Việt Nam hiện vẫn là nước có gánh nặng bệnh lao cao, đứng thứ 11 trong 30 nước có số người bệnh lao cao nhất trên toàn cầu, đồng thời đứng thứ 11 trong số 30 nước có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới.

Theo báo cáo của Bệnh viện Phổi Hà Nội, Trung bình hằng năm chương trình chống lao của Hà Nội thu nhận khoảng hơn 4.000 bệnh nhân lao nhạy cảm. Cuối năm 2020, đầu năm 2021, dự án PCPS sàng lọc và thu nhận tại các cơ sở tham gia phối hợp y tế công tư được 1.067 bệnh nhân lao, đăng ký điều trị vào quý I/2021. Tỷ lệ bệnh nhân lao phổi có bằng chứng vi khuẩn học là cao vượt trội so với các thể bệnh khác. Thể hiện hiệu quả của xét nghiệm GeneXpert trong sàng lọc và phát hiện sớm bệnh lao. Trong đó 2 quý cuối năm 2023 cùng với chiến lược X2, số bệnh nhân có bằng chứng vi khuẩn khoa học thu nhận cũng tăng cao nhất trong năm.

Giám đốc bệnh viện Phổi Hà Nội Nguyễn Văn Đông cho biết, bệnh nhân thu nhận điều trị lao kháng thuốc cao nhất vào năm 2018, giảm vào giai đoạn 2020-2022 do ảnh hưởng bởi dịch Covd -19. Năm 2023, Bệnh viện Phổi Hà Nội đã tăng cường công tác sàng lọc, phát hiện, thu nhận bệnh nhân lao kháng thuốc, cố gắng đảm bảo chỉ tiêu được chương trình chống lao quốc gia giao cho.

Bên cạnh đó,đẩy mạnh hoạt động phối hợp Lao/HIV thông qua việc triển khai xét nghiệm HIV cho bệnh nhân lao và duy trì phối hợp sàng lọc phát hiện bệnh lao ở người có HIV bằng xét nghiệm Xpert-MTBRIF. 

Số người bệnh lao được tư vấn xét nghiệm HIV: 3.941 người, chiếm tỷ lệ 97,1%. Số người bệnh lao/HIV: 103 người, chiếm tỷ lệ 2.6%. Số người được điều trị cả lao và ARV: 100 người, chiếm tỷ lệ 97,3%.

Ngoài ra, đơn vị cũng lồng ghép tầm soát các bệnh phổi, tăng huyết áp, đái tháo đường,… Sàng lọc phát hiện chủ động bệnh lao cho phạm nhân trong các Trại giam, Trại tạm giam và học viên các Trung tâm bảo trợ, cai nghiện… 

Đẩy mạnh phối hợp y tế công-tư: Tối ưu hóa, tăng cường hoạt động sàng lọc, phát hiện điều trị lao thông qua sự phối hợp y tế công-công; công-tư tại thành phố Hà Nội. Chuyển gửi người bệnh khám nghi lao qua phần mềm ASIS; chuyển đổi mô hình hoạt động PPM từ mô hình 2 lên mô hình 4 cho 2 Bệnh viện đa khoa: Thạch Thất và Mỹ Đức. Chuyển gửi mẫu bệnh phẩm, người bệnh được chẩn đoán lao cho hệ thống chương trình chống lao.

Năm 2024 phấn đấu giảm nhanh tỷ lệ mắc bệnh mới, giảm số người mắc bệnh lao trong cộng đồng xuống dưới 45 người/100.000 dân; giảm tỷ lệ tử vong do lao xuống dưới 4 người/100.000 người dân; giảm tối đa nguy cơ phát sinh tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn lao, khống chế số người mắc bệnh lao đa kháng thuốc với tỷ lệ dưới 5% trong tổng số người bệnh lao mới phát hiện.

Duy trì mạng lưới phòng chống lao từ tuyến Thành phố đến quận/huyện và 100% xã/phường. Tổ chức các hoạt động truyền thông trọng điểm hưởng ứng Ngày Thế giới phòng chống bệnh lao. Xây dựng, duy trì và phát triển hoạt động phối hợp theo 5 mô hình phối hợp phát hiện, chẩn đoán, quản lý điều trị tại các bệnh viện, phòng khám công lập, ngoài công lập.

