Dùng nắp lon làm gùi, túi xách

Bà Rơ Mah Vo (60 tuổi, người dân tộc thiểu số Jrai, trú tại làng Ghè, xã Ia Dơk, huyện Đức Cơ, Gia Lai) chính là người phụ nữ khuyết tật, vượt lên số phận trở thành tấm gương sáng trong việc biến đồ phế liệu thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Trong căn nhà nhỏ, đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ ấy vẫn miệt mài, tỉ mỉ đính từng hạt cườm lên những nắp lon.

Bà Vo cũng là người phụ nữ đầu tiên trong làng có ý tưởng tạo nên các sản phẩm mỹ nghệ từ những phế liệu bỏ đi. Sản phẩm độc đáo được bà tạo ra từ nắp lon chính là những chiếc túi xinh xắn, hay chiếc gùi - một sản phẩm văn hoá đặc sắc, thân thiện với môi trường của đồng bào Jrai.

Không may mắn như bao người khác, ngay khi vừa chào đời bà Vo đã bị khuyết tật ở chân, di chuyển không thuận lợi. Vì không muốn trở thành gánh nặng cho gia đình, bà Vo đã dùng đôi tay lành lặn tập tành dệt thổ cẩm, may quần áo rồi đan lát gùi, giỏ đựng, túi xách…

Trò chuyện với PV, bà Vo nhớ lại: “Trước đây, tôi đã thử sức với nghề dệt thổ cẩm, sản phẩm của tôi cũng được nhiều người mua đánh giá cao. Tuy nhiên chỉ một thời gian ngắn sau đó trên thị trường xuất hiện la liệt các sản phẩm từ thổ cẩm, vì vậy sản phẩm của tôi cũng bị thất sủng từ đó”.

“Không nhận được sự quan tâm của người dùng, nên tôi đã chuyển qua đan gùi từ sợi dây. Tuy nhiên sản phẩm chưa được bắt mắt nên lượng người mua rất ít. Sau một lần nhà tổ chức tiệc, thấy vô số nắp lon trên nền nhà nên từ đó tôi đã nghĩ ra việc sẽ sử dụng chúng để tái chế thành những sản phẩm hữu ích”, bà Vo nói.

Nói được làm được, ngay sau đó bà đã bắt tay làm chiếc túi đeo từ nắp lon. Sau 3 ngày, chiếc túi cũng hoàn thành, sản phẩm dành được vô số lời tán thưởng từ mọi người. Từ đó, túi đeo được làm bằng nắp lon của bà Vo được các hộ dân trong làng đặt mua với số lượng lớn.

Không chỉ dừng lại ở việc tạo ra những chiếc túi xinh xắn từ nắp lon, bà Vo tiếp tục dùng phế liệu này tạo ra những chiếc gùi bắt mắt. Để có được nhiều chiếc nắp lon hơn, bà đã nhờ người cháu đến chỗ thu mua ve chai xin nhặt.

Nuôi bố mẹ già bằng cách biến phế liệu thành sản phẩm mỹ nghệ

Theo bà Vo, vật liệu chính để trang trí chiếc gùi chính là những nắp lon nước. Từ phế liệu bỏ đi này bà đã kết chúng chặt với nhau. Bên cạnh đó, để chiếc gùi bắt mắt hơn, bà còn đính thêm hạt nhựa giả ngọc trai, hạt cườm với đủ màu sắc. Để trang trí một chiếc gùi như vậy mất khoảng 4-5 ngày, trung bình 1 tháng bà làm được 4-5 cái, có tháng khách đặt nhiều thì làm gấp đôi, gấp ba.

"Để hoàn thành được một chiếc gùi bằng nắp lon, đòi hỏi người làm phải có bàn tay khỏe khoắn, khéo léo để đan các vật liệu với nhau. Ngoài ra cần phải có sự phối hợp sắp xếp đan xen các loại màu sắc sao cho sinh động, hấp dẫn. Hoặc có thể trang trí theo họa tiết của thổ cẩm, bông hoa, tam giác…”, bà Vo hướng dẫn.

Trung bình đối với sản phẩm mỹ nghệ là chiếc gùi bà Vo được trả công từ 500.000-800.000 đồng/gùi. Còn túi đeo, giỏ xách dao động từ 300.000-500.000 đồng/chiếc. Cũng nhờ công việc này, bà Vo đã có thu nhập ổn định, nuôi dưỡng bố mẹ già.

Chị Trần Thị Liên (39 tuổi, trú thị trấn Chư Ty, khách hàng thường mua sản phẩm tái chế của bà Vo) cho biết: "Tôi rất thích các sản phẩm thủ công của người bản địa nơi đây, nhất là những chiếc gùi, chiếc túi của chị Vo. Càng ngạc nhiên hơn khi những sản phẩm bắt mắt này được tạo nên từ đôi tay khéo léo của người phụ nữ khuyết tật. Tôi thật sự khâm phục người phụ nữ ấy”.

Ngoài giá trị sử dụng thường ngày, sản phẩm của bà Vo còn trở thành đồ lưu niệm. Chính vì vậy, nhiều người dân ở thị trấn Chư Ty (huyện Đức Cơ) đã đến tận nhà xem và đặt mua các sản phẩm mỹ nghệ do bà làm ra. Nhiều khách hàng phương xa khi biết đến sản phẩm của bà cũng nhờ người thân đặt mua.

“Tôi đã mua chiếc gùi và túi đeo của chị Vo làm ra để tặng một người bạn ở Bình Dương, họ khen rất đẹp. Thời gian tới, tôi sẽ giới thiệu, quảng bá sản phẩm của chị đến bạn bè ở các tỉnh thành khác”, chị Liên cho hay.

Bài và ảnh: Trần Hiền