Khi báo chí là vũ khí lợi hại

Một ngày đầu tháng 3, hãng Thông tấn xã Quốc gia Lebanon (NNA) đưa tin rằng máy bay chiến đấu của Israel đã không kích một ngôi nhà ở làng biên giới có tên Khirbet Selm, giết chết một phụ nữ và trẻ em - và làm bị thương 9 người khác ở khu vực lân cận vụ nổ.

Hình ảnh các nhân viên cứu hộ đang phân loại đống đổ nát được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội trong vài giờ sau cuộc tấn công, chỉ mô tả vụ việc mới nhất trong một vụ hỏa hoạn kéo dài nhiều tháng khiến chỉ còn một số ngôi làng trong khu vực thoát khỏi bị ảnh hưởng.

Để đối phó với các cuộc đụng độ biên giới với Israel, Hezbollah đã khéo léo sử dụng cơ sở hạ tầng truyền thông mở rộng của mình - bao gồm các kênh truyền hình, đài phát thanh và nền tảng truyền thông xã hội - để xây dựng và phổ biến câu chuyện phản kháng Israel như vậy.

Thông qua những kênh này, Hezbollah tự thể hiện họ là người bảo vệ dũng cảm của Lebanon, coi hành động của họ là một cuộc kháng cự chính đáng chống lại điều mà họ gọi là sự xâm chiếm của Israel.

Câu chuyện này lan rộng nhờ các chiến dịch được thiết kế nhằm khơi dậy sự ủng hộ của đông đảo người dân Lebanon bằng cách nêu bật vai trò của phong trào Hezbollah trong việc bảo vệ quốc gia và hỗ trợ phúc lợi của cộng đồng trong bối cảnh xung đột đang diễn ra.

Al-Manar TV, trụ cột của truyền thông Hezbollah

Cốt lõi của các hoạt động truyền thông này là Al-Manar TV, một đài truyền hình vệ tinh có trụ sở tại Beirut (Lebanon) và bắt đầu phát sóng vào đầu những năm 1990.

Al-Manar TV, cùng với một loạt tài sản liên quan, tạo thành xương sống cho "cỗ máy" truyền thông của Hezbollah, phổ biến nội dung từ tin tức và bình luận chính trị đến chương trình văn hóa và tôn giáo.

Chiến lược truyền thông của Hezbollah trải trên rất nhiều mặt, nhưng nhấn mạnh vào câu chuyện cá nhân nhằm nhân đạo hóa các chiến binh của mình, tôn vinh những nỗ lực quân sự của họ và phỉ báng các đối thủ của họ - cả Israel và phương Tây.

Thông qua hình ảnh sống động và ngôn ngữ giàu cảm xúc, các chương trình phát sóng và ấn phẩm của Al-Manar TV nhằm mục đích nuôi dưỡng bản sắc tập thể mạnh mẽ trong cộng đồng người Shi’a, đồng thời thu hút khán giả Ả Rập và Hồi giáo rộng rãi hơn bằng cách đặt mục tiêu của mình trong bối cảnh chính trị khu vực và cuộc đấu tranh chống lại phương Tây và Israel.

Một ưu tiên đặc biệt dễ thấy của các phương tiện truyền thông liên kết với Hezbollah là tôn vinh những người được gọi là liệt sĩ - những chiến binh cũng như thường dân thiệt mạng do bom đạn của Israel. Ví dụ, Al-Manar TV xuất bản những bài điếu văn ngắn gọn theo định dạng tiêu chuẩn bất cứ khi nào các chiến binh Hezbollah bị tiêu diệt.

Trên khắp lĩnh vực kỹ thuật số, Hezbollah đã tận dụng phương tiện truyền thông xã hội một cách thành thạo, tận dụng các nền tảng như Twitter, Facebook và YouTube để vượt qua những hạn chế của các kênh truyền thông truyền thống.

Mặc dù phải đối mặt với các lệnh cấm và hạn chế nội dung từ các công ty Mỹ, phong trào Hồi giáo này vẫn tiếp tục đổi mới trong cách tiếp cận kỹ thuật số của mình, sử dụng proxy và những người ủng hộ để phổ biến thông điệp của mình, do đó đảm bảo các câu chuyện của họ vẫn tồn tại trên mạng.

Tài khoản Twitter của Al-Manar hiện có hơn 115 nghìn người theo dõi, liên tục tương tác với một số tài khoản nổi bật nhất của Lebanon.

Một con đường khác lọt vào mắt người Lebanon là dưới dạng tin nhắn được hiển thị công khai. Các bảng quảng cáo, áp phích và cờ đều phổ biến trên khắp đất nước - thường trưng bày lá cờ vàng đặc biệt của nhóm với một khẩu súng trường phía trên dòng chữ “Đảng của thánh Allah” (Hezbollah trong tiếng Ả Rập có nghĩa là “Đảng của thánh Allah”).

Cuộc chiến không tiếng súng

Các hoạt động truyền thông của Hezbollah là biểu tượng của "chiến tranh lai" hiện đại, trong đó việc quản lý thông tin và nhận thức đóng vai trò then chốt.

Bằng cách điều chỉnh dư luận, phong trào Hồi giáo này không chỉ củng cố cơ sở của mình mà còn thách thức việc truyền tải thông điệp của đối thủ, thể hiện sự tinh vi và ảnh hưởng ngày càng tăng của các chủ thể phi nhà nước trong bối cảnh vận động của truyền thông đương đại.

Những cái chết, đặc biệt là của phụ nữ và trẻ em, làm cho các chiến dịch thông tin của Hezbollah trở nên nổi bật hơn nhiều, và nhờ đó, củng cố lập luận vững chắc cho các cuộc tấn công đáp trả của họ.

Vẫn chưa rõ liệu chính sách bên miệng hố chiến tranh ở Đường Xanh, biên giới tạm thời do Liên hợp quốc vẽ ra giữa Israel và Lebanon, có đẩy hai quốc gia này vào một cuộc xung đột rộng lớn hơn hay không.

Tuy nhiên, điều chắc chắn là Hezbollah sẽ tiếp tục nhận được sự hỗ trợ áp đảo ở miền nam Lebanon, miễn là các cuộc tấn công của Israel nhằm vào khu vực này vẫn tiếp tục và thương vong vẫn tăng lên.

Trong khi các cuộc không kích của Israel đang thúc đẩy việc tuyển dụng của Hezbollah, sự hiện diện trên truyền hình và các kênh truyền thông xã hội càng giúp mở rộng nhanh chóng phong trào này.

Và, những gì Hezbollah làm được trong cuộc chiến không tiếng súng là điều mà nhiều lực lượng chính trị khác chung quan điểm chống Israel ở Trung Đông đang rất muốn học theo.

Nguyễn Khánh