Cực chẳng đã...

“Chị ơi, con mất rồi…” lời nói đau đớn của một người phụ nữ khi gọi điện cho người thân báo tin về tình hình nhận dạng nạn nhân trong vụ cháy tại phố Trung Kính (phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy) khiến mỗi người chúng ta đều cảm thấy xót xa.

Có thể hiểu được rằng không có ai muốn ở trong một căn nhà trọ chật hẹp nằm sâu trong ngõ ngách; chung đụng với người khác từ khoảng sân, cái nhà vệ sinh hay cái hiên nhà. Sống trong nhà nhưng cứ phải nhìn trước ngó sau cố gắng không làm ảnh hưởng tới ai và mong đừng ai ảnh hưởng tới mình.

Vì một tương lai tốt đẹp hơn mà họ - những người lao động nghèo, học sinh sinh viên chấp nhận thuê và dọn vào ở tại các chung cư mini, khu nhà trọ chật chội để rồi hỏa hoạn xảy ra đã cướp đi những hy vọng một cách đau đớn.

Theo khảo sát của PV, loại hình nhà ở kết hợp nhiều căn hộ hay với tên gọi chung cư mini đã và đang nở rộ tại các quận nội thành như Cầu Giấy, Đống Đa, Thanh Xuân, Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm; gần khu vực các trường đại học, bệnh viện... nơi tập trung đông dân cư.

Đi sâu vào ngõ 59 đường Phạm Văn Đồng (quận Cầu Giấy), dãy chung cư mini với chiều cao từ 7 - 9 tầng được cải tạo lại từ nhà ở riêng lẻ mọc lên san sát. Người thuê chủ yếu ở đây là sinh viên và người lao động có thu nhập ở mức trung bình.

Những phòng có diện tích từ 25 - 30 mét vuông khép kín với nhà vệ sinh riêng có giá thuê  từ 4 - 6 triệu đồng/tháng tùy từng diện tích phòng lớn nhỏ.

Với những dãy nhà trọ cũ sử dụng chung nhà vệ sinh, không có khu nấu ăn riêng sẽ có giá thuê “mềm” hơn.

Thực tế cho thấy, địa điểm xây dựng những căn chung cư mini thường trong ngõ nhỏ, chủ chung cư xin giấy phép xây dựng là nhà ở đơn lẻ sau đó sẽ tự thiết kế thành những căn hộ chung cư mini với giá thành vừa túi tiền mà vẫn có đầy đủ tiện nghi.

Tuy nhiên các công trình không đáp ứng đầy đủ yêu cầu theo quy định của pháp luật. Điều này dẫn tới việc chủ các căn hộ không thể làm sổ hồng riêng cho căn hộ của mình. Cùng với đó các giao dịch mua bán chủ yếu bằng giấy viết tay thì người mua sẽ phải chịu thiệt hại khi có xảy ra tranh chấp.

Nếu như thị trường có đủ các dự án nhà ở xã hội, nhà ở thương mại, giá bình dân, phù hợp với khả năng tài chính của đông đảo người dân thì có lẽ những tòa chung cư mini không đảm bảo tiêu chuẩn cũng sẽ không có cơ hội được tiêu thụ.

Thống kê của lực lượng chức năng trong 4 tháng đầu năm 2024, trên địa bàn Hà Nội đã xảy ra 387 vụ cháy. Hiện Thành phố có 1.429 nhà chung cư, 398 nhà ở nhiều căn hộ còn gọi là chung cư mini (trong đó có 94 nhà cao trên 28m), 31.239 nhà trọ và 39.214 nhà ở kết hợp sản xuất, kinh doanh có nguy cơ cháy, nổ cao.

Đừng để mất bò mới lo làm chuồng

Một thực tế đáng buồn là sau khi xảy ra các vụ cháy gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng thì ý thức phòng cháy chữa của các chủ đầu tư công trình cũng như người dân sống tại các chung cư mini, khu nhà trọ mới được nâng cao. Nhưng sau một thời gian, đâu lại vào đó, chỉ một chút lơ là cũng có thể gây ra thiệt hại lớn.

