Vào cuộc đồng bộ trên mọi mặt trận

Theo Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan), từ đầu năm tới nay, tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại phổ biến và gia tăng mạnh tại các Cục Hải quan tỉnh, thành phố có số thu lớn, lưu lượng hàng hóa lớn qua khu vực cảng biển, sân bay quốc tế lớn, có hoạt động tạm nhập tái xuất, chuyển cảng, quá cảnh.

Các mặt hàng vi phạm được phát hiện trong thời gian qua chủ yếu là hàng tiêu dùng, hàng cấm như ma túy tổng hợp, ma túy đá, heroin, thuốc phiện, cocain, cần sa, cá thể rùa, cá thể tê tê, vảy tê tê, ngà voi, máy móc thiết bị đã qua sử dụng… Trong đó, phải kể đến các mặt hàng thiết bị y tế, bộ kit test nhanh kháng nguyên SARS-CoV-2, thuốc chữa bệnh COVID-19, các đối tượng đã lợi dụng đường mòn, lối mở biên giới, trà trộn vào hàng hóa, cất giấu trong hành lý; lợi dụng vận chuyển hàng hóa, hành khách đường hàng không… để vận chuyển trái phép vào Việt Nam các mặt hàng này.

Kết quả 5 tháng đầu năm 2022 (số liệu từ 16/12/2021 đến 15/5/2022), ngành Hải quan đã trực tiếp và phối hợp phát hiện, bắt giữ và xử lý: 5.387 vụ việc vi phạm pháp luật hải quan. Trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 1.283 tỷ 144 triệu đồng. Cơ quan Hải quan khởi tố 22 vụ án hình sự, chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 34 vụ. Số tiền thu nộp ngân sách nhà nước: 186 tỷ 330 triệu đồng. Có thể thấy, công tác chống buôn lậu đầu năm 2022 có sự chuyển biến đáng ghi nhận.

Nhận định về sự chuyển biến trong công tác chống buôn lậu những tháng qua, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn đã đánh giá, với sự chỉ đạo quyết liệt, cộng với hướng dẫn nghiệp vụ cụ thể từ tổng cục, công tác chống buôn lậu, điều tra, khởi tố, nhất là tại các địa phương có sự chuyển biến tích cực. Điều này thể hiện qua công tác khởi tố các vụ án hình sự, đấu tranh với tội phạm ma túy xuyên quốc gia trong địa bàn hoạt động hải quan.

Riêng Cục Điều tra chống buôn lậu khởi tố 9 vụ, trong khi quý I/2021 chỉ khởi tố được 1 vụ và cả năm 2021 chỉ có 11 vụ. Ở địa phương, cùng kỳ năm 2021, chỉ có Cục Hải quan Tây Ninh và Cục Hải quan Đắk Lắk có quyết định khởi tố với 4 vụ. Sang quý I/2022, có 9/35 cục hải quan địa phương có các quyết định khởi tố vụ án hình sự gồm: các Cục Hải quan Bình Phước, Tây Ninh, Cao Bằng, Hà Nội, Lạng Sơn, Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Nam và An Giang. Riêng Cục Hải quan Bình Phước khởi tố 3 vụ, các đơn vị còn lại mỗi đơn vị khởi tố 1 vụ. Kết quả khởi tố của Cục Hải quan Bình Phước là một nỗ lực lớn và có sự chuyển biến đáng kể, bởi trong năm 2021 toàn đơn vị chưa khởi tố được vụ án hình sự nào.

Cùng với đó, lực lượng Hải quan cũng tích cực trong phối hợp với các lực lượng chức năng điều tra, xác minh, bắt giữ và xử lý nhiều vụ vận chuyển, mua bán trái phép ma túy lớn với những thủ đoạn ngày càng tinh vi. Tại khu vực phía Nam, đặc biệt là thành phố Hồ Chí Minh và tuyến biên giới giáp Campuchia, tình hình hoạt động của tội phạm ma túy diễn biến hết sức phức tạp; các khu vực này trở thành “địa bàn nóng” về tội phạm ma túy.

