Trong đó, chỉ rõ nhiều sai sót, vi phạm của VUSTA và các đơn vị trực thuộc.

22 dự án ODA chưa tuân thủ Luật Đấu thầu

Theo đó, kết luận kiểm tra đối với 22 dự án ODA không hoàn lại, trong giai đoạn từ ngày 01/01/2018 đến trước ngày 01/10/2018, có 11 dự án được phê duyệt, trong đó 02 dự án thuộc thẩm quyền quyết định đầu tư của Thủ tướng Chính phủ. Theo quy định tại Nghị định số 16/2016/NĐ-CP, 02 dự án nêu trên phải thực hiện thẩm định trước khi quyết định đầu tư, 09 dự án còn lại cơ quan chủ quản không phải tổ chức thẩm định, người đứng đầu cơ quan chủ quản căn cứ vào Quyết định chủ trương đầu tư để phê duyệt văn kiện dự án và quyết định đầu tư. Tuy nhiên VUSTA vẫn thực hiện việc thẩm định đối với 09 dự án này.

Việc VUSTA không ban hành quyết định về chủ dự án và giao chủ dự án phối hợp với nhà tài trợ nước ngoài lập văn kiện dự án tại 19 dự án ODA không hoàn lại vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 22 Nghị định số 16/2016/NĐ-CP.

Cũng theo Kết luận kiểm tra, toàn bộ dự án ODA không hoàn lại VUSTA đã tổ chức thẩm định đều không có Báo cáo kết quả thẩm định vi phạm quy định tại Nghị định số 16/2016/NĐ-CP và Nghị định 56/2020/NĐ-CP...

“Quá trình thẩm định đối với 22 dự án nêu trên đã có nhận định không chính xác về hình thức tiếp cận và sử dụng vốn ODA đối với khu vực tư nhân tại 20 dự án của các đơn vị trực thuộc VUSTA. Từ nhận định không chính xác trong quá trình thẩm định dẫn đến phê duyệt văn kiện và quyết định đầu tư là dự án ODA không phù hợp quy định tại 20 dự án”, Kết luận nêu.

Về công tác tổ chức quản lý thực hiện dự án, Chủ dự án không thành lập Ban quản lý dự án theo quy định; 21 dự án ODA không hoàn lại, chủ dự án không lập kế hoạch tổng thể và kế hoạch hàng năm thực hiện dự án để trình VUSTA phê duyệt; VUSTA và các chủ dự án không thực hiện đầy đủ chế độ báo cáo đối với 22/22 dự án ODA không hoàn lại theo quy định; Tại tất cả dự án ODA không hoàn lại đều không có đầy đủ hồ sơ, tài liệu thể hiện công tác giám sát, đánh giá dự án của VUSTA, của chủ dự án...

Về công tác đấu thầu mua sắm, tại 22/22 dự án ODA không hoàn lại còn nhiều thiếu sót, chưa tuân thủ quy định của Luật Đấu thầu năm 2013, Nghị định số 63/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đấu thầu và các quy định về đấu thầu theo văn kiện dự án.

Cụ thể: Các chủ dự án không trình VUSTA phê duyệt kế hoạch đấu thầu hằng năm cũng như kế hoạch đấu thầu tổng thể toàn bộ dự án; Chủ dự án không tổ chức đấu thầu rộng rãi để lựa chọn nhà thầu mà áp dụng hình thức chỉ định thầu không phù hợp với quy định tại Điều 22 Luật Đấu thầu năm 2013.

Đối với các gói thầu có giá trị nhỏ, chủ dự án cũng chỉ định đơn vị cung cấp dịch vụ, hàng hóa, không có báo giá của ít nhất 03 nhà cung cấp khác để so sánh, đánh giá.

Ngoài ra, kết quả kiểm tra đối với 70 dự án viện trợ PCPNN thuộc trách nhiệm tổ chức thẩm định, phê duyệt của VUSTA và được VUSTA giao cho Ban Hợp tác quốc tế chủ trì thẩm định cũng phát hiện nhiều vi phạm, thiếu sót.

Như áp dụng chế độ quản lý tài chính không đúng quy định; tại 21/21 dự án, chủ dự án không mở tài khoản tiếp nhận viện trợ riêng cho từng dự án mà sử dụng chung cho nhiều dự án hoặc sử dụng chung với tài khoản của chủ dự án tại ngân hàng thương mại là vi phạm quy định Nghị định số 80/2020/NĐ-CP.

Nhiều dự án không thực hiện được thủ tục xác nhận viện trợ theo quy định dẫn đến không thực hiện được thủ tục miễn thuế, hoàn thuế; 100% dự án PCPNN đều chưa được các chủ dự án lập báo cáo quyết toán gửi VUSTA hoặc đã gửi nhưng chưa được VUSTA thẩm tra, xét duyệt vi phạm quy định Thông tư số 109/2007/TT-BTC...

Người đứng đầu chịu trách nhiệm!

Từ những tồn tại, vi phạm trên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kết luận, VUSTA là đơn vị có bề dày kinh nghiệm thực tiễn, có nhiều cố gắng, nỗ lực trong quản lý, sử dụng các nguồn vốn tài trợ từ nước ngoài. Tuy nhiên, VUSTA và các đơn vị trực thuộc đã để xảy ra nhiều sai sót, vi phạm quy định pháp luật.

“Các sai sót, vi phạm xảy ra ở hầu hết các khâu trong quá trình chuẩn bị, triển khai thực hiện các dự án ODA không hoàn lại và dự án viện trợ PCPNN. Nhiều sai sót, vi phạm mang tính phổ biến, lặp lại ở nhiều dự án nhưng VUSTA chưa có biện pháp chấn chỉnh, khắc phục hiệu quả nên để xảy ra sai sót, vi phạm trong thời gian dài”, Kết luận kiểm tra nêu.

Ngoài ra, về nguyên nhân sai sót, vi phạm, Kết luận kiểm tra chỉ rõ việc các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành nhiều nhưng còn chậm và thiếu; Cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thiếu thanh tra, kiểm tra đối với VUSTA về công tác quản lý, sử dụng các nguồn vốn tài trợ và kêu gọi tài trợ từ nước ngoài...

Bộ máy của VUSTA hạn chế về số lượng nhân sự trong khi nhiệm vụ đề ra rất lớn; mối quan hệ chỉ đạo, phối hợp giữa VUSTA và các đơn vị trực thuộc còn hạn chế, chưa thực sự chặt chẽ, hiệu quả; Các đơn vị trực thuộc chưa chủ động báo cáo, phối hợp với VUSTA để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện dự án...

Từ đó, Kết luận kiểm tra nêu rõ trách nhiệm đối với những sai sót, vi phạm thuộc về người đứng đầu các đơn vị trực thuộc VUSTA, chuyên viên phụ trách quản lý viện trợ, chuyên viên phụ trách tài chính viện trợ, lãnh đạo Ban Hợp tác quốc tế và lãnh đạo Văn phòng qua các thời kỳ từ 01/01/2018 đến nay.

Chủ tịch Hội đồng Trung ương nhiệm kỳ 2015 - 2020, nhiệm kỳ 2020 - 2025 chịu trách nhiệm trong vai trò là người đứng đầu VUSTA đối với những sai sót, vi phạm; Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký chịu trách nhiệm đối với những sai sót, vi phạm xảy ra tại lĩnh vực phụ trách theo phân công.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính chịu trách nhiệm gián tiếp đối với các sai sót, vi phạm của VUSTA do chậm trễ ban hành văn bản hướng dẫn; thiếu thanh tra, kiểm tra...

Minh Chí