Chay là một loại cây thân gỗ mọc ở các vùng núi miền Bắc nước ta. Vào tháng 3 – 4 hằng năm, cây chay bắt đầu cho quả và thu hoạch quả chín vào mùa hè. Trước kia, đây thường được xem là một quả dại và thức quà tuổi thơ của nhiều trẻ em vùng quê.

Quả chay khi chín từ màu xanh sẽ chuyển sang màu vàng, ruột hồng và ăn có vị ngọt xen lẫn chua. Chính bởi đặc điểm này nên ở một số vùng thường sử dụng quả chay để nấu các món canh chua, kho cá.

Không chỉ được sử dụng trong ẩm thực, trong Đông y quả chay cũng có tác dụng như một vị thuốc. Trong quả chay có chứa nhiều chất có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, nhuận tràng và kích thích ăn ngon. Vì vậy, đây được xem là loại quả tốt cho hệ tiêu hóa cơ thể.

Quả chay tươi thường bảo quản tự nhiên chỉ được từ 3 – 5 ngày, vì vậy, để sử dụng quanh năm, người ta thường thái chay thành lát mỏng và đem phơi khô dùng dần.

Trước đây, loại quả này không phổ biến và ít được mọi người biết tới. Tuy nhiên, thời gian gần đây, loại quả này được nhiều người tìm mua để trải nghiệm, thưởng thức. Vì mỗi năm chỉ có một mùa nên không phải mùa nào cũng có thể "săn" được loại quả này. Trung bình giá chay sẽ dao động từ 30.000 – 80.000 đồng/kg tùy thời điểm.

Những ngày này, chị Mai Thị Thu Phương (Cầu Giấy, Hà Nội) đang tất bật gom những chuyến quả chay để bán cho khách. Chị Phương cho biết: “Quả chay khi chín ăn trực tiếp có vị ngọt chua nhẹ. Còn quả xanh để ngăn đá tủ lạnh nấu canh chua, thái ra phơi khô đun nước uống và tích trữ để ăn được quanh năm”.

“Gần đây, qua nhiều trang mạng xã hội, mọi người biết đến quả chay và hỏi mua rất nhiều nên tôi đi gom về để bán. Mỗi ngày, tôi lấy về khoảng hơn 30kg chay tươi nhưng đều bán sạch hết trong khu vực Hà Nội”, chị Phương cho hay.

Hiện tại, chay đã vào cuối mùa nên số lượng cũng ít hơn, tuy nhiên chị Phương cho biết khi không có quả chay tươi thì nhiều người đã hỏi mua chay đã phơi khô để về nấu canh. Vì quả chay không để được lâu nên mua chay phơi khô là lựa chọn của rất nhiều “tín đồ” mê quả chay.

Chị Nguyễn Ngọc Diệp (Hà Nội) chia sẻ: “Quả chay rất ngon, tôi được ăn trong một chuyến đi tham quan ở tỉnh khác, tuy nhiên mua ở Hà Nội rất khó. Để mua được chay tôi phải đặt hàng tại một bạn ở Hoàng Mai trước cả tuần mới có, vì vậy, mỗi lần đặt tôi thường đặt từ 3 - 4 cân để vừa ăn tươi vừa thái phơi khô và cho vào tủ lạnh cất ăn dần”.

Bài và ảnh: Lê Trang