Vật lộn thực hiện lời hứa

Các giám đốc điều hành của TikTok đã công khai hứa sẽ tự nguyện bảo vệ dữ liệu người dùng Mỹ và mời các kỹ sư cũng như bên thứ ba đến để chứng nhận thuật toán của ứng dụng đã phân phối nội dung mà không có sự can thiệp từ Trung Quốc, nơi đặt trụ sở của công ty mẹ ByteDance. Cho đến nay, TikTok đang phải vật lộn để thực hiện những lời hứa đó.

Đơn vị độc lập đặc biệt, có tên mã là Project Texas, được TikTok lập ra để giám sát các đề xuất nội dung và dữ liệu của Mỹ trên ứng dụng của mình. Trong đó, các nhà quản lý đôi khi hướng dẫn nhân viên chia sẻ dữ liệu với đồng nghiệp ở các bộ phận khác của công ty và với nhân viên ByteDance mà không thông qua các kênh chính thức, theo các nhân viên hiện tại và cựu nhân viên TikTok cũng như các tài liệu nội bộ mà The Wall Street Journal tiếp cận được. Dữ liệu đó đôi khi bao gồm thông tin cá nhân như email, ngày sinh và địa chỉ IP của người dùng.

Trong khi đó, các nhân viên của ByteDance ở Trung Quốc cập nhật thuật toán của TikTok thường xuyên đến mức các nhân viên của Project Texas phải vật lộn để kiểm tra mọi thay đổi và lo sợ rằng họ sẽ không gặp phải vấn đề nếu có.

TikTok đã hứa sẽ cung cấp cho nhân viên trong Project Texas máy tính xách tay và phần mềm do đơn vị riêng của họ sở hữu thay vì ByteDance, nhưng đối với nhiều người trong số họ, các thiết bị mới đến chậm. Một số nhân viên lo lắng các thiết bị và công cụ do ByteDance sở hữu không an toàn.

Cuộc đấu tranh của TikTok trong đơn vị Project Texas minh họa cho thách thức mà công ty này phải đối mặt trong việc bảo vệ dữ liệu của Mỹ trên một ứng dụng truyền thông xã hội toàn cầu.

Các nhà lãnh đạo Project Texas đã hứa sẽ thay đổi. Trong một bản ghi nhớ mà Wall Street Journal được tiếp cận vào tháng 12, các "sếp" tại Project Texas nói với nhân viên rằng họ dự định tung ra các công cụ mới để chia sẻ dữ liệu và liên lạc với đồng nghiệp. Họ cũng nhắc nhở nhân viên về các quy tắc xung quanh việc chia sẻ dữ liệu.

Người phát ngôn của TikTok cho biết thuật toán của ứng dụng tại Mỹ được lưu trữ cùng với đối tác Mỹ, Oracle. Thuật toán này được đào tạo dựa trên dữ liệu người dùng Mỹ và được giám sát bởi các nhân viên trong đơn vị có tên chính thức là TikTok US Data Security hay USDS. “Trong năm qua, chúng tôi đã thực hiện bước đi chưa từng có là cấp cho Oracle toàn quyền truy cập vào mã nguồn và thuật toán của chúng tôi”, người phát ngôn của TikTok nói.

Các vấn đề xử lý dữ liệu là mối quan tâm mới nhất đối với nhân viên TikTok, một số người lo ngại gã khổng lồ truyền thông xã hội không tôn trọng cam kết bảo vệ người dùng Mỹ. Nhân viên của TikTok trước đây đã đưa ra khiếu nại khi TikTok theo dõi những người dùng xem nội dung đồng tính và khi một loạt giám đốc điều hành chuyển từ trụ sở chính của ByteDance ở Bắc Kinh sang các vị trí hàng đầu tại TikTok ở Mỹ

Project Texas - một dự án đầy thách thức

TikTok ra mắt Project Texas để xoa dịu các nhà lập pháp Mỹ, những người lo ngại về mối quan hệ của nó với chính phủ Trung Quốc, đồng thời tạo dựng niềm tin với hơn 150 triệu người dùng ứng dụng này tại Mỹ.

TikTok đã đàm phán trong vài năm với một ủy ban cấp điều hành có tên là Ủy ban Đầu tư nước ngoài ở Hoa Kỳ về việc liệu ứng dụng này có thể ở lại trong nước hay không, nhưng vẫn chưa đạt được thỏa thuận. TikTok đã nhiều lần nói rằng họ không chia sẻ dữ liệu với chính phủ Trung Quốc.

Project Texas là một công việc đầy thách thức: TikTok phải tách dữ liệu người dùng Mỹ khỏi phần còn lại của công ty để các đề xuất về nội dung và dữ liệu của Mỹ tồn tại ngoài tầm với của Bắc Kinh. Dữ liệu của Mỹ sẽ chỉ rời khỏi đơn vị trong một số trường hợp hiếm hoi và ở dạng tổng hợp.

