Kiến nghị tăng thu ngân sách nhà nước 3.841 tỷ đồng

Chiều 30/5, tại Kỳ họp thứ 7 của Quốc hội, theo báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022 do Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn trình bày, về thu ngân sách nhà nước, quyết toán là 1.820.310 tỷ đồng, bằng 128,8% (tương ứng vượt 406.902tỷ đồng) so với dự toán giao, bằng 114,3% so với thực hiện năm 2021 (1.591.411 tỷ đồng); trong đó thu nội địa vượt 22,9% dự toán giao; thu từ hoạt động xuất nhập khẩu vượt 24% dự toán giao; thu dầu thô vượt 177% dự toán giao.

Đa số các khoản thu vượt dự toán, song còn một số khoản thu đạt thấp như: thuế bảo vệ môi trường đạt 72,2% dự toán giao; thu hồi vốn, thu cổ tức, lợi nhuận sau thuế, chênh lệch thu chi ngân hàng nhà nước đạt 83,5% dự toán giao (nguyên nhân do số thu hồi vốn ngân sách nhà nước đầu tư tại các tổ chức kinh tế chỉ đạt 12,83% dự toán giao).

Tình trạng hạch toán và kê khai thiếu doanh thu, xác định sai chi phí, từ đó tính thiếu thuế cũng như các khoản thu khác được Kiểm toán Nhà nước phát hiện qua kiểm toán và kiến nghị tăng thu ngân sách nhà nước 3.841 tỷ đồng. Công tác quản lý thu của cơ quan thuế còn hạn chế.

Đối với chi ngân sách nhà nước, quyết toán là 1.750.790 tỷ đồng, bằng 94,3% dự toán (giảm 104.851 tỷ đồng). Trong đó, lĩnh vực chi đầu tư phát triển quyết toán 615.640 tỷ đồng, bằng 103,1% dự toán giao. Chi thường xuyên quyết toán 1.034.250 tỷ đồng, bằng 93,07% dự toán.

Một số khoản chi sự nghiệp nguồn ngân sách trung ương thực hiện thấp so với dự toán giao: Chi lĩnh vực giáo dục - đào tạo, dạy nghề; lĩnh vực y tế, dân số và gia đình, lĩnh vực văn hóa thông tin, lĩnh vực bảo vệ môi trường. Tại một số bộ, cơ quan trung ương còn tình trạng chi sai quy định phải thu hồi nộp ngân sách nhà nước; có 5/60 địa phương được kiểm toán hỗ trợ không đúng nhiệm vụ chi theo phân cấp; 31/60 địa phương sử dụng sai nguồn 3.296,266 tỷ đồng.

Chấn chỉnh, tăng cường kỷ luật, kỷ cương về tài chính, ngân sách nhà nước

Theo Báo cáo thẩm tra quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022 do Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh trình bày, kết quả giám sát của Ủy ban Tài chính Ngân sách cho thấy: Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo chấn chỉnh, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong việc chấp hành pháp luật về tài chính, ngân sách nhà nước. Nhờ đó, việc quản lý thu, chi ngân sách nhà nước đạt được nhiều kết quả tích cực. Công tác quyết toán ngân sách nhà nước có nhiều chuyển biến.

Tuy nhiên, báo cáo của Chính phủ và báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022 của Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra nhiều tồn tại, hạn chế chưa được xử lý dứt điểm, cụ thể như: Việc lập, chấp hành dự toán, quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022 còn nhiều tồn tại, hạn chế tại một số bộ, ngành, địa phương. Dự toán chi ngân sách nhà nước không sát, dẫn đến một số khoản chi thường xuyên, giải ngân đầu tư thực hiện thấp hơn nhiều so với dự toán; phải hủy bỏ hoặc chuyển nguồn sang năm sau lớn. Tình trạng chậm tổng hợp, gửi báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước tồn tại ở nhiều bộ, ngành, địa phương. Tình trạng điều chỉnh thông tin, số liệu quyết toán sau thời gian chỉnh lý quyết toán ngân sách nhà nước chưa được khắc phục.

Cơ quan chủ trì thẩm tra đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương tài chính; làm rõ nguyên nhân, lý do việc các tổ chức, cá nhân không chấp hành nghiêm quy trình lập, chấp hành dự toán, quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022, số liệu quyết toán thu, chi, bội chi ngân sách nhà nước điều chỉnh lớn sau thời gian chỉnh lý quyết toán ngân sách nhà nước; đề xuất sửa đổi các Luật có liên quan để rút ngắn quy trình, thời gian quyết toán ngân sách nhà nước hằng năm.

Về quyết toán thu ngân sách nhà nước, theo Báo cáo của Chính phủ, dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2022 là 1.413.408 tỷ đồng; quyết toán 1.820.310 tỷ đồng, tăng 406.902 tỷ đồng (tăng 28,8%) so với dự toán. Ủy ban Tài chính Ngân sách thống nhất và đánh giá cao kết quả tăng thu ngân sách nhà nước năm 2022.

Đối với quyết toán chi ngân sách nhà nước, theo Báo cáo của Chính phủ, dự toán chi ngân sách nhà nước năm 2022 là 1.855.641 tỷ đồng, quyết toán 1.750.790 tỷ đồng, bằng 94,3% dự toán, thấp hơn dự toán 104.851 tỷ đồng.

Đa số ý kiến Ủy ban Tài chính Ngân sách cho rằng, số quyết toán chi ngân sách nhà nước năm 2022 nêu trên giảm khá nhiều so với dự toán và giảm lớn so với số Chính phủ báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5. Điều này cho thấy cần xem xét, đánh giá kỹ lưỡng về công tác lập dự toán chi ngân sách nhà nước, tổ chức triển khai thực hiện, chấp hành dự toán và theo dõi, tổng hợp tình hình thực hiện chi ngân sách nhà nước chưa sát sau thời gian chỉnh lý quyết toán ngân sách nhà nước.

Việc lập dự toán chi ngân sách nhà nước, tổ chức thực hiện chưa tốt, đánh giá tình hình thực hiện chi ngân sách nhà nước không sát, gây lãng phí nguồn lực, phải vay, trả nợ lãi để bù đắp bội chi nhưng không có khả năng thực hiện, phải hủy dự toán… và ảnh hưởng đến việc xây dựng dự toán ngân sách nhà nước năm 2024 và các năm sau.

Trong lĩnh vực chi thường xuyên, dự toán là 1.111.194 tỷ đồng, quyết toán là 1.034.250 tỷ đồng, bằng 93,1% dự toán, thấp hơn 76.944 tỷ đồng so với dự toán. Báo cáo của Chính phủ chưa làm rõ số cắt giảm, tiết kiệm chi thường xuyên trong năm 2022; số hủy dự toán chi thường xuyên của địa phương, nên không có căn cứ để thẩm tra, đánh giá tính tiết kiệm, hiệu quả tổng thể việc thực hiện dự toán chi thường xuyên của cả nước.

Tỷ lệ quyết toán chi thường xuyên nguồn ngân sách trung ương tại một số ngành, lĩnh vực đạt khá thấp so với dự toán; số chuyển nguồn và hủy bỏ dự toán chi thường xuyên tại một số bộ, cơ quan trung ương cũng khá lớn và tăng cao hơn so với năm trước. Cơ quan thẩm tra đề nghị bổ sung báo cáo số liệu tiết kiệm chi thường xuyên của các bộ, ngành, địa phương; nguyên nhân và trách nhiệm không thực hiện được dự toán và kết quả hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ của ngành, lĩnh vực.