Việc Taliban lên nắm quyền hồi tháng 8 vừa qua đã đẩy hàng nghìn người dân Afghanistan phải di tản sang nhiều quốc gia láng giềng. Song, đến giờ vẫn còn hàng nghìn người khác đang “bằng mọi giá” xin thị thực để rời đi.

Giá làm thị thực tại Afghanistan tăng vọt kể từ khi chính quyền cũ sụp đổ và lực lượng này tiến vào giành quyền kiểm soát thủ đô Kabul hồi đầu tháng 8 vừa qua sụp đổ. Hầu hết đại lý du lịch đều xác nhận phí làm thị thực trước đây chỉ dao động khoảng 20-80 USD, thì giờ đã vượt mức 1.000 USD và có thời điểm lên tới 5.000 USD.

Từ hồi tháng 10 vừa qua, chính phủ Afghanistan đã mở cửa lại văn phòng cấp hộ chiếu. Một lượng lớn người dân Afghanistan hiện đang gặp khó khăn trong việc xin thị thực do họ từng làm việc với chính phủ Afghanistan cũ và lực lượng liên minh.

Hơn 125.000 người dân không thể di tản hay rời khỏi. Đặc biệt, các nhà báo và phụ nữ cùng với gia đình của họ, là những người muốn rời khỏi nước này khi cảm nhận được những mối đe dọa.

Anh Nissar Saeed, 31 tuổi, từng là chuyên viên tư vấn cho các doanh nghiệp nước ngoài và tài xế taxi tại thủ đô Kabul trước khi chính phủ cũ sụp đổ.

“Khi lực lượng Taliban chiếm đóng thủ đô Kabul hôm 15/8, họ đã săn lùng gia đình tôi vì tôi từng cung cấp thông tin và làm việc với các nhà báo nước ngoài”, Saeed chia sẻ. “Chúng nói rằng vì tôi từng làm việc cho những phụ nữ ngoại đạo, tôi phải đưa chúng hết tiền lương do chính tôi kiếm được”.

Saeed nói rằng anh đã phải bỏ trốn sau cuộc chạm trán đầu tiên với Taliban, nhưng cuộc truy lùng vẫn tiếp tục. “Chúng từng đánh cha tôi khi ông nói không biết tôi ở đâu. Chính lúc này tôi đã quyết định rời khỏi đất nước. Nhưng lúc đó tôi đang thất nghiệp và chi phí thị thực rất cao. Vì vậy, một trong những các nhà báo đã giúp tôi trả phí”.

Một đại lý du lịch mà Saeed quen biết đã đồng ý làm thị thực Iran cho anh và gia đình với giá 700 USD/người với điều kiện anh phải trả trước.

“Sau khi nhận được tiền, anh ta trì hoãn nhiều ngày và luôn nói rằng thị thực sẽ được hoàn thành vào ‘ngày mai’”, Saeed kể lại và sau đó anh đã yêu cầu trả lại tiền của mình. “’Cuối cùng, anh ta chỉ đồng ý hoàn trả tôi 500 USD do số tiền còn lại đã trả cho các đại sứ quán.”

“Chúng tôi thậm chí không có đủ tiền để mua thức ăn. Các đại lý đang lừa chúng tôi”, Saeed chia sẻ. “Tôi không thấy bất cứ ai nhận được thị thực sau khi đã trả phí hết. Hiện có quá nhiều đại lý lừa đảo”.

Không có nhiều sự lựa chọn

Không những vậy, những người dân Afghanistan muốn rời đi cũng còn rất ít sự lựa chọn. Mặc dù Taliban đã mở cửa văn phòng cấp hộ chiếu quốc gia hồi tháng 10, hầu hết các đại sứ quán nước ngoài vẫn đóng cửa. Chỉ còn một vài đại sứ quán như Iran, Pakistan và Thổ Nhĩ Kỳ còn mở.

Hiện chỉ có thị thực Pakistan mới có thể được cấp hợp pháp tại Afghanistan. Trong khi thị thực từ một số quốc gia khác được bán trên thị trường chợ đen với giá “trên trời” nhưng vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu.

Nhiều vụ lừa đảo làm thị thực đã diễn ra và người dân báo cáo lên chính phủ. Mới đây, ông Zabihullah Mujahid, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Văn hóa Afghanistan, cho biết giới chức Taliban hiện đang điều tra các vụ việc.

Dù có nhiều vụ lừa đảo, một vài đại lý du lịch vẫn đang tìm cách cung cấp thị thực cho người dân. Một đại lý giấu tên cho biết công ty của anh đang giúp đỡ nhiều người dân Afghanistan lấy thị thực dù điều này có thể khiến anh gặp rắc rối lớn.

“Tôi buộc phải hoạt động ngầm. Vì nếu Taliban biết rằng tôi đang giúp mọi người tìm cách rời đi, họ chắc chắn sẽ phạt tôi”, đại diện đại lý du lịch giấu tên cho hay.

Khi được hỏi về tỷ lệ thành công, người này nói rằng hầu hết việc xin thị thực đều được thông qua, trừ khi người xin thị thực bị đưa vào danh sách đen. “Chúng tôi chỉ nhận phí dịch vụ một khi khách hàng nhận được thị thực tại đại sứ quán”.

Vì Thổ Nhĩ Kỳ và Afghanistan không có chung đường biên giới nên tổng chi phí bao gồm thị thực và chuyến bay quá cảnh. Người đại diện cho biết quá trình này có thể mất tới 15 ngày. “Chúng tôi chỉ có thể cung cấp thị thực du lịch vào thời điểm này, có thời hạn một tháng. Một khi họ đến được Thổ Nhĩ Kỳ, họ có thể đăng ký diện tị nạn với Liên Hợp Quốc”

Rajeev, một công dân Ấn Độ, người từng làm việc tại một dự án do Ngân hàng Thế giới tài trợ cho chính phủ cũ, đã đợi ba tháng để được sơ tán. Khi quá chán nản với những thủ tục giấy tờ phức tạp, Rajeev đã đến chợ đen để mua thị thực và cuối cùng đã tìm cách rời Afghanistan qua Iran.

Theo Nikkei, mặc dù chính phủ do Taliban nắm quyền vẫn đang kêu kêu gọi sự công nhận từ thế giới, giới chức Afghanistan và các đại lý du lịch hiện đang kêu gọi các đại sứ quán nước ngoài mở cửa trở lại, một động thái giúp loại bỏ thị trường chợ đen cho thị thực.

“Nếu họ tiếp tục không công nhận chính quyền mới, những vấn đề của Afghanistan vẫn sẽ tiếp diễn”, ông Mujahid nhấn mạnh trong cuộc họp với truyền thông hôm 30/10. “Dù đây là vấn đề trong khu vực, nhưng dần sẽ trở thành mối lo ngại đối với toàn thế giới”.

Hương Vũ (Theo Nikkei Asia)