bắc Hưng Hải này?

Trong buổi làm việc với phóng viên, ông Lê Quý Đôn – Bí thư, Chủ tịch UBND xã Xuân Quan thừa nhận có tình trạng lấn chiếm hành lang bảo vệ công trình thủy lợi sông Bắc Hưng Hải. Ông Đôn cho biết, UBND xã Xuân Quan đã cử lực lượng chuyên môn đến lập biên bản những trường hợp vi phạm; yêu cầu các cá nhân, tổ chức tiến hành tháo dỡ công trình vi phạm trong đó có việc xử lý tháo dỡ lều lán của bãi xe do Trung tâm tinh hoa làng nghề Việt lập lên trái phép.

Tuy nhiên, khi phóng viên phản ánh, việc Trung tâm tinh hoa làng nghề Việt vẫn đang chiếm dụng đường đi để làm điểm đỗ xe điện, chiếm dụng hành lang bảo vệ công trình thủy lợi sông Bắc Hưng Hải để làm bãi xe, tiếp tục cho dựng khung sắt để làm nơi trông giữ ô-tô thu tiền trái pháp luật. Lúc này, ông Lê Quý Đôn cho biết sẽ tiếp nhận phản ánh của phóng viên, tiếp tục cho kiểm tra, xử lý.

Đối với nhà hàng nổi The Deck, Bí thư, Chủ tịch UBND xã Xuân Quan cho biết, đây là công trình không được cấp phép hoạt động nhưng cũng đã dừng hoạt động lâu nay. Tuy nhiên, khi phóng viên cho xem hình ảnh về việc nhà hàng vẫn có hoạt động bình thường, ông Lê Quý Đôn cho biết, sẽ kiểm tra và thông tin lại phóng viên.

Trong khi đó, ghi nhận tại khu vực bãi xe hoạt động trái phép trên hành lang bảo vệ công trình thủy lợi sông Bắc Hưng Hải thuộc địa phận xã Bát Tràng, phóng viên nhận thấy cả trăm xe ô-tô được trông giữ tại đây, có mái che. Bảo vệ bãi xe này cho biết, mỗi xe ô-tô ở đây phải mất chi phí là 600.000 đồng/1 tháng. 

Không những vậy, đây còn là nơi làm bãi đậu xe tải để bốc dỡ hàng hóa từ làng nghề Bát Tràng; thậm chí còn có kho xưởng sản xuất của Cơ sở sản xuất gốm sứ mang tên Mậu Lý. 

Với khoản lợi nhuận từ gần trăm chiếc xe ô-tô được trông giữ theo tháng cùng với việc cho thuê làm bến bãi bốc dỡ hàng hóa, kho bãi sản xuất thì mỗi tháng ước chừng doanh thu của người chủ quản lý ở đây lên đến cả trăm triệu đồng. Đây quả thực là “miếng bánh” béo bở không dễ bị buông bỏ. Và dường như chính quyền địa phương có dấu hiệu làm ngơ, trong khi đó Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải lại thiếu quyết liệt trong xử lý, kiến nghị, đề nghị chính quyền quyết liệt xử lý vi phạm, trả lại mặt bằng để sử dụng đúng mục đích.

Theo Chủ tịch UBND xã Bát Tràng - ông Phạm Huy Khôi cho biết, đây là bãi xe do ông Nguyễn Văn Hanh, trước đây là cán bộ làm việc tại Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải đang quản lý, tiến hành cho trông giữ xe.

Khi được hỏi về việc, hiện bãi xe này đã được Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải thanh lý, chấm dứt hợp đồng cho thuê làm địa điểm trông giữ xe nhưng vẫn đang hoạt động. Vì sao không bị xử lý? Ông Phạm Huy Khôi cho rằng, trách nhiệm chính thuộc về Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải bởi doanh nghiệp này quản lý, sử dụng đất và phải có trách nhiệm bảo vệ công trình thủy lợi.

Chủ tịch UBND xã Bát Tràng cũng cho biết, UBND xã chỉ phối hợp xử lý khi có ý kiến từ Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải.

Có thể thấy, việc quản lý, bảo vệ công trình thủy lợi trách nhiệm chính là của Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải, Trạm quản lý công trình cống Xuân Quan. Tuy nhiên, chính quyền địa phương có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giám sát, phát hiện, xử lý vi phạm.

Cùng với đó là việc phối hợp chặt chẽ với đơn vị quản lý khai thác công trình thủy lợi, đê điều, các cơ quan, đơn vị có liên quan trong thực hiện các biện pháp, quản lý, xử lý vi phạm công trình thủy lợi. Và ở đây có trách nhiệm rất lớn của: UBND xã Bát Tràng; UBND xã Xuân Quan; Chi cục Phòng, chống thiên tai Hà Nội; Chi cục Quản lý đê điều và Phòng chống lụt bão tỉnh Hưng Yên.

Đề nghị UBND xã Bát Tràng, UBND xã Xuân Quan, Chi cục Phòng, chống thiên tai Hà Nội; Chi cục Quản lý đê điều và Phòng chống lụt bão tỉnh Hưng Yên cùng Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải phối hợp kiểm tra, xử lý nghiêm những vi phạm nêu trên.

Báo Nhà báo & Công luận sẽ tiếp tục thông tin.

Quốc Trần