Các nhà phân tích cho biết rằng hàng triệu người Pakistan có thể bị đẩy vào cảnh đói nghèo và các doanh nghiệp nhỏ bị hủy hoại tài chính sau khi Islamabad đồng ý loại bỏ trợ cấp năng lượng để đảm bảo nguồn vốn quốc tế đang rất cần thiết.

Bộ trưởng Tài chính Miftah Ismail cho biết một “thỏa thuận rộng rãi” với Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hôm thứ 3 đã “khóa chặt” ngân sách của Pakistan cho năm tài chính (bắt đầu từ ngày 1 tháng 7) và Quỹ đang bắt đầu tham vấn với ngân hàng trung ương của quốc gia để thiết lập các mục tiêu tiền tệ.

Sau đó, thỏa thuận sẽ được đệ trình để các giám đốc IMF phê duyệt.

Đây là một bước quan trọng hướng tới việc nối lại hỗ trợ của IMF cho Pakistan trong khuôn khổ chương trình hỗ trợ cán cân thanh toán trị giá 6 tỷ USD kéo dài 39 tháng được đồng ý ban đầu vào năm 2019, với việc giải ngân bắt đầu vào tháng 7 năm đó.

Pakistan đã yêu cầu IMF gia hạn hỗ trợ cho đến tháng 6 năm 2023 và cũng nâng giá trị lên 8 tỷ USD, bao gồm cả năm tài chính 2022-2023 của đất nước.

Các khoản thanh toán của IMF cho Pakistan đã bị đóng băng vào tháng 3 sau khi chính phủ tiền nhiệm của Pakistan, do cựu siêu sao danh tiếng Imran Khan đứng đầu, từ chối thỏa thuận giảm trợ cấp nhiên liệu.

Tuy nhiên, kể từ khi thay thế Khan vào tháng 4, chính quyền của Thủ tướng Shehbaz Sharif đã tăng giá xăng dầu lên khoảng 70%, một động thái chắc chắn sẽ thúc đẩy tỉ lệ lạm phát, vốn đã gần 14% vào tháng 5.

Bộ trưởng Tài chính Ismail cho biết các thoả thuận đạt được với IMF vào tối thứ 3 sẽ cho khiến Islamabad áp thuế đối với xăng dầu, làm tăng giá thêm khoảng 20% trong 12 tháng tới. Ông nói, hóa đơn tiền điện và khí đốt cũng sẽ tăng.

Khaqan Hassan Najeeb, một cựu cố vấn tại Bộ tài chính Pakistan, cho biết việc tăng giá năng lượng cũng sẽ gây thiệt hại cho 5,2 triệu doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) của nước này.

Ông nói: “Các doanh nghiệp vừa và nhỏ là kết cấu thực tế của nền kinh tế của chúng ta. Mặc dù các “anh lớn” của họ có thể vượt qua cơn bão này tương đối dễ dàng, nhưng phần lớn các doanh nghiệp vừa và nhỏ này đang phải đối mặt với mối đe dọa hiện hữu.”

Tuần trước, Thủ tướng Sharif cho biết ông “nhận thức sâu sắc về tác động” của giá nhiên liệu cao hơn đối với người tiêu dùng Pakistan, những người đã phải vật lộn với tỉ lệ lạm phát hai con số trong hơn ba năm. Nhưng chính phủ của ông sẽ tiếp tục thực hiện các “quyết định cứng rắn” cần thiết để ngăn chặn tình trạng vỡ nợ đối với các nghĩa vụ tài chính quốc tế của Pakistan.

Dự trữ ngoại hối do ngân hàng trung ương Pakistan nắm giữ đã giảm xuống dưới 9 tỷ USD vào tuần trước, chỉ đủ để thanh toán cho một tháng rưỡi hàng hóa nhập khẩu của quốc gia Nam Á đông dân này.

Việc cạn kiệt dự trữ ngoại hối của Pakistan đã khiến đồng rupee mất giá 15% so với đồng USD trong hai tháng qua, làm tăng lạm phát nhập khẩu từ các thị trường hàng hóa quốc tế đang tăng đột biến.

