Chứng khoán Việt Nam đang đối diện với áp lực bán ròng mạnh mẽ từ khối ngoại trong những tuần gần đây, dù thị trường vẫn kỳ vọng vào khả năng được nâng hạng lên thị trường mới nổi vào cuối năm nay.
Xu hướng bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài diễn ra trong bối cảnh rủi ro thương mại gia tăng, đặc biệt là những lo ngại về chính sách thuế quan từ Mỹ khi Tổng thống Donald Trump có thể tiếp tục thực hiện các biện pháp nhằm thiết lập lại tình trạng mất cân bằng thương mại.

Theo giới phân tích, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có thể chịu ảnh hưởng từ những động thái thương mại của Mỹ do thặng dư thương mại với nền kinh tế số một thế giới vẫn duy trì ở mức cao trong năm 2024.
Dữ liệu của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cho thấy, tính đến năm 2023, các nền kinh tế châu Á nói chung đang áp dụng mức thuế nhập khẩu trung bình cao hơn so với Mỹ. Trong đó, Ấn Độ đứng đầu với thuế suất trung bình đơn giản lên tới 17% đối với các đối tác có nguyên tắc tối huệ quốc (MFN), trong khi con số này tại Mỹ chỉ là 3,3%. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này khi áp dụng mức thuế trung bình 9,4% đối với các đối tác MFN.

Dù vậy, theo nhận định của Michael Wan, nhà phân tích tiền tệ cấp cao tại MUFG Bank, lập trường của Mỹ đối với Việt Nam có thể sẽ bớt cứng rắn hơn so với một số quốc gia khác. Thay vì áp dụng biện pháp thuế quan toàn diện, Washington nhiều khả năng sẽ lựa chọn những mức thuế cụ thể đối với từng ngành hàng nhất định.

Dữ liệu giao dịch cho thấy áp lực bán ròng từ khối ngoại đang gia tăng mạnh. Trong tháng 1/2025, nhà đầu tư nước ngoài đã bán ròng hơn 6.400 tỷ đồng trên thị trường chứng khoán Việt Nam, gần gấp ba lần so với tháng trước đó. Quy mô bán ròng của Việt Nam lớn hơn nhiều so với thị trường Indonesia nhưng vẫn thấp hơn so với các thị trường lớn khác tại châu Á như Ấn Độ hay Hàn Quốc. Xu hướng này tiếp tục tăng tốc trong tháng 2, khi chỉ trong tuần đầu tiên, khối ngoại đã bán ròng thêm 4.200 tỷ đồng.

Điều đáng chú ý là động thái bán ròng của khối ngoại diễn ra ngay trong thời điểm thị trường kỳ vọng vào khả năng nâng hạng lên thị trường mới nổi theo phân loại của FTSE Russell. Việt Nam đã được FTSE đưa vào danh sách theo dõi nâng hạng từ năm 2018. Trong thời gian gần đây, các cơ quan quản lý đã triển khai một loạt cải cách quan trọng nhằm đáp ứng điều kiện nâng hạng, trong đó có việc xóa bỏ yêu cầu ký quỹ trước khi giao dịch đối với nhà đầu tư nước ngoài vào tháng 11/2024. Đây được xem là một trong những điều kiện tiên quyết quan trọng để Việt Nam có thể được FTSE Russell công nhận là thị trường mới nổi.

Theo kế hoạch, FTSE sẽ công bố báo cáo tạm thời vào tháng 3 về các thị trường đang được theo dõi trước khi đưa ra quyết định chính thức vào tháng 9 về việc có nâng hạng thị trường Việt Nam hay không. Ngân hàng Thế giới (WB) ước tính rằng nếu Việt Nam được FTSE và MSCI nâng hạng, thị trường chứng khoán trong nước có thể thu hút thêm khoảng 5 tỷ USD từ dòng vốn nước ngoài, với dòng tiền dự kiến sẽ đổ vào mạnh ngay từ trước khi quyết định nâng hạng được đưa ra. FTSE cũng tính toán rằng việc trở thành thị trường mới nổi có thể giúp Việt Nam thu hút khoảng 1 tỷ USD từ các quỹ đầu tư thụ động và 5 tỷ USD khác từ các quỹ chủ động.

Tuy nhiên, giai đoạn quan trọng này lại diễn ra trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu đang đối diện với nhiều biến động khó lường. Tổng thống Donald Trump nhiều khả năng sẽ áp dụng chính sách thương mại cứng rắn hơn khi quay trở lại Nhà Trắng, đặt ra những rủi ro về thuế quan đối với nhiều nền kinh tế có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, trong đó có Việt Nam. Đồng thời, xu hướng dịch chuyển dòng vốn khỏi các thị trường cận biên và mới nổi đang trở thành một yếu tố tiêu cực, có thể tác động đến dòng vốn đầu tư vào chứng khoán Việt Nam trong thời gian tới.