Tái bản giới hạn 'Truyện Thúy Kiều' sau 10 năm gây tranh cãi về ảnh bìa khỏa thân
(CLO) Ấn bản "Truyện Thúy Kiều" kỷ niệm 250 năm ngày sinh đại thi hào Nguyễn Du vừa tái bản với phiên bản bìa cứng giới hạn 300 cuốn.
Sau đúng một thập kỷ gây tranh luận vì sử dụng tranh vẽ Thúy Kiều khỏa thân của họa sĩ Lê Văn Đệ làm bìa, cuốn sách một lần nữa được đưa trở lại với hình thức gần như giữ nguyên giao diện ấn bản 2015, do Công ty Nhã Nam và NXB Thế giới phát hành.
Ấn bản này dựa trên bản hiệu khảo của hai học giả Bùi Kỷ và Trần Trọng Kim. Đây là một trong những phiên bản "Truyện Kiều" quốc ngữ có ảnh hưởng sâu rộng nhất qua nhiều thế hệ bạn đọc.
Lần đầu được in bởi Vĩnh Hưng Long thư quán năm 1925, tái bản năm 1927 và sau đó phổ biến rộng rãi qua các nhà xuất bản Tân Việt, Phổ Thông, đến nay bản hiệu khảo này vẫn được xem là một công trình khoa học có giá trị lâu dài nhờ cách biên soạn kỹ lưỡng, chú giải sâu sắc nhưng cách trình bày lại dễ tiếp cận với độc giả phổ thông.
Việc tái bản lần này chỉ sửa những lỗi chính tả nhỏ, đồng thời bổ sung thêm phụ bản tranh minh họa lấy từ "Tập văn họa kỷ niệm Nguyễn Du" (Hội Quảng Trị - Huế, 1942) gồm 11 bức tranh màu in trên giấy dó của các danh họa như Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn, Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Đỗ Cung…
Điểm gây tranh cãi nhất vẫn là bức tranh bìa: hình ảnh Thúy Kiều sau khi tắm, minh họa cho câu thơ nổi tiếng “Rõ màu trong ngọc trắng ngà/Dày dày sẵn đúc một tòa thiên nhiên”. Bức tranh thuộc phong cách như tranh khắc, nét mạnh mẽ, tối giản, để lại nhiều khoảng trống phục vụ thiết kế.
Tuy nhiên, việc đặt hình ảnh bán nude lên bìa sách văn học kinh điển vẫn bị chỉ trích là "thô tục". Đáp lại, phía đơn vị phát hành cho biết, họ muốn tôn vinh mỹ cảm của văn chương Nguyễn Du và khẳng định đây là một lựa chọn nghệ thuật có cơ sở, cả về nội dung lẫn lịch sử mỹ thuật.
"Truyện Thúy Kiều", ngoài hình thức, tên sách cũng từng là tâm điểm tranh luận. Trong phần "Tựa sách", hai học giả Bùi Kỷ và Trần Trọng Kim giải thích: "Truyện Thúy Kiều" là tên chính thức mà họ lựa chọn, thay vì "Đoạn trường tân thanh" (tên gốc của Nguyễn Du) hay "Kim, Vân, Kiều tân truyện" (tên do Phạm Quý Thích đề). Lý do là bởi Kiều là nhân vật trung tâm, và cũng để phù hợp với cách gọi phổ biến của người dân. Họ vẫn giữ lại nhan đề cũ ở phần phụ để “tỏ cái ý tồn cổ”.
Bản tái bản lần này là một sự kiện đáng chú ý trong giới xuất bản, không chỉ vì giá trị văn học, mà còn là dịp để tái hiện các di sản văn hóa liên ngành, từ văn chương, hội họa đến thẩm mỹ đương đại. Dù gây tranh cãi, sự trở lại của "Truyện Thúy Kiều" trong hình hài “gây bão” năm xưa cũng cho thấy sức sống lâu bền và khả năng tái sinh của những giá trị cổ điển khi được nhìn dưới ánh sáng mới.