Bộ trưởng Tài chính Ismail, cũng là một doanh nhân nổi tiếng chia sẻ: “Tôi đã quan sát tình hình đất nước trong 30 năm, nhưng tôi chưa bao giờ thấy tình trạng lạm phát như vậy”.

Thâm hụt tài chính của Pakistan đang trên đà vượt quá 8% GDP vào cuối tháng này, vì vậy Islamabad chỉ đơn giản là không có tiền để tiếp tục chi khoảng nửa tỷ USD mỗi tháng cho trợ cấp nhiên liệu.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết gần 80% trong số 220 triệu người ước tính của Pakistan dễ bị tổn thương bởi tác động của việc loại bỏ trợ cấp nhiên liệu vì họ sống với mức 5,50 USD một ngày hoặc ít hơn - mức nghèo của Ngân hàng Thế giới dành cho tầng lớp thu nhập trung bình thấp ở các nước đang phát triển.

Ngân hàng Thế giới ước tính rằng về tổng thể, khoảng 39% người Pakistan đã sống dưới mức nghèo khổ đó.

Yousaf Nazar, một nhà kinh tế chính trị và cựu giám đốc điều hành Citigroup có trụ sở tại Singapore, cho biết “lạm phát có thể đạt 20%, trái ngược hẳn với mục tiêu chính thức là 11%”.

Ông cảnh báo rằng “khoảng 10 triệu người nữa có thể bị đẩy xuống dưới mức nghèo khổ”.

Chính phủ trước đây cho biết một thỏa thuận với IMF sẽ kích hoạt việc giải phóng khoản trợ giúp tài chính đã được đồng ý về nguyên tắc với các đồng minh quan trọng là Trung Quốc, Ả Rập Xê Út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.

Đầu tháng này, Bắc Kinh đã chấp nhận yêu cầu của Pakistan về khoản vay thương mại trị giá 2,3 tỷ USD, tùy thuộc vào thỏa thuận của IMF. Hai nước hôm thứ 4 đã ký một thỏa thuận hoàn tất thỏa thuận.

Nazar cho biết, thỏa thuận của Pakistan với IMF sẽ làm trầm trọng thêm “căng thẳng kinh tế, bất ổn xã hội và bất ổn chính trị”.

Najeeb nói, dự trữ ngoại hối cạn kiệt, trợ cấp năng lượng bị gỡ bỏ, thâm hụt thương mại cao kỷ lục hơn 43 tỷ USD trong 11 tháng tính đến tháng 5 và lạm phát tăng vọt là những mối đe dọa rõ ràng và hiện tại đối với nền kinh tế Pakistan.

Tuy nhiên, viện trợ từ IMF sẽ giúp quốc gia này đảm bảo được khả năng thanh toán bên ngoài. Đây là cơ hội rất lớn đối với Pakistan.

Nazar cho biết nền kinh tế Pakistan vẫn “rất dễ bị tổn thương” trước các cú sốc giá dầu vì mức độ mắc nợ cao và không có khả năng tạo ra dòng vốn ngoại hối cao hơn từ cơ sở xuất khẩu hạn hẹp của mình.

Nợ nước ngoài của Pakistan tính theo phần trăm GDP đã tăng từ 30% trong năm tài chính 2017-18 lên 40% trong năm 2021-22.

Najeeb cho biết những thách thức kinh tế vĩ mô của Pakistan mang tính cấu trúc. Hệ thống doanh thu của đất nước không thể đáp ứng được nhu cầu tài chính của chính phủ và, trong trường hợp không có đầu tư trực tiếp nước ngoài đáng kể, sự tăng trưởng dựa trên tiêu dùng của nó dựa vào sự trợ giúp từ nước ngoài và kiều hối từ cộng đồng Pakistan.

Ông nói: “Trong những năm tới, tạo ra sự tự chủ thông qua huy động nguồn thu nội địa sẽ là chìa khóa cho sự tồn tại của nền kinh tế Pakistan".

Huy Hoàng (Theo SCMP)