Sau vụ cháy đặc biệt nghiêm trọng xảy ra tại quận Thanh Xuân khiến 56 người tử vong, UBND TP Hà Nội đã yêu cầu các quận, huyện thực hiện tổng kiểm tra việc chấp hành pháp luật về đất đai, quy hoạch, đầu tư, xây dựng, an toàn điện, an toàn phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ đối với loại hình nhà ở nhiều căn hộ, cơ sở kinh doanh dịch vụ cho thuê trọ trên địa bàn quản lý.

Qua rà soát của các địa phương, hầu hết cơ sở cho thuê trọ đều không đảm bảo quy định về phòng cháy chữa cháy. Và mới đây khi xảy ra vụ cháy cướp đi sinh mạng của 14 người dân vô tội, UBND TP Hà Nội tiếp tục yêu cầu các quận, huyện tổng kiểm tra.

Nhiều ý kiến cho rằng, từ những bài học vừa rồi cho thấy công tác phòng cháy chữa cháy trên địa bàn Thành phố còn nhiều bất cập.

Các cơ quan chức năng cần vào cuộc thường xuyên, quyết liệt để xử lý dứt điểm những vi phạm để phòng ngừa nguy cơ cháy nổ.

Cơ quan cấp giấy phép phải có trách nhiệm nghiên cứu phù hợp với quy hoạch chi tiết với khu vực đó; đảm bảo về mật độ xây dựng, mật độ cư trú, không làm rối loạn quy hoạch đã được phê duyệt. Phải thực hiện công tác hậu kiểm, khi công trình xây dựng xong phải đi kiểm tra có xây dựng sai phép, có cơi nới hay không.

KTS.Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng đánh giá, mô hình chung cư mini đang làm méo mó quy hoạch đô thị. Phần lớn các chung cư mini nằm trong các ngõ ngách, hẻm sâu tại quận trung tâm. Nhiều tòa xây dựng sai phép, sai mật độ, thêm nhiều tầng, “nhồi” thêm dân cư vào trong những khu vực vốn đã quá tải.

Điển hình như tòa chung cư mini bị cháy tại quận Thanh Xuân ban đầu chỉ được xây 6 tầng, có lửng và tum, mật độ xây dựng 70%. Nếu cho thuê, số người cư trú hợp pháp tại tòa nhà này vào khoảng 50 người. Tuy nhiên hiện trạng căn nhà là 10 tầng, mật độ xây dựng 100% nên lượng dân cư đã tăng hơn ba lần.

Trong hàng nghìn tòa chung cư mini, tòa nào cũng lách luật để nhồi nhét dân cư như vậy khiến hạ tầng đô thị phải gánh áp lực quá tải. Loại hình công trình này nở rộ thiếu kiểm soát còn làm cản trở mục tiêu giãn dân khỏi khu vực nội đô của Hà Nội.

Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ (Bộ Công an) khuyến cáo người dân khi xảy ra cháy cần hết sức bình tĩnh, tìm ra lối thoát hiểm. Có thể dùng đồ vải nối lại hoặc thang dây để leo xuống đất. Tuy nhiên không được nhảy từ tầng quá cao xuống đất nếu không có sự hướng dẫn của lực lượng cứu hộ, không sử dụng thang máy khi có sự cố hỏa hoạn xảy ra.

Điều đáng lưu ý, mỗi chung cư, nhà cao tầng đều có kiến trúc khác nhau nên người dân cần phải tìm hiểu kỹ những chỉ dẫn thoát hiểm mỗi khi bước vào toà nhà. Đây cũng chính là “dây cứu mạng” cho những ai tìm hiểu, nắm vững kiến thức an toàn khi có sự cố cháy, nổ xảy ra.

Các lực lượng chức năng, cơ quan, đoàn thể... thường xuyên tổ chức, tham gia các buổi tập huấn xử lý sự cố, sử dụng bình chữa cháy để kịp thời ứng phó khi có đám cháy. Luôn đề cao tinh thần cảnh giác, đề phòng cháy nổ trong mọi tình huống.