Nhớ phong vị Tết Cố đô

Thứ bảy, 10/02/2024 18:00 PM - 0 Trả lời

(NB&CL) Ngày nay, nhiều nơi chuyện ăn Tết và chơi Tết có lẽ không còn quá đỗi háo hức như xưa. Thế nhưng ở Huế, nơi mà nền nếp gia phong và mọi lễ nghi truyền thống vẫn được gìn giữ một cách nghiêm cẩn, thì phong vị Tết ở Cố đô dường như vẫn giữ được vẹn nguyên như trước.

Cũng giống như các địa phương khác, từ ngày 23 tháng Chạp trở đi, không khí đón Tết Nguyên đán ở Huế cũng đã bắt đầu chộn rộn. Các chợ hoa Tết trước Phu Văn Lâu, Thương Bạc, Nhà văn hóa Trung tâm bắt đầu rực rỡ sắc mai vàng, thược dược, cúc đại đóa… Những năm gần đây lại có thêm cả sắc đào hồng phương Bắc, nên không khí Tết cũng hồng nhuận hơn.

Các khu chợ lớn như Đông Ba, An Cựu, Tây Lộc, chợ Xép… bông chuối, vàng mã và hàng Tết không thiếu thứ gì, kẻ bán người mua tấp nập vui không kể xiết. Mấy lò bánh chưng ở đường Nhật Lệ cũng đỏ lửa suốt ngày đêm. Nhưng vui nhất có lẽ là lễ cúng ông Công ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp. Không giống như ngoài Bắc người ta thường mua cá chép đỏ để cúng phóng sinh, dân Huế lại bày cỗ cúng rất chu đáo. Nhà nào cũng biện ba mâm cỗ cúng, lớn nhỏ tùy vào gia cảnh, một mâm trong ban thờ để dâng gia tiên, một mâm ở bếp để cúng ông Táo và một mâm bày ngoài trời để cúng cho những vong hồn không nơi hương khói thờ phụng. Vì vậy, vào ngày ấy khắp các nẻo đường ở Huế đâu đâu cũng ngát thơm mùi nhang trầm và đỏ rực ánh lửa hóa vàng ở trước cổng của mỗi ngôi nhà.

nho phong vi tet co do hinh 1

Chơi Bài vụ, trò chơi cung đình ngày xuân. Ảnh: Thanh Hòa

Càng gần đến ngày Tết, người Huế đi chợ sắm Tết càng đông. Mạ (mẹ) tôi năm nào cũng vậy, cứ tầm 25 tới 27 tháng Chạp dù có bận gì cũng lo thu vén đi mua mấy nải chuối, vài cân gừng tươi, chục ký nếp thơm, dăm mớ kiệu, đôi ký thịt heo, thịt bò và cả một con gà.

Ngày nay bánh mứt, hoa quả luôn sẵn có nhưng mạ tôi và hầu hết các bà các chị ở Huế vẫn chọn cách tự làm. Ngày 28 hoặc 29 Tết, ba tôi lo nồi bánh chưng bánh tét, mạ tôi ngào mứt, cô em út của tôi thì lo cắm bông lên mấy bàn thờ, còn tôi phận trưởng được giao dọn dẹp các bàn thờ trong ngoài phải tươm tất. Buổi tối, bên bếp lửa hồng của nồi bánh chưng, mạ tôi cẩn thận bắc cái lò than để ngào mứt. Có năm trời mưa lạnh, mấy anh em tôi ngồi co ro bên bếp lửa ngó mạ ngào mứt mà nhớ mãi cái mùi củi cháy thơm nồng, mùi mứt gừng thơm ngào ngạt và cả cái mùi áo len ngai ngái, thơm thơm mùi dầu tràm của mạ quện lấy nhau ấm áp, gần gụi đến khó quên.

