LTS: Tối 21/6/2018, Lễ trao Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XII - năm 2017 đã được tổ chức trọng thể tại Cung Văn hóa Hữu Nghị Việt Xô, Hà Nội. 105 tác phẩm thuộc 11 loại giải dành cho báo in, phát thanh, truyền hình, báo điện tử và ảnh báo chí đã được vinh danh, trong đó có 8 giải A, 25 giải B, 43 giải C và 29 giải khuyến khích. Trên số báo này, Báo Nhà báo & Công luận xin giới thiệu hậu trường xung quanh tác phẩm đoạt giải B Giải Báo chí Quốc gia năm 2017 mang tên “Ma trận” giá cả dược liệu, vị thuốc y học cổ truyền của tác giả Cao Thùy Giang (Báo điện tử VietnamPlus).

Nhà báo Cao Thùy Giang nhận thông tin loạt bài “Ma trận” giá cả dược liệu, vị thuốc y học cổ truyền đoạt giải B Giải Báo chí quốc gia năm 2017 vào một buổi trưa tháng 6 với tâm trạng “xốn xang” khi “đứa con tinh thần” tiếp tục được ghi nhận ở tầm quốc gia. Nhưng ít người biết rằng, để có được những dòng tin, bức ảnh chân thực, đầy sức thuyết phục, “chạm” được tới bạn đọc, đề cập tới vấn đề “nóng bỏng” trong lĩnh vực y học cổ truyền đòi hỏi sự nỗ lực, trải nghiệm và trên hết là tinh thần lăn xả, dấn thân của những người làm báo trẻ của Báo điện tử VietnamPlus.

Cao Thùy Giang bồi hồi nhớ lại, đầu năm 2017, ban lãnh đạo Báo điện tử VietnamPlus đã đưa ra định hướng thực hiện nhiều phương thức hiện đại được áp dụng trên báo chí để nâng cao chất lượng và tạo điểm nhấn mới mẻ trong nội dung cũng như hình thức thể hiện của các tác phẩm báo chí. Mục đích để tạo dấu ấn riêng của báo và điều đặc biệt là nâng cao chất lượng tác phẩm báo chí với những hình thức thể hiện mới mẻ, hấp dẫn bạn đọc. Chính vì vậy, ban lãnh đạo Báo điện tử VietnamPlus mà cụ thể là Tổng Biên tập Lê Quốc Minh đã đề ra yêu cầu phải đẩy mạnh các bài viết Mega Story trên báo để tập trung vào những bài viết chuyên sâu, chất lượng.

 Nhà báo Cao Thùy Giang

Là một phóng viên theo dõi về lĩnh vực y tế, sức khỏe, vì vậy, hầu hết những đề tài Cao Thùy Giang viết đều thuộc lĩnh vực này. Đề tài được lựa chọn xuất phát từ việc hiện nay trong lĩnh vực y tế, giá thuốc có rất nhiều mức giá khác nhau, vì vậy Ban biên tập báo cũng đã gợi ý, chỉ đạo có thể đi sâu làm và lấy dữ liệu về lĩnh vực này thì sẽ phong phú.

Nhà báo Cao Thùy Giang cho biết, từ khi manh nha ý tưởng đến khi lên sóng, điều khó khăn nhất đối với tác giả là không có nhiều kiến thức khoa học chuyên sâu để cắt nghĩa tường tận do vấn đề còn quá mới mẻ. Trong khi đây là đề tài phức tạp, chưa có nhiều cơ quan báo chí phân tích, mổ xẻ một cách thấu đáo. Trong tay chị có rất ít tư liệu, cũng là một khó khăn mà không phải ai cũng đủ tình yêu và lòng kiên nhẫn đi tới tận cùng.

Càng khó hơn khi loạt bài liên quan đến nhiều bộ như Bộ Y tế, Bộ Tài chính, Bộ Công thương… vì vậy đây còn được xem là vấn đề “nhạy cảm”, không dễ phát biểu đối với các nhà quản lý đương nhiệm, đặc biệt là những người đang giữ chức vụ cấp cao. Nhiều khi, tưởng chừng loạt điều tra rơi vào bế tắc bởi khá nhiều lần tiếp cận lãnh đạo để khai thác tài liệu, lấy ý kiến nhưng không thành công. Không nản lòng, càng khó khăn càng thôi thúc chị đi đến tận cùng những bất ổn, lỗ hổng và yếu kém trong công tác quản lý Nhà nước về giá cả dược liệu, vị thuốc y học cổ truyền.

Trước hết, tác giả bài viết đã đi sâu tìm hiểu điều tra để có những bài viết thực tế, chân thực đầy sức thuyết phục về các bất cập xung quanh việc cung ứng và sử dụng vị thuốc, dược liệu phục vụ y học cổ truyền hiện nay.

Phóng sự  “Ma trận” giá cả dược liệu, vị thuốc y học cổ truyền đã đi sâu vào điều tra, phân tích, tìm hiểu những bất cập quản lý về giá thuốc trong lĩnh vực này để cung cấp cho cơ quan quản lý, người dân và những người làm chính sách.