Tăng cường phát hiện, chẩn đoán, quản lý điều trị bệnh nhân lao: Áp dụng chiến lược 2X và các kỹ thuật chẩn đoán có chất lượng, kỹ thuật tiên tiến để tăng cường phát hiện lao sớm và điều trị có hiệu quả bệnh lao; phát hiện và thu nhận điều trị cho 5.200 người bệnh lao các thể. Sàng lọc lao tiềm ẩn trong người tiếp xúc hộ gia đình, người bệnh nguy cơ cao, trẻ em... đảm bảo 5.000 người có yếu tố nguy cơ được khám sàng lọc…

Triển khai, ổn định mạng lưới, đảm bảo thuốc, vật tư, thực hiện hướng dẫn mới về quản lý bệnh nhân lao tại cộng đồng theo định hướng của chương trình chống lao quốc gia, đảm bảo triển khai thành công khám chữa bệnh lao theo BHYT.

PGS.TS Nguyễn Bình Hòa, Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cho biết, Ngày Thế giới Phòng chống Lao được tổ chức vào ngày 24/3 hằng năm, nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về những ảnh hưởng nghiêm trọng của bệnh lao tới sức khỏe con người, kinh tế và xã hội, đồng thời thúc đẩy nỗ lực chấm dứt bệnh lao trên toàn cầu.

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới năm 2023, bệnh lao vẫn là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai trên thế giới trong số các bệnh truyền nhiễm vào năm 2022, chỉ sau Covid -19 và các mục tiêu toàn cầu trong công tác chống Lao hiện nay vẫn đang hoàn toàn bị chậm tiến độ. 

Chương trình chống lao quốc gia thời gian qua, ngoài những những kết quả đã đạt được rất đáng khích lệ thì công tác chống lao tại Việt Nam còn gặp không ít khó khăn và thách thức. Cụ thể, vẫn còn trên 40% bệnh nhân lao nằm trong cộng đồng chưa được phát hiện và điều trị; công tác sàng lọc phát hiện chủ động lao trong nhóm người nguy cơ cao tại vùng sâu, vùng xa còn gặp nhiều khó khăn; sự tham gia của của các tổ chức chính trị, xã hội, dân sự trong công tác phòng chống lao còn hạn chế…

Chủ đề của Ngày Thế giới Phòng chống lao năm nay trên toàn cầu là "YES! WE CAN END TB" (Đúng! Chúng ta có thể chấm dứt bệnh lao). Trên cơ sở đó, chủ đề Ngày Thế giới Phòng chống lao của Việt Nam năm 2024 là "Đúng! Việt Nam có thể chấm dứt bệnh lao", như một lời "hồi đáp", hưởng ứng mạnh mẽ chủ đề của thế giới, khẳng định những nỗ lực, quyết tâm, khát vọng ở mức cao nhất của Việt Nam trong công tác phòng chống lao, đồng thời chủ đề năm nay tiếp tục khẳng định mục tiêu chấm dứt bệnh lao tại Việt Nam là hoàn toàn có thể.

Để góp phần đạt được mục tiêu, Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương Nguyễn Bình Hòa đề nghị chương trình chống lao thành phố Hà Nội tập trung thực hiện vận động sự cam kết mạnh mẽ và sự vào cuộc hiệu quả của hệ thống chính trị thành phố Hà Nội, nhằm hỗ trợ công tác phòng chống lao, thông qua việc củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống chống lao các tuyến. Tiếp tục triển khai, đảm bảo chất lượng và hiệu quả các hoạt động phát hiện, chẩn đoán và quản lý điều trị bệnh lao, lao kháng đa thuốc, lao tiềm ẩn, lao trẻ em, lao/HIV, phối hợp y tế công–tư, phát hiện lao trong trại giam/cơ sở Methadone/trung tâm bảo trợ xã hội… 

Đảm bảo cung ứng đầy đủ thuốc, trang thiết bị, sinh phẩm phục vụ công tác phòng chống lao tại các tuyến. Đồng thời duy trì tần suất và đảm bảo chất lượng công tác kiểm tra - giám sát hoạt động phòng, chống lao tại các tuyến; áp dụng hiệu quả công nghệ thông tin (Hệ thống VITIMES mới) trong công tác ghi chép, báo cáo số liệu hoạt động lao. 

Đẩy mạnh công tác truyền thông nhằm huy động sự hưởng ứng của cộng đồng với công tác phòng chống lao, tăng cường tiếp cận của người dân với các dịch vụ y tế, chủ động tham gia tìm kiếm dịch vụ khám và điều trị bệnh lao, vượt qua mọi rào cản từ cả phía người bệnh cũng như thầy thuốc và xã hội.

PV