Thời gian vừa qua, Chính phủ, cùng nhiều bộ, ngành, địa phương đã đưa ra nhiều chính sách ưu đãi, giải pháp nhằm tăng quỹ nhà ở dành cho công nhân của các khu công nghiệp. Tuy nhiên, trong khi nhu cầu hiện nay rất lớn, nhưng việc triển khai nhà ở cho công nhân khu công nghiệp cũng còn chậm, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế của người lao động.

Trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo và Công luận, ông Chu Đức Tâm, ủy viên Liên chi Hội tài chính Khu công nghiệp Việt Nam (VIPFA), Phó Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty SM Tech VINA Engineering cho rằng: Việc phát triển nhà ở cho công nhân khu công nghiệp mang lại nhiều lợi ích lâu dài, đây được coi là một mũi tên trúng nhiều đích.

Phát triển nhà ở công nhân khu công nghiệp: Mũi tên trúng nhiều đích

Phát triển nhà ở công nhân khu công nghiệp đang là vấn đề “nóng” và nhận được sư quan tâm, chỉ đạo sát sao của nhiều cơ quan quản lý từ Trung ương tới địa phương. Theo ông, vì sao Việt Nam cần phải đẩy mạnh việc phát triển nhà ở công nhân khu công nghiệp?

- Trong Hội nghị Tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội vừa diễn ra, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nêu rõ: Phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân vừa là một trong những trụ cột của các chính sách an sinh xã hội, vừa là giải pháp hữu hiệu thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Tôi hoàn đồng ý với quan điểm này. Bởi, việc phát triển nhà ở xã hội, đặc biệt là nhà ở cho công nhân khu công nghiệp giống như một mũi tên trúng nhiều đích.

Trên thực tế, nhà ở cho công nhân khu công nghiệp không chỉ đáp ứng nhu cầu nhà ở mà còn tạo chuỗi đầu tư hạ tầng khu công nghiệp - khu đô thị, môi trường đầu tư tiện ích, hoàn chỉnh cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước. 

Tâm lý của bất kỳ người Việt Nam nào cũng vậy, khi có nơi ở ổn định, nơi ở đủ tiêu chuẩn và an toàn, người công nhân có cuộc sống bảo đảm sẽ làm việc tốt hơn, chất lượng hơn, năng suất hơn, gắn bó với doanh nghiệp hơn.

Nơi ở thuận tiện với nơi làm cũng rút ngắn thời gian đi đường, giảm bớt ách tắc giao thông. Theo đó năng suất lao động cũng tăng lên. Như thế cũng tốt cho các cơ quan quản lý xã hội và còn có nhiều lợi ích thiết thực khác. Việc phải phát triển nhà ở cho công nhân khu công nghiệp mang lại rất nhiều lợi ích lâu dài.

Một số ý kiến cho rằng, số lượng các dự án nhà ở công nhân khu công nghiệp hiện nay còn ít chưa đáp ứng được nhu cầu. Tốc độ triển khai dự án còn chậm, các địa phương chưa thật sự quyết liệt và chưa có các hành động mạnh mẽ. Ông có nhận định gì về ý kiến trên?

- Ý kiến này đúng. Thực tế, thời gian qua, các cơ quan Trung ương đã có nhiều hành động mạnh mẽ và đưa ra các giải pháp đủ sức nặng nhằm tăng nguồn cung nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân khu công nghiệp.

Vào tháng 4/2023, Chính phủ đã ban hành Quyết định 338 và đặt mục tiêu trong giai đoạn giai đoạn 2021 – 2030 sẽ xây dựng được ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp.

Thực hiện mục tiêu này, Chính phủ và các bộ, ngành đã đưa ra nhiều giải pháp hỗ trợ, như miễn một số loại thuế, phí và thủ tục hành chính. Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, hỗ trợ lãi suất đối với các chủ đầu tư rót vốn vào các dự án nhà ở xã hội, nhà ở trong khu công nghiệp cũng được “tung” ra.

Tuy nhiên, trong khi nhu cầu hiện nay rất lớn, nhưng việc triển khai nhà ở cho công nhân khu công nghiệp cũng còn chậm.

Hiện, Việt Nam đang có 4,5 triệu lao động làm việc trực tiếp trong các khu công nghiệp, khu kinh tế. Trong số 4,5 triệu lao động này, có tới 2 triệu lao động đang cần có nhà ở.