Cái sự cúng kiếng ba ngày Tết của người Huế cũng thực sự cầu kì và nghiêm cẩn. Không nói đâu xa, ngay như nhà tôi, tuy đã giản lược đi nhiều nhưng trong ba ngày Tết, từ mùng Một đến mùng Ba, ngày nào cũng ba bữa cúng. Lễ không cần nhiều, có gì cúng nấy, sáng cúng, trưa cúng, chiều cúng. Mỗi lần cúng ba tôi lại cẩn thận khăn đóng áo dài, rửa tay, súc miệng, kính cẩn dâng hương, rót rượu, rót trà. Mỗi lúc như thế ông thường bắt anh em chúng tôi đứng cạnh để nghe ông hướng dẫn, giảng giải, nhiều lần rồi cũng biết thêm đôi chút về tục xưa.

Tết ở dân gian đã đành là vậy, Huế còn có cả lệ Tết trong cung đình. Những năm gần đây, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế phục dựng tổ chức nhiều nghi lễ Tết hoàng cung, phần để phục vụ du khách, phần phục vụ cho công tác phục dựng bảo tồn các nghi lễ xưa trong cung cấm vốn đã bị mai một từ lâu. Cái nghi lễ được phục dựng, tổ chức rất công phu và bài bản trong Đại Nội nên thu hút rất đông người đến xem.

Trong số các lễ ấy có lễ Thướng tiêu trong cung. Ngay từ tờ mờ sáng khi sương còn giăng kín mặt thành, ngoài cửa Hiển Nhơn mọi người đã tề tựu đông đủ. Phía trước là đội nhạc lễ trống chiêng tề chỉnh, tiếp theo sau có mấy viên quan mình mặc áo thụng xanh đỏ, đầu đội mũ cánh chuồn. Sau cùng là hàng lính cấm vệ quân mặc áo chẽn vàng đỏ, đầu đội nón dấu, chân quấn xà cạp cùng nhau vác một cây tre to dài áng chừng hơn cả chục thước, đầu ngọn tre còn để nguyên túm lá có buộc cái lồng đèn bánh ú và lá cờ nhỏ hình tam giác.

Áng chừng đến giờ tốt, chiêng trống nổi lên, đoàn rước cây nêu tiến vô Đại Nội, khí thế rất trang nghiêm, hùng dũng. Đoàn đi mãi một lúc lâu thì vô tới Thế Miếu, nơi thờ các vị vua nhà Nguyễn. Nơi bãi cỏ trước sân Thế Miếu một hương án đã bày sẵn, khói hương nghi ngút. Bên hương án, các vị chức sắc mình vận áo lễ kính cẩn dân hương. Lễ xong thì đến giờ thướng tiêu. Cả chục người hò reo, kẻ đẩy người kéo một lúc sau thì dựng được cây nêu đứng thẳng giữa sân. Khi ngọn nêu cất cao tung bay trong gió ai nấy đều tỏ ra hân hoan phấn khởi. Vậy là Tết đã chính thức về nơi cung cấm.

Nghi lễ mùa xuân độc đáo khác còn có lễ đổi gác và tuần hành bảo vệ cấm cung. Ngay trước cửa Ngọ Môn, đội cấm vệ quân hàng ngũ chỉnh tề, gươm giáo tuốt trần, khí thế hùng dũng. Đi cùng với đó bao giờ cũng có đội nhạc lễ lo việc cử hành những bản nhạc lễ náo nhiệt. Đến giờ đổi gác, viên quản đội mình khoác cẩm bào, tay cầm kiếm tuốt trần chỉ thẳng lên trời cao hô to một tiếng: “Nhập nội”. Sau tiếng hô, đoàn lính rầm rập tiến vào thành qua lối cổng hông, vì cổng giữa chỉ dành cho vua. Nhìn đoàn cấm vệ quân hùng dũng tiến qua cổng thành cờ xí ngợp trời, chiêng trống lừng vang, ai nấy đứng xem đều tỏ vẻ thích thú xen lẫn kinh ngạc, nhất là mấy vị khách người ngoại quốc.

nho phong vi tet co do hinh 2

Cửa Hiển Nhơn trước giờ hành lễ Thướng tiêu. Ảnh: Thanh Hòa

Đoàn lính cứ thế diễu đi quanh điện Thái Hòa, vừa để cho khách tham quan, vừa ý chừng như đang diễn lại cái cảnh lính cấm vệ quân đang tuần hành bảo vệ thiên tử vui xuân như cách đây mấy trăm năm về trước.