 Nhà báo Cao Thùy Giang trong một lần tác nghiệp tại bệnh viện. Ảnh: NVCC

Loạt bài “Ma trận” giá cả dược liệu, vị thuốc y học cổ truyền không có những pha nhập vai “nguy hiểm”, những hành động dấn thân ly kỳ, hồi hộp như trong những phóng sự điều tra về hoạt động tội phạm, tham nhũng, tiêu cực. Hoạt động của nhà báo chủ yếu là phản ánh, phân tích, nhận định và đề ra các giải pháp trên cơ sở ý kiến của các chuyên gia, các số liệu thu thập được trong thực tiễn. Tuy nhiên, nói như vậy không có nghĩa là tác giả không phải chịu những áp lực đến từ lợi ích cục bộ của các bên, các ý kiến trái chiều và thậm chí là áp lực từ việc công bố các thông tin “gây sốc” dù đã được thẩm định kỹ lưỡng.

Để có được những dữ liệu sống động đó quả là công việc không hề đơn giản. Cao Thùy Giang đã kỳ công mất nhiều tháng điều tra, thu thập dữ liệu của không chỉ một đơn vị mà thậm chí hàng chục đơn vị với nhiều mẫu số chung khác nhau như số lượt khám, số lượt điều trị ngoại trú, số lượt điều trị nội trú, chi phí tiền thuốc… Quả thật, đó là những dữ liệu “khủng khiếp” khiến tác giả nghiên cứu, nghiền ngẫm nhiều ngày để sáng tạo với những data hợp lý trình bày trên trang báo.

Loạt bài đã cung cấp một bức tranh tổng thể về thị trường dược liệu, những bất cập trong sự chênh lệch về giá vị thuốc/dược liệu, cùng với những phân tích thấu đáo của cơ quan quản lý, các chuyên gia để hoàn thiện chính sách, lấp những lỗ hổng về giá thuốc...

Điểm mới trong loạt bài này là tác giả xây dựng và thể hiện bài báo dưới dạng Mega Story rất sinh động và bắt mắt, sử dụng hình thức đa phương tiện để truyền tải thông tin đến cho bạn đọc một cách dễ hiểu và đầy sức thuyết phục. Những phân tích, dữ liệu điều tra được phản ánh qua ngôn ngữ, hình ảnh, data dữ liệu báo chí, phóng sự video kèm theo thực sự đã tạo ra điểm nhấn ấn tượng cho tác phẩm, cho thấy sự công phu, tỉ mỉ đến từng chi tiết. Những dữ liệu điều tra được đưa ra đã được tác giả chuyển tải khéo léo, đầy sự hấp dẫn trên từng bảng biểu đồ data dữ liệu báo chí về tất cả các góc cạnh.

Nhìn vào cách thể hiện, mọi vấn đề về sự bất cập về giá dược liệu, vị thuốc giữa các công ty, các doanh nghiệp, các cơ sở y tế hay các cơ sở điều trị được hiển hiện bằng các hình tròn, cột, hay hình bong bóng rất chi tiết và sáng tạo. Bạn đọc có thể click vào từng loại thuốc, từng mặt hàng, từng công ty để có được giá thuốc chính xác. Nhìn vào những phân tích hay bảng dữ liệu data chi tiết, cùng video kèm theo là những bằng chứng cốt lõi của loạt bài điều tra.

Bên cạnh đó, trong quá trình đi tìm sự thật về vấn đề này, tác giả Cao Thùy Giang đã cung cấp bức tranh toàn cảnh những vấn đề còn tồn tại trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe người dân bằng y học cổ truyền hiện nay, từ đó đưa ra những giải pháp tích cực, thiết thực nhất để giúp cơ quan quản lý khắc phục những lỗ hổng và thúc đẩy việc đưa ra những chính sách mới có hiệu quả, góp phần kiểm soát về giá thuốc và nâng cao công tác khám chữa bệnh.

Điểm mới trong loạt bài này là tiếp cận vấn đề y học cổ truyền từ góc nhìn của báo chí, bằng sự tích hợp, đánh giá trên cơ sở lý luận và thực tiễn; tổng hợp và đúc rút những thông tin pháp lý từ các cơ quan chức năng, từ đó tìm ra các luận chứng cơ bản, nhất là những yếu tố chính dẫn tới các tồn tại. Đáng chú ý, không chỉ dừng lại ở việc tìm ra nguyên nhân của những tồn tại, chỉ rõ những lỗ thủng trong công tác quản lý Nhà nước về giá cả dược liệu, vị thuốc y học cổ truyền, loạt phóng sự điều tra đã đề ra được những giải pháp mềm, phù hợp với chủ trương của Đảng, các quy định của Nhà nước và điều kiện thực tế ở Việt Nam.

Sau khi đăng tải, Cao Thùy Giang đã nhận được rất nhiều phản hồi tích cực từ các nhà khoa học, chuyên gia và các nhà quản lý liên quan đến lĩnh vực này. Khá nhiều độc giả đồng tình về nội dung mang tính thời sự, được nhiều người quan tâm về những bất cập trong y học cổ truyền hiện nay.

Đề tài “nóng” mang hơi thở cuộc sống, tinh thần làm việc tận tụy, sáng tạo cùng với sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của Ban Biên tập… có thể coi là chìa khóa để nhà báo Cao Thùy Giang giành được giải B danh giá của thể loại phóng sự, phóng sự điều tra, ký báo chí, ghi chép báo điện tử. Và từ thành công này, ngọn lửa tình yêu nghề lại bùng cháy để mỗi người làm báo như chị tiếp tục dấn thân vào đề tài mới nóng bỏng hơn, khó khăn hơn.

Hoàng Lâm