Theo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, công nhân ngoài các khu công nghiệp, số lượng có nhu cầu càng lớn hơn. Khảo sát của tổ chức Công đoàn cho thấy, hơn 60% số công nhân lao động thuê nhà trọ tại các khu nhà thiếu tiện ích, không bảo đảm môi trường sống, thiếu an toàn.

Một số địa phương trọng điểm mặc dù có nhu cầu rất lớn, nhưng việc đầu tư nhà ở xã hội còn hạn chế. Một số địa phương không có dự án nhà ở xã hội khởi công trong giai đoạn từ năm 2021 đến nay.

Theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đến cuối năm 2023 cả nước có 416 khu công nghiệp được thành lập trong đó có 293 khu công nghiệp đi vào hoạt động.

Nhưng trong số đó rất ít các khu công nghiệp được phát triển đồng bộ gắn liền tổ hợp bao gồm các nhà máy, văn phòng công ty, khu vực nhà ở cho công nhân, khu vực thương mại phục vụ người làm việc trong khu công nghiệp như khu công viên hồ điều hòa, khu vui chơi giải trí…

Như vậy, có thể thấy rằng, nếu không có được sự quyết liệt hơn, mạnh mẽ hơn, sớm sửa đổi cơ chế chính sách cho phù hợp, tôi lo rằng mục tiêu có 1 triệu nhà ở xã hội sẽ không hoàn thành đúng thời hạn như mục tiêu Chính phủ đề ra.

Cần hình thành quỹ nhà ở xã hội, phát triển nhà cho thuê

Ông có đề xuất, kiến nghị gì để tăng nguồn cung nhà ở công nhân khu công nghiệp, đảm bảo mục tiêu xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội như Chính phủ đã đề ra?

- Cũng tại Hội nghị tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân diễn ra mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh rằng phải lấy con người là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu, là động lực và nguồn lực phát triển. Đồng thời, phải đặt vào vị trí của những người chưa có chỗ ở để hành động.

Vì vậy, tôi mong các địa phương nghiêm túc thực hiện như Chính phủ và Thủ tướng chỉ đạo, các địa phương phải thực sự quan tâm và dành quỹ đất xây nhà ở cho công nhân khu công nghiệp, đồng thời có cơ chế, chính sách phù hợp hơn cho doanh nghiệp cho nhà đầu tư trong việc xây dựng nhà ở cho công nhân khu công nghiệp.

Tôi cũng mong muốn, các khu công nghiệp được quy hoạch thành một tổ hợp. Bên trong tổ hợp này, không chỉ có các nhà máy, xí nghiệp, văn phòng công ty, mà còn có khu vực nhà ở cho công nhân, khu vực thương mại phục vụ người làm việc trong khu công nghiệp như khu công viên hồ điều hòa, khu vui chơi giải trí cho người lao động...

Ngoài ra, từ thực tế nhu cầu và thu nhập của người lao động, tôi thấy cần gia tăng loại hình nhà cho thuê và mua trả góp với những điều kiện ưu đãi khác biệt hơn so với các chương trình hiện nay. Và nên sớm hình thành quỹ nhà ở xã hội.

Bởi lẽ, những người công nhân mới làm việc hoặc làm việc thời gian ngắn không thể mua ngay được nhà ở, nên phải có các chính sách như thuê nhà và mua trả góp… Nguồn vốn hỗ trợ 120.000 tỷ đồng cũng nên hạ lãi suất cho vay để phù hợp với điều kiện thực tiễn trong từng giai đoạn. Thủ tục cho vay cũng cần thuận lợi hơn.Có chính sách ưu đãi và tăng tỷ trọng nhà cho thuê sẽ là yếu tố đẩy nhanh Đề án ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội.

Để công nhân khu công nghiệp không còn phải ở trong những căn nhà trọ không đảm bảo, để chương trình 1 triệu nhà ở xã hội không lỡ hẹn, thì các vướng mắc bất cập cần được sớm tháo gỡ.

Và như Thủ tướng đã nói: “Điều quan trọng nhất là khi tổ chức thực hiện phải dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm và linh hoạt, chủ động, sáng tạo trong vận dụng cơ chế, chính sách, luật pháp".

Xin chân thành cảm ơn ông!