Theo sử sách và người xưa kể lại thì nghi lễ ngày xuân trong cung cấm triều Nguyễn còn rất nhiều chuyện lạ. TS. Phan Thanh Hải - Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế, cho biết thời Nguyễn các hoạt động lễ tiết trước và sau Tết Nguyên đán luôn được tổ chức rất trang trọng và chu đáo. Các nghi lễ thường có những đặc trưng riêng, được nâng lên thành điển lệ, nên thường nặng về phần lễ mà nhẹ về phần hội. Đây là điều khác với nghi lễ mùa xuân ở ngoài dân gian, thường chú trọng phần hội hơn phần lễ vì cốt để cho dân chúng có dịp được thỏa thích vui chơi sau một năm làm ăn vất vả.

Ngoài các nghi lễ, yến tiệc ngày xuân trong cung vua cũng rất xa hoa, cầu kỳ. Nguyên vật liệu ẩm thực trong hoàng cung được cung cấp từ 3 nguồn chính, đó là mua từ chợ ở kinh đô hay các vùng lân cận, do các địa phương cống nạp và mua từ nước ngoài.

Ngày xuân nói đến phong vị Tết truyền thống của người Huế và nhắc lại đôi chút chuyện Tết hoàng cung triều Nguyễn vừa để gợi lại cái không khí Tết truyền thống của Cố đô nay vẫn còn giữ được, vừa để tỏ cái đạo chăn dân của các bậc vua chúa xưa. Nhắc chuyện xưa, ngẫm chuyện nay, ai cũng muốn người làm quan thời nào cũng phải biết “lo trước cái lo của thiên hạ, vui sau cái vui của thiên hạ”. Ấy mới là phúc ấm của muôn dân.

Bài, ảnh: Thanh Hòa

Tin mới

Hơn 100 ca sĩ, ban nhạc khuấy động đêm 'Dạ hội Cựu sinh viên Thủ đô' mùa 2

Hơn 100 ca sĩ, ban nhạc khuấy động đêm 'Dạ hội Cựu sinh viên Thủ đô' mùa 2

(CLO) “Dạ hội Cựu sinh viên Thủ đô" năm 2025 sẽ chính thức diễn ra vào chiều tối 12/4/2025 tại khuôn viên trường Đại học Tổng hợp cũ - 19 Lê Thánh Tông, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Đời sống văn hóa
Phu nhân Tổng Bí thư cùng Phu nhân Thủ tướng Singapore xem múa rối nước

Phu nhân Tổng Bí thư cùng Phu nhân Thủ tướng Singapore xem múa rối nước

(CLO) Chiều 26/3, nhân dịp Thủ tướng Singapore Lawrence Wong và Phu nhân Loo Tze Lui thăm chính thức Việt Nam, bà Ngô Phương Ly, Phu nhân của Tổng Bí thư Tô Lâm đã tiếp và cùng Phu nhân Loo Tze Lui thưởng thức văn hóa nghệ thuật dân gian Việt Nam tại Phủ Chủ tịch.

Tin tức
Phối hợp, triển khai hiệu quả Thỏa thuận hợp tác giữa Quốc hội Việt Nam và Singapore

Phối hợp, triển khai hiệu quả Thỏa thuận hợp tác giữa Quốc hội Việt Nam và Singapore

(CLO) Chiều 26/3, tại Nhà Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã hội kiến Thủ tướng Singapore Lawrence Wong.

Tin tức
Khám phá không gian nghệ thuật Hội làng nghệ 'Đa sắc'

Khám phá không gian nghệ thuật Hội làng nghệ 'Đa sắc'

(CLO) Chuỗi sự kiện “Hà Nội Art Fair: Hội làng nghệ “Đa sắc” không chỉ trưng bày các tác phẩm nghệ thuật mà còn mang đến cho công chúng nhiều góc nhìn độc đáo, sáng tạo.

