Trung tâm phân tích Chứng khoán SSI (SSI Research) vừa công bố báo cáo về ngành bán lẻ dược phẩm. Cụ thể, theo nghiên cứu từ EIU (Economist Intelligence Unit), năm 2021, doanh thu dược phẩm tại Việt Nam đạt 5,9 tỷ USD, tăng 9,6% so với cùng kỳ.

Doanh thu dược phẩm tăng trưởng với tốc độ CAGR là 7,4% trong 5 năm qua (giai đoạn từ 2017 - 2021). Trong đó, kênh ETC (thuốc điều trị/thuốc kê đơn, có thể được sử dụng làm đại diện cho kênh bệnh viện) đóng góp khoảng 75 - 76% tổng doanh thu. Nhờ thu nhập người dân "khởi sắc" cùng mức độ chi tiêu cho sản phẩm liên quan đến sức khỏe gia tăng, dự báo của EIU trong 5 năm tới, tốc độ tăng trưởng doanh thu dược phẩm là 9,5%. 

Tín hiệu tốt từ nhà bán lẻ dược phẩm

Báo cáo của SSI Research cũng chỉ ra, chuỗi nhà thuốc thương mại hiện đại có thể hấp thụ thị phần của hiệu thuốc truyền thống do quy mô lớn và lợi thế trong việc có sẵn hệ thống ERP - giao thức tương thích với hệ thống kê đơn điện tử mới.

Số liệu phân tích cho thấy, nhà bán lẻ dược phẩm quy mô lớn có thể đảm bảo đủ lượng hàng tồn kho và giành được thị phần trong bối cảnh nguồn cung thuốc có khả năng bị thiếu hụt vào năm 2023.

Không những thế, các nhà phân tích nhấn mạnh, biên lợi nhuận của nhà thuốc sẽ được duy trì tốt trong bối cảnh lạm phát, vì tính thiết yếu của sản phẩm thuốc khiến nhu cầu chi tiêu ổn định. Bởi lẽ, tiêu dùng đối với các sản phẩm vitamin hay thực phẩm chức năng trong 2 năm trở lại đây được gia tăng nhằm củng cố sức khỏe trong bối cảnh sống chung với Covid-19.

Xu hướng dùng vitamin nhiều hơn giúp chuỗi nhà thuốc gia tăng doanh thu mặc dù diễn biến này có thể chỉ mang tính ngắn hạn. 

SSI Research cho rằng, biên lợi nhuận được duy trì tốt trong bối cảnh chi phí tăng. Mặc dù chi tiêu của người tiêu dùng bị ảnh hưởng bởi lạm phát gia tăng nhưng chi tiêu cho dược phẩm có thể vẫn ổn định do tính thiết yếu của sản phẩm.

Các chuỗi nhà thuốc tích cực mở cửa hàng mới có thể thương lượng các điều khoản tốt hơn với các nhà cung cấp, do đó có thể tăng tỷ suất lợi nhuận gộp. Tuy nhiên, tỷ suất lợi nhuận ròng có thể không cải thiện nhiều do mở mới nhiều cửa hàng.

Một trong những điểm đáng lưu ý trong báo cáo của SSI lần này đó là tốc độ mở mới của các chuỗi nhà thuốc hiện đại. Cụ thể, theo thống kê của IQVIA, năm 2016, Việt Nam có 55.300 cửa hàng thuốc trong đó 185 cửa hàng thuộc chuỗi nhà thuốc hiện đại.

Tới năm 2021, số cửa hàng thuộc chuỗi nhà thuốc hiện đại đã tăng lên con số 1.600 trên tổng số 44.600 cửa hàng nhà thuốc. Dự báo, số lượng nhà thuốc hiện đại này sẽ còn tiếp tục tăng lên trong năm 2022. 

Nhìn vào biểu đồ ta thấy, tính đến tháng 7 năm 2022, tổng số cửa hàng của từng chuỗi nhà thuốc lớn là Pharmacity, Long Châu, An Khang đã là hơn 2.300 đơn vị, lần lượt nhiều gấp 1,4 - 2,9 lần so với năm 2021. Con số này được dự báo sẽ vẫn tiếp tục gia tăng cho đến cuối năm 2022.

Chuỗi nhà thuốc hiện đại "lên ngôi", đâu là lý do?

SSI Research chỉ ra 3 yếu tố cơ bản khiến mô hình nhà thuốc hiện tại giành được thị phần hơn nhà thuốc truyền thống.

Thứ nhất là do sự kiểm soát chặt chẽ hơn của Bộ Y tế trong việc kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú, tránh người bệnh bị lạm dụng thuốc, nhất là thuốc kháng sinh.

Thứ hai, việc nhà nước triển khai việc kê đơn điện tử, giúp các hiệu thuốc hiện đại vốn thiết lập sẵn hệ thống ERP nhanh chóng thích nghi quy định định mới. Điều này giúp hiệu thuốc hiện đại giành được thị phần từ nhà thuốc nhỏ, nhà thuốc truyền thống chưa kịp kết nối với hệ thống kê đơn điện tử.

Thứ ba, sự chậm trễ trong việc phê duyệt đăng ký thuốc mới hay gia hạn thuốc cũ làm hạn chế nguồn cung, thúc đẩy quá trình hợp nhất thị trường của chuỗi nhà thuốc thương mại hiện đại. 

Theo các chuyên gia SSI, nhà thuốc hiện đại với khả năng tài chính mạnh và khả năng thương lượng tốt có thể đảm bảo đủ nguồn hàng từ các công ty dược, trong khi các nhà thuốc truyền thống phải đối mặt với tình trạng khan hiếm hàng tồn kho.