TikTok bắt tay vào chiến dịch giới thiệu kế hoạch này cho các nhà lập pháp, tổ chức xã hội dân sự và người dùng. Công ty đã xuất bản một video về Project Texas với hình ảnh hoạt hình và nhạc nền hấp dẫn nhắm đến giới trẻ.

CEO TikTok, Shou Zi Chew, cũng đã giới thiệu kế hoạch này trong phiên điều trần trước Quốc hội Mỹ vào tháng 3 năm 2023. “Điểm mấu chốt là đây là dữ liệu của Mỹ, được một công ty Mỹ lưu trữ trên đất Mỹ, được nhân viên Mỹ giám sát,” Chew nói. Gần đây hơn, giữa những thắng lợi về mặt pháp lý và sự vận động hành lang từ người ủng hộ TikTok ở Mỹ, áp lực lên công ty từ Washington đã giảm bớt.

TikTok bắt đầu làm việc trên Dự án Texas vào đầu năm 2021 và đến đầu năm 2023, đơn vị này đã ngăn chặn dữ liệu người dùng Hoa Kỳ. Trong những tháng dẫn đến lời khai của Chew ở Washington, TikTok đã thực thi sự tách biệt nghiêm ngặt giữa đơn vị có khoảng 2.000 nhân viên và phần còn lại của TikTok.

Nhân viên của Project Texas chỉ được phép chia sẻ dữ liệu người dùng ra bên ngoài đơn vị nếu dữ liệu đó được tổng hợp và quan trọng đối với hoạt động của ứng dụng TikTok và họ không thể lưu dữ liệu người dùng vào máy tính của mình.

Điều này đặt nhiều nhân viên trong Dự án Texas vào tình thế khó khăn: họ dựa vào các công cụ chỉ hoạt động với dữ liệu mà họ có thể tải xuống máy tính của mình. Không có khả năng lưu dữ liệu, họ không thể thực hiện công việc của mình.

Theo những người quen thuộc với cuộc trò chuyện, một số nhân viên đã nêu lên những lo ngại này với người quản lý của họ. Các nhân viên lo lắng rằng nếu họ tạm dừng công việc, công ty sẽ đưa họ vào kế hoạch cải thiện hiệu suất. Nhưng việc tiếp tục công việc của họ đã vi phạm các quy tắc.

Siết chặt hơn nữa an toàn dữ liệu

Ứng dụng của TikTok hoạt động trên toàn thế giới, ngoại trừ Trung Quốc, nơi ByteDance cung cấp một phiên bản TikTok khác. Thuật toán hỗ trợ TikTok được phát triển bởi ByteDance ở Bắc Kinh.

Theo những người quen thuộc với đơn vị này, các giám đốc điều hành của TikTok đã nói trong nội bộ rằng đôi khi họ cần chia sẻ dữ liệu được bảo vệ của Mỹ với ByteDance để giúp đào tạo thuật toán hoặc với các nhân viên bên ngoài Project Texas. Trong khi đó, nhân viên của Project Texas phụ trách đánh giá phần mềm của TikTok được hướng dẫn kiểm tra mã của TikTok để tìm dấu hiệu can thiệp từ Trung Quốc trước khi cho phép cập nhật.

Các công nhân của Project Texas đã sớm tìm thấy một núi mã đang chờ họ xác minh vào mỗi buổi sáng. Theo những người quen thuộc với đơn vị, dưới áp lực phải làm việc nhanh chóng, các nhân viên nhận thấy nhiệm vụ này là không thể thực hiện được nếu không có thêm nhân sự. Trong khi đó, thuật toán của TikTok đang kết hợp ngày càng nhiều bản cập nhật mà nhóm Project Texas chưa thực hiện đánh giá.

TikTok cho biết Oracle có trụ sở tại Texas - nguồn cảm hứng cho tên của đơn vị - đang giám sát tất cả dữ liệu rời khỏi Project Texas và cũng đang kiểm tra từng dòng mã trong thuật toán của ứng dụng để phát hiện những thay đổi đáng ngờ. Nhưng Oracle không giám sát dữ liệu mà các nhân viên chia sẻ với nhau qua các công cụ nhắn tin nội bộ của TikTok, theo những người quen thuộc với việc chia sẻ dữ liệu.

Trong bản ghi nhớ tháng 12 gửi nhân viên, các nhà quản lý Project Texas cho biết họ dự định tung ra một phiên bản đặc biệt của hệ thống nhắn tin nội bộ của ByteDance chỉ dành cho nhân viên của đơn vị. Họ vị hy vọng điều này có nghĩa là ByteDance sẽ không thể truy cập dữ liệu của Project Texas.

Nguyễn Khánh (theo Wall Street Journal)