Đời sống văn hóa
Đồng chí Lê Quốc Minh tiếp đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Hồi giáo Iran tại Việt Nam

Đồng chí Lê Quốc Minh tiếp đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Hồi giáo Iran tại Việt Nam

(CLO) Chiều 26/3, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Hồi giáo Iran tại Việt Nam Ali Akbar Nazari đã tới thăm và làm việc tại trụ sở Báo Nhân Dân (71 Hàng Trống, Hà Nội).

Nghề báo
Các cơ quan báo chí chủ lực: Tiên phong trong tuyên truyền và tinh gọn bộ máy

Các cơ quan báo chí chủ lực: Tiên phong trong tuyên truyền và tinh gọn bộ máy

(CLO) Tại buổi làm việc với 5 cơ quan báo chí chính trị chủ lực, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, đã đánh giá cao vai trò tiên phong của các cơ quan báo chí trong công tác tuyên truyền và tinh gọn bộ máy.

Nghề báo
Cận cảnh xưởng sản xuất ma túy tính bằng tấn ở Nha Trang

Cận cảnh xưởng sản xuất ma túy tính bằng tấn ở Nha Trang

(CLO) Đến nay, cơ quan điều tra thu giữ 1,4 tấn ketamin với độ tinh khiết rất cao, cùng gần 80 tấn hóa chất, bắt giữ 11 đối tượng, trong đó 04 đối tượng người Trung Quốc, 03 đối tượng người Đài Loan (Trung Quốc), 04 đối tượng người Việt Nam.

Vụ án
Hơn 1.000 thanh niên tham gia hoạt động 'Đi bộ vì Con người và Hành tinh'

Hơn 1.000 thanh niên tham gia hoạt động "Đi bộ vì Con người và Hành tinh"

(CLO) Ngày 26/3, hơn 1.000 thanh niên trong nước và quốc tế đã cùng nhau tham gia hoạt động "Đi bộ vì Con người và Hành tinh" tại Trường Đại học Lâm nghiệp (Hà Nội).

Đời sống
Siêu tàu sức chứa 1000 du khách từ TP.HCM đi Côn Đảo sắp hoạt động trở lại

Siêu tàu sức chứa 1000 du khách từ TP.HCM đi Côn Đảo sắp hoạt động trở lại

(CLO) Tàu Thăng Long có sức chở hơn 1.000 khách chạy tuyến TP HCM đi Côn Đảo dự kiến hoạt động trở lại từ giữa tháng 4 sau gần một năm tạm dừng.

Du lịch
Phản ứng trước việc Mỹ đưa nhiều công ty Trung Quốc vào danh sách hạn chế

Phản ứng trước việc Mỹ đưa nhiều công ty Trung Quốc vào danh sách hạn chế

(CLO) Mỹ vừa đưa thêm hàng chục công ty Trung Quốc vào danh sách hạn chế xuất khẩu nhằm hạn chế khả năng của Trung Quốc trong tiếp cận công nghệ cao, đặc biệt trong lĩnh vực siêu máy tính, điện toán lượng tử và AI.

Thế giới 24h
Các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Dân quân tự vệ đã hết lòng trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước, nhân dân

Các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Dân quân tự vệ đã hết lòng trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước, nhân dân

(CLO) Chủ tịch nước khẳng định, trong suốt chặng đường lịch sử vẻ vang, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ lực lượng Dân quân tự vệ đã hết lòng trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước, nhân dân, chiến đấu kiên cường, mưu trí, dũng cảm; lao động, học tập, công tác sáng tạo, hiệu quả và đã lập nhiều chiến công xuất sắc.