Do Trung Quốc tổ chức kiểm soát chặt chẽ biên giới, các đối tượng người Trung Quốc, người Đài Loan (Trung Quốc) tìm cách nhập cảnh trái phép vào Việt Nam, móc nối với các đối tượng trong nước đầu tư kinh doanh, thuê kho, xưởng, căn hộ chung cư để điều hành, tổ chức việc mua bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép ma túy từ khu vực Tam giác Vàng vào Việt Nam với nhiều phương thức, thủ đoạn hết sức tinh vi như: cất giấu ma túy trong mô-tơ điện, đồ gỗ, máy móc, thiết bị điện tử, nông sản, hạt nhựa, sắt phế liệu, đồ chơi trẻ em, thực phẩm… để vận chuyển đi nước thứ ba tiêu thụ.

Bên cạnh đó, với sự phát triển mạnh mẽ và phổ biến của các trang mạng xã hội, việc hướng dẫn sản xuất trái phép chất ma túy cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, gây khó khăn cho công tác kiểm soát và phòng, chống ma túy của các cơ quan chức năng.

Liên quan đến tuyến đường biển, thông qua kênh hợp tác quốc tế, cơ quan Hải quan Việt Nam tiếp nhận thông tin chia sẻ về một số vụ vận chuyển trái phép chất ma túy với số lượng lớn qua nhiều quốc gia bằng đường biển, có lưu trữ tồn lâu ở Việt Nam và tái xuất đi nước thứ ba. Qua đó có thể thấy, tuyến này vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ, đặc biệt thời gian gần đây ma túy bị phát hiện được cất giấu, ngụy trang trong các thành vách giả, kiên cố bên trong phương tiện chuyên chở, công-te-nơ và các lô hàng cồng kềnh.

Chỉ tính riêng trong 5 tháng đầu năm 2022, toàn ngành đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy phát hiện, bắt giữ: 109 vụ/97 đối tượng. Tang vật thu giữ gồm có: 66,8kg và 20 bánh heroin; 61,7kg cần sa; 40,5kg thuốc phiện; 245,6kg và 22.883 viên MTTH (trong đó 18,1 kg ketamin); 280 viên chất hướng thần.

Điển hình, lực lượng Hải quan TP. Hồ Chí Minh đã chủ trì, phối hợp phá thành công 3 chuyên án, bắt giữ tổng cộng gần 25kg ma túy tổng hợp loại MDMA (thuốc lắc), heroin và 18kg cần sa được cất giấu trong nhiều kiện hàng nhập khẩu và xuất khẩu vận chuyển trái phép qua dịch vụ bưu chính quốc tế, chuyển phát nhanh. Thủ đoạn cất giấu ma túy trong các vật dụng gia đình, các khối sáp thơm, máy hát đĩa, hoặc ép vào các thành, vách thùng bao bì carton, còn cần sa được ngụy trang trong các lon ngũ cốc, sữa, bánh… được hàn kín lại, bằng mắt thường không thể phân biệt được.

Một vụ điển hình tinh vi là vụ “tem lưỡi” bị bắt giữ tại Hà Nội. Đối tượng vi phạm đã đặt mua số hình ảnh bằng giấy (bao gồm 500 tem nhỏ) khối lượng 8,4g và nhiều tang vật liên quan khác trên mạng, được bên bán đóng gói trong bì thư gửi từ Hà Lan qua Thẩm Quyến (Trung Quốc), sau đó vận chuyển về Việt Nam qua đường hàng không (theo loại hình bưu chính). Chất LCP-LSD hàm lượng 150mcg, có tác dụng gây ảo giác tương tự chất ma túy LSD có trong “tem lưỡi”, được phun, tẩm trên giấy thấm, có thể xé thành các tem nhỏ để sử dụng…

“Hậu kiểm”, thanh tra đạt nhiều kết quả

Không chỉ “tuyến đầu” đạt nhiều kết quả tích cực, lực lượng hậu kiểm là kiểm tra sau thông quan và thanh tra, kiểm tra cũng đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Đối với công tác kiểm tra sau thông quan (KTSTQ), Tổng cục Hải quan đã triển khai hiệu quả các chuyên đề, các nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm. Cụ thể, quý I/2022, nhằm triển khai đồng bộ công tác KTSTQ đối với một số lĩnh vực quản lý, lực lượng KTSTQ đã nghiên cứu, đánh giá dấu hiệu rủi ro trong một số lĩnh vực quản lý về hải quan theo 7 chuyên đề.

