Tỷ giá của đồng Yen so với đồng USD đã giảm xuống 140,08 Yen đổi 1 USD lần đầu tiên trong gần một phần tư thế kỷ, chủ yếu là do Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) đang giữ lãi suất ở mức đáy trong khi Cục Dự trữ Liên bang và các ngân hàng trung ương khác đang tiến hành tăng lãi suất quá mức.

Tăng trưởng giá ở Nhật Bản thấp hơn nhiều so với ở Mỹ và BOJ tin rằng họ cần phải làm nhiều hơn nữa để củng cố lạm phát trong tâm trí người tiêu dùng và doanh nghiệp sau nhiều năm giảm phát.

Sự sụt giảm mạnh của đồng Yen đặt ra câu hỏi về việc liệu các nhà hoạch định chính sách có cần kiềm chế sự suy giảm của nó thông qua can thiệp tiền tệ hay thay đổi chính sách của BOJ hay không.

Vì sao đồng Yen lại yếu và Nhật Bản không tăng tỷ giá?

Nguyên nhân lớn nhất là do Mỹ hướng tới mức lãi suất cao hơn, trong khi tỷ giá của Nhật Bản vẫn ở mức thấp, khiến các tài sản bằng đồng đô la trở nên hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư.

Lợi tức của kho bạc đã tăng khi các nhà giao dịch đặt cược Fed sẽ tiếp tục tăng lãi suất mạnh mẽ, trong khi BOJ giữ giới hạn 0,25% đối với lợi suất trái phiếu Chính phủ kỳ hạn 10 năm của Nhật Bản.

Sự phục hồi kinh tế của Nhật Bản vẫn ở mức tương đối vừa phải và thâm hụt thương mại liên tục của nước này cũng đang củng cố áp lực giảm giá đối với đồng Yen.

Thống đốc BOJ Haruhiko Kuroda đã nhiều lần nói rằng còn quá sớm để cắt giảm nới lỏng tiền tệ vì cuộc chiến lâu dài chống giảm phát vẫn chưa kết thúc. Lạm phát đã tăng nhanh vượt mục tiêu 2% của BOJ, nhưng ngân hàng cho biết xu hướng này không bền vững và dự kiến lạm phát sẽ giảm xuống dưới mục tiêu trong năm bắt đầu từ tháng 4/2023. Ông Kuroda khẳng định cần tăng lương mạnh hơn để đảm bảo lạm phát ổn định.

Ông Kuroda cũng đã bày tỏ lo ngại về sự suy yếu đột ngột của đồng Yen, nhưng đã nói rõ rằng điều này sẽ không khiến BOJ thay đổi chính sách.

Đồng Yen yếu có ý nghĩa gì đối với nền kinh tế?

Nói chung, đồng Yen yếu hơn sẽ giúp các công ty lớn của Nhật Bản hoạt động toàn cầu vì điều này nâng cao giá trị của lợi nhuận hồi hương ở nước ngoài. Một phần nhờ đồng Yen giảm giá, lợi nhuận doanh nghiệp của Nhật Bản đã tăng lên mức cao nhất kể từ năm 1954.

Đồng tiền yếu cũng có thể giúp du lịch bằng cách thúc đẩy sức mua của du khách từ nước ngoài, nhưng Nhật Bản vẫn chưa được hưởng lợi từ điều này do tác động của đại dịch.

Mặt khác, đồng Yen suy yếu làm cho việc nhập khẩu năng lượng và thực phẩm trở nên đắt hơn, đánh vào những người tiêu dùng có tiền lương không theo kịp với sự gia tăng của chi phí sinh hoạt.

Sự phản đối ngày càng tăng của người dân đã làm suy yếu sự ủng hộ của công chúng đối với Thủ tướng Fumio Kishida. Thủ tướng đã ủng hộ chính sách của BOJ bằng cách thúc đẩy chi tiêu của Chính phủ để hạn chế tác động của giá cả cao hơn.

Với sự hỗ trợ tiếp tục từ Chính phủ, ông Kuroda dự kiến sẽ giữ nguyên lãi suất cho đến khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào tháng 4/2023 ngay cả khi đồng Yen tiếp tục suy yếu. Thống đốc BOJ chỉ ra rằng, Bộ Tài chính Nhật Bản chứ không phải BOJ phụ trách các vấn đề ngoại hối. Chi phí đi vay thấp cũng giúp Thủ tướng Kishida tiếp tục tăng chi tiêu công để giúp nền kinh tế Nhật Bản phục hồi sau đại dịch.

Chính phủ có thể can thiệp?

Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản Shunichi Suzuki không ám chỉ việc can thiệp trực tiếp vào thị trường tiền tệ là một khả năng sắp xảy ra.

Nếu Chính phủ tham gia vào các thị trường để củng cố đồng Yen, thì đây sẽ là lần đầu tiên kể từ năm 1998, Chính phủ và Mỹ tham gia vào một cuộc đua phối hợp mua đồng Yen.

Ông Suzuki và các quan chức khác đang hy vọng những lời cảnh báo bằng lời nói sẽ đủ để làm chậm đà trượt giá hiện tại của đồng Yen.

Với việc Mỹ tập trung vào việc chống lạm phát và sự suy yếu của đồng Yen có liên quan chặt chẽ đến chính sách tiền tệ của Nhật Bản, một sự can thiệp chung với Mỹ có nguy cơ cao sẽ xảy ra. Các biện pháp can thiệp đơn phương để nâng giá đồng Yen trong quá khứ phần lớn tỏ ra không hiệu quả.

Đồng Yen có thể giảm sâu hơn nữa không?

Điều này phần lớn phụ thuộc vào việc Fed sẽ tăng lãi suất ở mức nào. Lợi suất trái phiếu kho bạc càng giảm thì chênh lệch tỷ giá giữa Nhật Bản và Mỹ sẽ càng lớn do BOJ duy trì giới hạn đối với lợi suất trái phiếu trong nước.

Việc Fed tăng lãi suất vào đầu năm nay đã khiến các nhà đầu tư đặt cược vào Nhật Bản sau đó.

Suy đoán về sự thay đổi cuối cùng vẫn tồn tại, nhưng hầu như đã giảm sau khi BOJ liên tục thể hiện cam kết bảo vệ giới hạn lợi suất của mình.

Sự trượt giá của đồng Yen có thể dừng lại khi các nhà đầu tư định giá xong việc Fed tăng lãi suất hoặc Mỹ rơi vào suy thoái, làm suy yếu đồng đô la.

Sơn Tùng (Theo Bloomberg)