Tin tức
Thủ tướng Phạm Minh Chính: Phong trào 'Bình dân học vụ số' phải trở thành một phong trào cách mạng

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Phong trào 'Bình dân học vụ số' phải trở thành một phong trào cách mạng

(CLO) Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, phong trào "Bình dân học vụ số" có sự gắn kết chặt chẽ về tên gọi, giá trị cốt lõi và bài học kinh nghiệm của phong trào "Bình dân học vụ" trước đây - một trong những phong trào thành công nhất trong lịch sử Cách mạng Việt Nam. Do đó, phong trào "Bình dân học vụ số" phải trở thành một phong trào cách mạng, toàn dân, toàn diện, bao trùm, sâu rộng, không ai bị bỏ lại phía sau.

Tin tức
Đại biểu Quốc hội đề nghị bổ sung danh mục sản phẩm gây mất an toàn vào trong luật

Đại biểu Quốc hội đề nghị bổ sung danh mục sản phẩm gây mất an toàn vào trong luật

(CLO) Đại biểu Quốc hội cho rằng, một số sản phẩm gây mất an toàn như nồi hơi, lò hơi nhưng không nằm trong danh mục hàng hóa nhóm 2 và các sản phẩm này trong quá trình vận hành đã gặp sự cố gây nguy hiểm trong quá trình sử dụng. Do đó, đề nghị bổ sung các sản phẩm gây mất an toàn này vào danh mục hàng hóa thuộc nhóm 2 trong dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Tin tức
Dự báo thời tiết ngày 27/3: Nghệ An đến Huế nắng nóng cục bộ, có nơi trên 37 độ

Dự báo thời tiết ngày 27/3: Nghệ An đến Huế nắng nóng cục bộ, có nơi trên 37 độ

(CLO) Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn, ngày 27/3, khu vực từ Nghệ An đến Huế có nắng nóng với nhiệt độ cao nhất từ 35-37 độ, có nơi trên 37 độ, độ ẩm thấp nhất phổ biến 50-60%. Nắng nóng cảnh báo xảy ra cháy nổ tại khu dân cư và cháy rừng, dự báo tới ngày 29/3 nắng nóng kết thúc ở khu vực này.

Môi trường và cuộc sống
62% công ty nước ngoài từ các quốc gia 'không thân thiện' rời thị trường Nga giữa chiến tranh

62% công ty nước ngoài từ các quốc gia 'không thân thiện' rời thị trường Nga giữa chiến tranh

(CLO) 3 năm xung đột, 62% doanh nghiệp phương Tây rời Nga, nhưng Moscow vẫn siết chặt kiểm soát, tạo rào cản khắc nghiệt cho kẻ rút lui.

Thị trường - Doanh nghiệp
Xe có dấu hiệu quá khổ, quá tải “tung hoành” tại Nghệ An

Xe có dấu hiệu quá khổ, quá tải “tung hoành” tại Nghệ An

(CLO) Dọc tuyến quốc lộ 48E đoạn từ TX. Thái Hòa đến xã Minh Hợp, huyện Quỳ Hợp và đường mòn Hồ Chí Minh, đoạn qua địa phận huyện Nghĩa Đàn (Nghệ An) xuất hiện nhiều xe tải chở hàng có dấu hiệu quá khổ, quá tải, rầm rộ lưu thông cả ngày và đêm.

Giao thông
Bình Luận

Tin khác

Hơn 100 ca sĩ, ban nhạc khuấy động đêm 'Dạ hội Cựu sinh viên Thủ đô' mùa 2

Hơn 100 ca sĩ, ban nhạc khuấy động đêm 'Dạ hội Cựu sinh viên Thủ đô' mùa 2

(CLO) “Dạ hội Cựu sinh viên Thủ đô" năm 2025 sẽ chính thức diễn ra vào chiều tối 12/4/2025 tại khuôn viên trường Đại học Tổng hợp cũ - 19 Lê Thánh Tông, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Đời sống văn hóa
Khám phá không gian nghệ thuật Hội làng nghệ 'Đa sắc'

Khám phá không gian nghệ thuật Hội làng nghệ 'Đa sắc'

(CLO) Chuỗi sự kiện “Hà Nội Art Fair: Hội làng nghệ “Đa sắc” không chỉ trưng bày các tác phẩm nghệ thuật mà còn mang đến cho công chúng nhiều góc nhìn độc đáo, sáng tạo.

