Vừa qua, Báo Nhà báo và Công luận nhận được phản ánh của người dân vùng tái định cư ở huyện Vũ Quang (Hà Tĩnh) về việc gần 2 năm, hàng trăm hộ dân sử dụng nguồn nước sạch lâm vào tình cảnh sinh hoạt khó khăn vì cả 2 nhà máy nước chỉ hoạt động được một thời gian ngắn rồi xuống cấp, hư hỏng.

Gia đình bà Nguyễn Thị Thiện (66 tuổi, thôn Kim Thọ, xã Quang Thọ, huyện Vũ Quang) cho biết, trước đây, người dân tại khu tái định cư Hói Trùng rất phấn khởi khi được Nhà nước quan tâm, đầu tư xây dựng và đưa vào sử dụng nhà máy nước sạch. Tuy nhiên, chỉ sau mấy năm, nhà máy bị hư hỏng, xuống cấp, ngừng vận hành và bỏ hoang. Gia đình bà phải khoan giếng trong vườn để lấy nước sử dụng. Nguồn nước giếng cũng bị nhiễm phèn nhẹ, đục, hôi mùi bùn nên phải thực hiện nhiều công đoạn lắng lọc mới sử dụng được.

“Việc thiếu nguồn nước sạch để phục vụ sinh hoạt, ăn uống hàng ngày khiến cuộc sống của người dân gặp rất nhiều khó khăn. Hiện nay, người dân chủ yếu sử dụng nguồn nước từ khe suối hoặc dùng nước giếng khoan nhiễm phèn, chưa qua xử lý, dù biết là sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng không còn cách nào khác”, chị Đinh Thị Thích (43 tuổi, thôn Kim Quang, xã Quang Thọ) bức xúc nói.

Theo tìm hiểu của PV, năm 2013, hơn 600 hộ dân của 2 xã Hương Quang và Hương Điền phải di dời đến khu vực tái định cư, nhằm nhường đất thực hiện Dự án Công trình thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang.

Ngoài các hộ dân di cư theo diện tự do, có hơn 130 hộ dân tại xã Hương Điền (nay là xã Thọ Điền) đã chuyển đến khu tái định cư Khe Ná; 216 hộ dân xã Hương Quang (nay là xã Quang Thọ) chọn khu tái định cư Hói Trùng để ổn định cuộc sống.

Tại các khu vực tái định cư mặc dù được đầu tư đồng bộ về cơ sở hạ tầng, song vẫn còn rất nhiều khó khăn, trong đó có vấn đề nước sạch, bởi nước giếng khoan bị nhiễm phèn, nhiễm sắt nặng nên người dân không có nước sạch để sử dụng. Trước thực trạng trên, năm 2017, Ban Chuyên trách dự án hợp phần bồi thường, hỗ trợ tái định cư công trình thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang đã cho xây dựng 2 nhà máy nước sạch ở hai khu vực tái định cư nói trên. Trong đó, nhà máy nước sạch tại khu tái định cư Khe Ná với tổng kinh phí hơn 8 tỷ đồng, để cấp nước cho hơn 130 hộ dân; còn ở khu tái định cư Hói Trùng có tổng kinh phí hơn 6 tỷ đồng, để cấp nước cho 216 hộ dân.

Tuy nhiên, cả 2 nhà máy nước chỉ hoạt động được một thời gian ngắn rồi xuống cấp, hư hỏng và dừng hoạt động 2 năm nay khiến người dân chịu… khát.

Theo người dân ở hai khu vực tái định cư, sau khi nhà máy nước sạch ngưng hoạt động, để có nước phục vụ ăn uống, sinh hoạt hàng ngày, người dân đã bàn bạc với nhau thành lập từng nhóm 4 - 6 hộ, đóng góp mỗi hộ 6 - 10 triệu đồng đầu tư lắp đường ống dẫn nước từ Khe Táy và một số khe suối khác cách từ 1 - 1,5km về nhà nên rất tốn kém, bất tiện.

Theo báo cáo của UBND xã Thọ Điền và UBND xã Quang Thọ, các nhà máy nước đã xuống cấp, hệ thống bồn chứa bị rò rỉ và hệ thống lọc nước chưa đảm bảo. Đặc biệt, từ tháng 3/2023, nguồn nước dẫn về nhà máy có mùi hôi tanh, đục ngầu, không đảm bảo để người dân sử dụng trong sinh hoạt.

Giữa năm 2023, UBND huyện Vũ Quang đã có buổi làm việc để nghe báo cáo về việc vận hành, sử dụng nước sinh hoạt tại nhà máy nước sạch ở 2 khu tái định cư xã Thọ Điền và Quang Thọ. Quá trình làm việc, đại diện các địa phương đề nghị UBND huyện cân đối bố trí nguồn kinh phí để thực hiện các nội dung duy tu, bảo dưỡng các hệ thống liên quan đến nhà máy nước sạch.

Trước đề nghị trên, lãnh đạo UBND huyện Vũ Quang yêu cầu các xã khẩn trương khảo sát phương án sửa chữa, khắc phục trên cơ sở hoàn thiện bộ máy quản lý, vận hành các nhà máy, xây dựng quy chế quản lý và thu phí sử dụng nước theo quy định.

Sau đó, các xã Thọ Điền và Quang Thọ đã tiến hành lấy ý kiến của người dân về việc thu phí sử dụng nước theo quy định để có kinh phí vận hành và bảo dưỡng. Tuy nhiên, quá trình khảo sát cho thấy, nhiều người dân không đồng thuận với việc nộp phí, nên các địa phương tạm dừng khắc phục tình trạng xuống cấp của các nhà máy nước sạch. Đó là nguyên nhân khiến các công trình đầu tư tiền tỷ này ngày càng hư hỏng.

Theo lãnh đạo xã Thọ Điền cho biết, có khoảng hơn 10% hộ dân tại khu tái định cư Khe Ná đồng ý việc nộp phí sử dụng nước nếu nhà máy hoạt động trở lại.

Ông Nguyễn Hùng Cường - Chủ tịch UBND xã Quang Thọ cho hay, từ trước đến nay nhà máy đã vận hành không thu phí. Sau đó, huyện và xã hỗ trợ thêm một phần kinh phí để khắc phục các trục trặc nhỏ. Tuy nhiên, với hư hỏng hiện tại, việc sửa chữa, nâng cấp lại nhà máy cần khoảng 2 tỷ đồng. Khoản tiền này ngoài tầm ngân sách của địa phương.

“Qua khảo sát thì chưa đến 50% hộ dân đồng ý về nội dung thu phí sử dụng nước. Việc thu phí này là để hỗ trợ cấp kinh phí cho người đi học về để vận hành, bảo dưỡng thường xuyên. Vì người dân chưa đồng tình nên hiện nay chúng tôi cũng đã báo cáo với UBND huyện tạm dừng sửa chữa nhà máy nước hư hỏng và đang tiếp tục xin ý kiến chỉ đạo của huyện”, Chủ tịch UBND xã Quang Thọ nói.

Để dự án công trình nước sạch tái khởi động trở lại, rất cần sự quan tâm của các cấp, ngành và có những giải pháp cụ thể để phát huy hiệu quả của hai nhà máy nước này.

Trần Phong