Khi Taliban áp đảo quân đội Afghanistan và nắm quyền kiểm soát các kho vũ khí và phương tiện lớn, nhóm này cũng thu được ít nhất 100 máy bay trực thăng Mi-17 Hip, một loại máy bay vận tải do Nga sản xuất được Mỹ mua cho các lực lượng vũ trang Afghanistan vì giá rẻ hơn và dễ bay hơn UH-60 Black Hawks do Mỹ sản xuất.

Ông Alexander Mikheev, người đứng đầu công ty xuất khẩu nhà nước Nga Rosoboronexporter, cho biết: “Phi đội trực thăng ở đó bao gồm hơn 100 trực thăng Mi-17 các loại. Tất nhiên, những chiếc phi cơ này phải được sửa chữa, bảo dưỡng và thay thế phụ tùng".

Ước tính của ông Mikheev về số lượng máy bay trực thăng do Nga sản xuất ở Afghanistan cao hơn đáng kể so với số lượng được báo cáo. Một báo cáo hồi tháng 7 của Tổng thanh tra đặc biệt Mỹ về tái thiết Afghanistan (SIGAR) cho biết, quân đội Afghanistan có 56 trực thăng Mi-17, trong đó chỉ có 32 chiếc còn sử dụng được và ở trong nước. Mi-17 là phiên bản xuất khẩu của máy bay trực thăng Mi-8 của Nga, được sản xuất tại hai nhà máy ở Kazan và Ulan-Ude của Nga.

Hiện vẫn chưa rõ bao nhiêu chiếc trực thăng đó vẫn còn hoạt động vì việc Mỹ rút bớt lực lượng vũ trang và cuộc tấn công dữ dội của Taliban đã khiến lực lượng không quân Afghanistan bị tổn hại nặng nề. Đầu tháng này đã xuất hiện các video quay lại cảnh các chiến binh Taliban bay trên chiếc Mi-17. Tuy nhiên, vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy Taliban đang triển khai trực thăng tham chiến.

Mỹ đã chuyển sang cung cấp Black Hawks cho Afghanistan trong những năm gần đây, một phần vì những hạn chế trong việc hợp tác với các nhà sản xuất và xuất khẩu vũ khí Nga. Tuy nhiên, các binh lính Afghanistan không được đào tạo chuyên sâu về việc bảo dưỡng và thay thế phụ tùng của máy bay.

Theo SIGAR, chỉ còn 39% máy bay Black Hawks còn sẵn sàng hoạt động trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 6 khi các nhà thầu bảo dưỡng máy bay bị loại bỏ.

Trong nhiều năm, phi đội Mi-17 đã trở thành xương sống của lực lượng không quân Afghanistan, hoạt động thường xuyên để vận chuyển  binh lính, cung cấp đạn dược và sơ tán thương vong.

Mỹ bắt đầu mua ít nhất 50 trực thăng Mi-17 vào năm 2005 trước khi kế hoạch mua thêm 30 chiếc trực thăng vấp phải sự phản đối của Quốc hội vào năm 2013.

Việc kiếm được phụ tùng thay thế trong bối cảnh quan hệ nguội lạnh giữa Moscow và Washington đã trở thành một vấn đề nan giải.

Khi Taliban đóng cửa ở Kabul, hàng chục phi công Afghanistan đã bỏ chạy cùng máy bay quân sự của họ qua biên giới sang Uzbekistan. Một tuyên bố của chính phủ Uzbekistan cho biết 46 máy bay Afghanistan, trong đó có 24 máy bay trực thăng, đã buộc phải hạ cánh xuống quốc gia Trung Á này. Phân tích các bức ảnh vệ tinh của máy bay cho thấy 19 chiếc có vẻ là Mi-17 và 9 chiếc là Black Hawks.

Hôm thứ Tư (25/8), Nga thông báo rằng họ sẽ bắt đầu sơ tán khoảng 500 công dân của mình khỏi Afghanistan trên 4 máy bay vận tải. Bộ Ngoại giao Nga cho biết họ sẽ không đóng cửa đại sứ quán tại nước này và đã tổ chức các cuộc tham vấn an ninh với các quan chức Taliban kể từ khi thủ đô Kabul thất thủ vào tuần trước.