Đời sống văn hóa
Khám phá không gian văn hóa Thái Lan tại Hoàng Thành Thăng Long

Khám phá không gian văn hóa Thái Lan tại Hoàng Thành Thăng Long

(CLO) Cuối tuần này, tại Hoàng Thành Thăng Long, Đại sứ quán Thái Lan tại Hà Nội sẽ tổ chức Lễ hội “Thai Festival: The Pulse of Tradition - Nhịp đập của truyền thống”.

Đời sống văn hóa
Bất chấp cảnh báo, người dân vẫn 'ùn ùn' check-in toà nhà Hàm Cá Mập trước khi tháo dỡ

Bất chấp cảnh báo, người dân vẫn 'ùn ùn' check-in toà nhà Hàm Cá Mập trước khi tháo dỡ

(CLO) Dù đã có cảnh báo từ lực lượng chức năng, hàng trăm người dân và du khách nước ngoài vẫn tiếp tục đổ về khu vực Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) để chụp ảnh, lưu giữ khoảnh khắc chia tay tòa nhà Hàm Cá Mập trước khi công trình này bị tháo dỡ.

Đời sống văn hóa
Trưng bày về những cột mốc quan trọng của thành phố Huế

Trưng bày về những cột mốc quan trọng của thành phố Huế

(CLO) Trưng bày “50 năm Huế vươn mình vào kỷ nguyên phát triển mới” đưa người xem trở lại những cột mốc quan trọng của thành phố trong gần 1 thế kỷ qua.

Đời sống văn hóa
Tổ chức Festival Nhiếp ảnh trẻ năm 2025 tại Hà Nội

Tổ chức Festival Nhiếp ảnh trẻ năm 2025 tại Hà Nội

(CLO) Festival Nhiếp ảnh trẻ được tổ chức định kỳ 2 năm/lần, nhằm khuyến khích sự phát triển của lực lượng cầm máy trẻ, góp phần thúc đẩy các hoạt động sáng tạo.

Đời sống văn hóa
Quảng Ninh: Hàng loạt chương trình sự kiện văn hóa, thể thao, du lịch được tổ chức trong dịp hè 2025

Quảng Ninh: Hàng loạt chương trình sự kiện văn hóa, thể thao, du lịch được tổ chức trong dịp hè 2025

(CLO) Năm 2025 tỉnh Quảng Ninh dự định tổ chức 170 chương trình, sự kiện, hoạt động kích cầu du lịch; trong đó, 24 chương trình, sự kiện, hoạt động kích cầu du lịch quốc tế quy mô cấp quốc gia và cấp tỉnh; 146 chương trình, sự kiện quy mô cấp địa phương.

Đời sống văn hóa
Chuyện bất ngờ đằng sau 21 tác phẩm hội họa của vua Hàm Nghi

Chuyện bất ngờ đằng sau 21 tác phẩm hội họa của vua Hàm Nghi

(CLO) 21 tác phẩm gốc của vua Hàm Nghi được trưng bày trong không gian triển lãm tại Huế là những câu chuyện xúc động của vị vua yêu nước bị lưu đày.

Đời sống văn hóa
Metro TP HCM vào top 100 điểm đến tuyệt nhất năm 2025

Metro TP HCM vào top 100 điểm đến tuyệt nhất năm 2025

(CLO) Tạp chí Time vừa công bố danh sách 100 điểm đến tuyệt vời nhất năm 2025, trong đó tuyến metro TP HCM là địa điểm duy nhất của Việt Nam lọt vào danh sách này.

Đời sống văn hóa
Hà Nội lãng mạn, thơ mộng khi giao mùa

Hà Nội lãng mạn, thơ mộng khi giao mùa

(CLO) Thời điểm này, những hàng cây trên khắp các tuyến phố tại Hà Nội đang vào mùa thay lá, những tán lá đan xen sắc đỏ, sắc vàng khiến cho khung cảnh của Thủ đô nghìn năm văn hiến thêm lãng mạn, thơ mộng hơn.

Đời sống văn hóa