Sau các cuộc đàm phán cấp cao khẩn cấp, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết rằng “hiện chúng tôi đã có một thỏa thuận mở đường cho Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO”, gọi đây là “một quyết định lịch sử”.

Cuộc tấn công Nga vào Ukraine đã khiến Thụy Điển và Phần Lan từ bỏ tình trạng không liên kết quân sự lâu nay và xin gia nhập NATO để đảm bảo an ninh đang ngày càng phức tạp trong khu vực, đặc biệt Phần Lan có đường biên giới tới 1700 km với Nga.

Theo các hiệp ước của NATO, một cuộc tấn công vào bất kỳ thành viên nào của khối này sẽ được coi là một cuộc tấn công chống lại tất cả và kích hoạt phản ứng quân sự của toàn bộ liên minh.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan từng có ý định ngăn Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO, yêu cầu hai nước Bắc Âu thay đổi lập trường của họ đối với các nhóm phiến quân người Kurd mà Thổ Nhĩ Kỳ coi là khủng bố.

Sau nhiều tuần ngoại giao và nhiều giờ hội đàm vào thứ Ba, Tổng thống Phần Lan Sauli Niinistö cho biết rằng lãnh đạo 3 nước đã ký một thỏa thuận chung để phá vỡ thế bế tắc. Thổ Nhĩ Kỳ cho biết họ đã “có được những gì mình muốn” bao gồm “sự hợp tác đầy đủ… trong cuộc chiến chống lại” các nhóm nổi dậy.

Ông Stoltenberg cho biết, các nhà lãnh đạo của NATO, liên minh quân sự giữa 30 quốc gia, sẽ đưa ra lời mời chính thức để hai nước tham gia vào hôm nay (29/6). Quyết định này phải được tất cả các quốc gia thông qua, nhưng ông nói rằng ông “hoàn toàn tin tưởng” Phần Lan và Thụy Điển sẽ trở thành thành viên - điều có thể sẽ chính thức trở thành hiện thực trong vòng vài tháng tới.

Thổ Nhĩ Kỳ ca ngợi thỏa thuận hôm thứ Ba là một thắng lợi, nói rằng các quốc gia Bắc Âu đã đồng ý trấn áp các nhóm mà Thổ Nhĩ Kỳ coi là mối đe dọa an ninh quốc gia, bao gồm Đảng Công nhân Kurdistan, hay PKK, và chi nhánh của tổ chức này ở Syria.

Tuyên bố cho biết, Phần Lan và Thụy Điển cũng đồng ý “không áp đặt các lệnh cấm vận trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng” đối với Thổ Nhĩ Kỳ và thực hiện “các bước cụ thể về việc dẫn độ tội phạm khủng bố”. Thổ Nhĩ Kỳ đã yêu cầu Phần Lan và Thụy Điển dẫn độ các cá nhân bị truy nã và dỡ bỏ các hạn chế vũ khí, vốn được áp đặt sau khi Thổ Nhĩ Kỳ tấn công vào Syria hồi năm 2019.

Bộ trưởng Ngoại giao Thụy Điển Ann Linde nói với các phóng viên rằng “tất cả các bên đều thể hiện sự sẵn sàng đáng kinh ngạc để đạt được điều đó và mang tính xây dựng”. Đến lượt mình, Thổ Nhĩ Kỳ đồng ý “ủng hộ lời mời Phần Lan và Thụy Điển trở thành thành viên NATO tại Hội nghị Thượng đỉnh Madrid 2022”.

Bùi Huy (theo AP, SMCP, Reuters)