Từ đó, tổng cục đã lập danh sách 202 doanh nghiệp trên địa bàn quản lý giao các cục hải quan tỉnh, thành phố thực hiện KTSTQ trong 6 tháng đầu năm 2022… Toàn ngành đã thực hiện KTSTQ 147 cuộc, trong đó có 42 cuộc tại trụ sở người khai hải quan, 105 cuộc tại trụ sở cơ quan hải quan.

Tổng số tiền ấn định thuế và xử phạt vi phạm hành chính là 85,36 tỷ đồng, đã thực thu vào ngân sách là 44,74 tỷ đồng. Ngoài việc thu nộp ngân sách nhà nước, Cục KTSTQ đang tăng cường và nâng cao vai trò trong thực hiện thẩm quyền khởi tố các vụ án hình sự. Một vụ việc đã được Cục KTSTQ khởi tố hình sự (hiện cơ quan chức năng đang tiếp tục điều tra).

Công tác thanh tra chuyên ngành năm 2022 được thực hiện theo kế hoạch Bộ Tài chính phê duyệt. Đầu năm 2022, toàn ngành đã thực hiện 21 cuộc thanh tra, kiểm tra, trong đó 15 cuộc thanh tra chuyên ngành và 6 cuộc kiểm tra nội bộ.

Số tiền thuế kiến nghị truy thu trong toàn ngành là 8,803 tỷ đồng, trong đó số thuế truy thu là 8,452 tỷ đồng, xử phạt vi phạm hành chính 351 triệu đồng, đã thu nộp, ngân sách 12,382 tỷ đồng (bao gồm số thu qua công tác thanh tra, kiểm tra năm 2021). Tất cả các kết quả đó là những bước chuyển quan trọng trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại của ngành Hải quan thời gian qua.

Để đấu tranh và ngăn chặn hiệu quả các hành vi buôn lậu, ngành Hải quan sẽ tiếp tục ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin phục vụ công tác quản lý, giám sát, kiểm tra, kiểm soát trên tất cả các khâu nghiệp vụ.

Trong đó, đặc biệt chú trọng công tác giám sát trực tuyến tại các địa điểm kiểm tra, nơi tập kết hàng hóa, kho chứa hàng hóa..., nhất là tại các Cục Hải quan có số thu lớn, lưu lượng hàng hóa lớn, có hoạt động tạm nhập tái xuất, chuyển cảng, quá cảnh như: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Bà Rịa - Vũng Tàu... Đồng thời, tích cực, chủ động kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, nhất là đối với những mặt hàng nhạy cảm, nhằm kịp thời phát hiện các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, trốn thuế gây thất thu cho NSNN.

Về chủng loại hàng hóa, Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu Nguyễn Hùng Anh cho hay sẽ chú trọng giám sát các mặt hàng trọng điểm như hàng tiêu dùng, hàng có thuế suất cao, hàng quản lý chuyên ngành, vật tư y tế phục vụ công tác phòng chống dịch, hàng cấm...

Bên cạnh đó, Cục Điều tra chống buôn lậu đẩy mạnh công tác thu thập thông tin, nắm vững diễn biến tình hình, cảnh báo về một số phương thức, thủ đoạn của các đối tượng buôn lậu, vận chuyển trái phép khoáng sản qua biên giới; cảnh báo về phương thức thủ đoạn và hướng dẫn nghiệp vụ chống buôn lậu hàng giả và bảo về quyền sở hữu trí tuệ…

Ngoài ra, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về mối nguy hại của hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, gian lận thương mại và hàng giả…

Trung Hiếu