Thoát cảnh ‘ốm nhẹ cũng chạy viện lớn’: Vì sao Việt Nam cần nhân rộng bác sĩ gia đình?

Nhất là trong bối cảnh Nghị quyết 72-NQ/TW đặt mục tiêu tăng tuổi thọ khỏe mạnh, giảm chi trả cho người bệnh và củng cố y tế cơ sở, mô hình bác sĩ gia đình được coi là chìa khóa quan trọng.

Các chuyên gia cho rằng, đây chính là tuyến đầu chăm sóc sức khỏe, giúp giảm tải bệnh viện tuyến trên và nâng cao chất lượng sống của người dân.

Ở nhiều quốc gia phát triển, bác sĩ gia đình là tuyến đầu chăm sóc sức khỏe, gắn bó lâu dài với từng bệnh nhân và gia đình. Họ không chỉ khám chữa bệnh thông thường mà còn quản lý hồ sơ sức khỏe, phát hiện sớm dấu hiệu bất thường và kịp thời chuyển tuyến khi cần.

Là một bác sĩ sản phụ khoa và cũng là bác sĩ gia đình, ThS.BS Đỗ Văn Tạo chia sẻ: “Người dân Việt Nam thường có thói quen đi thẳng lên bệnh viện lớn ngay khi có vấn đề sức khỏe, dẫn đến tình trạng quá tải. Nếu được chăm sóc bởi bác sĩ gia đình, họ sẽ được tư vấn, theo dõi ngay tại cơ sở, vừa tiết kiệm thời gian, chi phí, vừa đảm bảo hiệu quả điều trị”.

Theo BS Tạo, bác sĩ gia đình chính là “người gác cổng”, giúp hệ thống y tế vận hành trơn tru, tránh dồn ứ ở tuyến trên, đồng thời nâng cao vai trò của y tế cơ sở.

Mô hình bác sĩ gia đình được đánh giá mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cả người dân, ngành y tế và xã hội. Với người dân, mỗi bệnh nhân sẽ có một “bác sĩ riêng” am hiểu bệnh sử, theo dõi sức khỏe lâu dài và chăm sóc toàn diện, không chỉ điều trị khi ốm mà còn tư vấn dinh dưỡng, tâm lý, lối sống để phòng bệnh.

Với hệ thống y tế, các bệnh thông thường được xử lý ngay tại tuyến cơ sở, giúp bệnh viện tuyến trên tập trung cho những ca khó, phức tạp; đồng thời, việc quản lý bệnh mạn tính như tiểu đường, tăng huyết áp, tim mạch… cũng trở nên hiệu quả hơn khi được theo dõi tại cộng đồng.

Với xã hội, mô hình này góp phần giảm gánh nặng bệnh tật và chi phí y tế, nâng cao tuổi thọ khỏe mạnh, cải thiện năng suất lao động và chất lượng cuộc sống.

“Ở các nước phương Tây, bác sĩ gia đình là cầu nối giữa người dân và hệ thống y tế chuyên sâu. Đây là xu hướng tất yếu mà Việt Nam cũng cần sớm nhân rộng”, BS Tạo nhấn mạnh.

Ngoài ra, đối với người cao tuổi thường đối mặt với nhiều bệnh lý cùng lúc. Không có một bác sĩ điều phối, bệnh nhân dễ rơi vào tình trạng “đa đơn thuốc”, gây nguy cơ tương tác bất lợi.

Theo BS Tạo, bác sĩ gia đình giống như nhạc trưởng, quản lý toàn bộ hồ sơ sức khỏe, theo dõi huyết áp, đường máu, tim mạch. Nhờ đó, họ kịp thời phát hiện biến chứng, điều chỉnh thuốc và phối hợp với bác sĩ chuyên khoa khi cần. Điều này vừa an toàn cho bệnh nhân, vừa tiết kiệm đáng kể chi phí.

Bên cạnh đó, với sự đồng hành lâu dài, bác sĩ gia đình có thể tư vấn lối sống phù hợp, giúp người cao tuổi duy trì sức khỏe, tăng tuổi thọ khỏe mạnh, giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Dù được đánh giá mang lại nhiều lợi ích, mô hình bác sĩ gia đình ở Việt Nam vẫn đang đối mặt với không ít rào cản. Theo BS Tạo, khó khăn lớn nhất là nhận thức của người dân còn hạn chế, nhiều người chưa quen với khái niệm “bác sĩ riêng” và vẫn tin rằng chỉ bệnh viện lớn mới bảo đảm chất lượng.

Bên cạnh đó, ngành y học gia đình chưa thu hút được nhiều bác sĩ trẻ do thu nhập và cơ hội phát triển nghề nghiệp còn hạn chế. Về chính sách, bảo hiểm y tế hiện chỉ chi trả một phần cho dịch vụ bác sĩ gia đình, chưa tạo động lực mạnh mẽ để phát triển.

Cơ sở vật chất cũng là một trở ngại khi nhiều trạm y tế xã, phường còn thiếu trang thiết bị cơ bản, khiến bác sĩ gia đình khó phát huy đúng vai trò.

“Đây không chỉ là vấn đề chuyên môn, mà còn là bài toán về chính sách, tài chính và niềm tin xã hội”, BS Tạo nhấn mạnh.

Để mô hình bác sĩ gia đình có thể nhân rộng, các chuyên gia cho rằng cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết là tăng cường truyền thông để người dân hiểu rõ lợi ích khi có bác sĩ đồng hành lâu dài, từ đó thay đổi thói quen chăm sóc sức khỏe.

Bên cạnh đó, ngành y tế cần mở rộng đào tạo chính quy về y học gia đình và xây dựng cơ chế đãi ngộ, thăng tiến nhằm thu hút, giữ chân bác sĩ trẻ. Chính sách bảo hiểm y tế cũng cần được hoàn thiện, mở rộng phạm vi chi trả cho dịch vụ bác sĩ gia đình để bảo đảm nguồn thu ổn định.

Ngoài ra, việc đầu tư nâng cấp trạm y tế, bổ sung trang thiết bị thiết yếu sẽ giúp bác sĩ gia đình làm việc hiệu quả hơn.

Nghị quyết 72-NQ/TW đã đặt nền móng với mục tiêu số hóa hệ thống y tế, tăng tuổi thọ khỏe mạnh và củng cố y tế cơ sở. Trong đó, phát triển bác sĩ gia đình là một trong những giải pháp trọng tâm.

Bác sĩ Đỗ Văn Tạo bày tỏ kỳ vọng: “Nếu được đầu tư đúng hướng, chỉ trong 5-10 năm nữa, mỗi gia đình Việt Nam sẽ có một bác sĩ riêng đồng hành, giống như ở nhiều nước phát triển. Người dân sẽ không còn phải chen chúc ở bệnh viện tuyến cuối vì bệnh nhẹ, mà được chăm sóc thường xuyên, liên tục ngay tại địa phương”.

Theo BS Tạo, phát triển bác sĩ gia đình không chỉ giúp giảm tải bệnh viện, tiết kiệm chi phí, mà còn mang ý nghĩa nhân văn: đặt sức khỏe người dân vào trung tâm của mọi chính sách.