Tuyên Quang - hay còn gọi dân dã là xứ Tuyên - vùng đất núi đồi trùng điệp, mây vờn đỉnh núi, sông Lô uốn lượn, nơi có 99 ngọn núi kỳ vĩ mọc lên giữa biển nước mênh mông xanh ngắt tựa như vịnh Hạ Long, nơi có nhiều thiếu nữ đẹp đến mộng mị, mới ngắm mà say... Xứ Tuyên thôi thúc bất cứ ai muốn đến khám phá, chiêm ngưỡng vẻ đẹp nguyên sơ tiên cảnh của mảnh đất này.

Nhưng chỉ có vậy vẫn là chưa đủ khi nói về sức hút đến khó cưỡng của mảnh đất xứ Tuyên. Nơi đây còn có làn điệu Then quyến rũ bậc nhất trong các làn điệu ru ca của các dân tộc Tày, Nùng, Thái.

Mỗi khi điệu Then cất lên cùng tiếng đàn Tính ngân nga bay bổng hòa quyện miên man với núi rừng, sông nước, đây mới đích thực là bản song tấu hòa hợp tuyệt đỉnh, chất chứa gần như tất cả những tinh túy và bản sắc riêng có của con người Tuyên Quang, của vùng đất lịch sử giàu truyền thống cách mạng, nguyên sơ và bình dị.

Điệu hát Then vẫn được người Tày xứ Tuyên coi là điệu hát thần tiên và thường được sử dụng trong các nghi lễ cầu mùa, cầu yên, cấp sắc... Then chất chứa nhiều tinh hoa về đời sống sinh hoạt, văn hóa, tâm linh, khát vọng của con người cùng sống hòa thuận yên bình với núi rừng, sông suối, vạn vật cỏ cây.

Với người Tày, ngay từ khi còn trong bụng mẹ đã được nghe Then, nghe đàn Tính tại các lễ hội mùa xuân, lễ hội cầu mùa, cầu sức khỏe bình an, cầu cho mưa thuận gió hòa, cầu cho lứa đôi hạnh phúc sớm đơm hoa kết trái.

Năm 2019, UNESCO chính thức ghi danh Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là khẳng định bản sắc văn hóa độc đáo, đa dạng, phong phú của dân tộc Việt Nam.

Để thưởng lãm điệu Then đậm chất của người Tày và khám phá vẻ đẹp nguyên sơ kỳ vỹ của núi rừng xứ Tuyên, khám phá chất mộc mạc, dung dị, mến khách của con người nơi đây, du khách hãy "xách ba lô lên và đi".

Hình ảnh du khách trải nghiệm bơi mảng - hát then trên hồ Nà Nưa. Nguồn: BQL các Khu du lịch tỉnh Tuyên Quang

Ngồi trên chiếc mảng làm nên từ những thân tre, dạo quanh hồ nước mênh mông xanh ngắt của thủy điện Nà Hang, du khách sẽ được thỏa thích ngắm nhìn núi rừng nguyên sinh trùng điệp nhấp nhô trên biển nước mênh mông làm ta liên tưởng đến vịnh Hạ Long…

Và khi làn điệu Then, cây đàn Tính cùng tấu lên bản hòa ca quện vào cảnh sắc hữu tình tạo nên một thế giới huyền ảo, đưa ta về với chốn tiên cảnh bồng lai. Điệu Then ngọt ngào du dương hòa với tiếng đàn Tính trầm bổng mượt mà, làm cho người nghe đắm say ngây ngất. Đó sẽ là những trải nghiệm khó quên đối với du khách khi một lần đến với xứ Tuyên kỳ vĩ.

T.Toàn