Canada sở hữu gần ba chục loại khoáng sản quan trọng phục vụ công nghệ hiện đại, cùng hơn 60 loại khoáng sản và kim loại khác, bao gồm niken, kali, nhôm và urani.

Các mỏ khoáng sản trải rộng khắp đất nước, với diện tích lớn gần bằng toàn bộ châu Âu. Ontario giàu niken, cromit và đồng; Quebec có lithium, đất hiếm và than chì; British Columbia sở hữu đồng, molypden và niobi. Trong khi đó, Saskatchewan và Manitoba nắm giữ urani và kali chất lượng cao.

Mỹ là đối tác nhập khẩu khoáng sản lớn nhất của Canada vào năm 2023, với nhiều nguyên liệu quan trọng được chuyển thẳng đến các nhà máy và cơ sở sản xuất của Mỹ.

Từ khi tái đắc cử vào tháng 11/2024, ông Trump liên tục nhắc đến ý tưởng Canada có thể tránh thuế quan bằng cách trở thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ.

Động thái điều chỉnh thuế suất xuống 10% đối với nguyên liệu thô nhập khẩu từ Canada, thay vì 25% như nhiều mặt hàng khác, thể hiện sự thừa nhận của Washington về mức độ phụ thuộc vào nguồn tài nguyên từ quốc gia láng giềng.

Hiện tại, khoảng 25% nhu cầu uranium của Mỹ được đáp ứng từ các mỏ khổng lồ ở Saskatchewan do các công ty như Cameco Corp khai thác. Hơn 80% kali và 70% nhôm tiêu thụ tại Mỹ đến từ Canada, chủ yếu từ Nutrien Ltd và các nhà máy luyện kim ở Quebec và British Columbia. Mỹ cũng nhập khẩu niken từ Ontario để phục vụ sản xuất vũ khí, cùng kẽm và germani từ nhà máy của Teck Resources Ltd.

Canada từ lâu đã được coi là trung tâm toàn cầu của ngành khai khoáng, với gần một nửa số công ty khai thác đại chúng có trụ sở tại đây.

Tuy sở hữu nguồn tài nguyên dồi dào, quốc gia này vẫn đối mặt với tốc độ phát triển chậm do quy trình cấp phép kéo dài và những rào cản về quy định. Việc đưa một mỏ khoáng sản vào khai thác có thể mất từ 5 đến 25 năm, trong khi tình trạng thiếu cơ sở hạ tầng ở các khu vực xa xôi càng làm trì hoãn tiến trình.

Một ví dụ điển hình là khu vực Vành đai Lửa ở phía bắc Ontario - nơi chứa lượng lớn niken, đồng và crom - được phát hiện từ nhiều thập kỷ trước nhưng đến nay vẫn chưa có lộ trình phát triển cụ thể.

Sự chậm trễ này khiến các doanh nghiệp và lãnh đạo ngành khai khoáng chỉ trích chính sách của Chính phủ Canada, cho rằng nước này đang kìm hãm nỗ lực xây dựng chuỗi cung ứng vật liệu thiết yếu cho xe điện, tua-bin gió, tấm pin mặt trời và vũ khí quân sự tại Bắc Mỹ.

Ngọc Ánh (theo SCMP, Financial Post, Bloomberg)