Sai phạm nghiêm trọng, giám sát sơ sài

Chủ trương xã hội hóa trong lĩnh vực y tế là chủ trương rất đúng mặc dù hiện đang có nhiều biến tướng gây bức xúc trong dư luận.

Câu chuyện nâng khống giá máy khám chữa bệnh xảy ra tại bệnh viện Bạch Mai là một ví dụ điển hình cho việc trục lợi một cách lộ liễu hiện nay tại các bệnh viện công.

Vừa qua, việc ông Nguyễn Quốc Anh, nguyên Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai bị bắt để điều tra về hành vi "lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" theo Điều 356 Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) một lần nữa khiến dư luận nổi “sóng”. Nhiều người cho rằng, những con người đáng lẽ là các chiến binh, chốt chặn quan trọng nhất trong chống lại tiêu cực thì nay lại là kẻ đồng lõa, tiếp tay cho các hành vi sai trái.

Trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo & Công luận (NB&CL), chị Nguyễn Minh Hằng chủ một doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực y tế tại Hà Nội cho rằng, việc bắt bớ gần đây liên quan đến BV Bạch Mai là chuyện đương nhiên sẽ đến. Bởi từ lâu, những vẫn đề liên quan đến công tác xã hội hóa y tế đã tồn tại nhiều mặt trái. Đáng tiếc là vấn đề này không được mổ xẻ sớm để đến nay  hậu quả xảy ra là quá nghiêm trọng.

Đồng quan điểm, khi trao đổi với phóng viên Báo(NB&CL), ông Phạm Văn Học – Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Bệnh viện Đa Khoa Hùng Vương, Phú Thọ tiết lộ nhiều mặt trái trong công tác xã hội hóa y tế hiện nay.

Theo đó, việc nâng khống giá thiết bị y tế như tại BV Bạch Mai chỉ là một trong những mặt trái đang tồn tại của ngành y tế cần thiết được chấn chỉnh kịp thời.

Theo đó, việc nâng khống giá máy, thiết bị y tế nếu lấy nguồn tiền từ ngân sách là phạm tội rõ ràng. Còn đối với các máy mua sắm có nguồn tiền từ tư nhân thì nhiều người sẽ  khó thấy mục đích. Tuy nhiên, bản chất việc nâng khống thiết bị y tế là để tăng giá đầu vào từ đó tăng giá dịch vụ.

Gốc của vấn đề là các bệnh viện công được tự chủ nhưng chưa được tự chủ đến cùng về giá. Các bệnh viện phải thực hiện giá trần do nhà nước quy định. Nên muốn thu cao thì phải chứng minh giá đầu vào cao. Mà muốn giá đầu vào cao thì chỉ có cách nâng khống giá thiết bị và hóa chất lên.

Ngoài vấn đề nâng khống giá máy mọc thiết bị y tế thì câu chuyện đấu thầu hóa chất, vật tư y tế tiêu hao trong các bệnh viện cũng là vấn đề ẩn chứa nhiều tiêu cực. 

Để làm rõ hơn về vấn đề này, ông Phạm Văn Học cho biết đang có thực tế nhiều doanh nghiệp cho bệnh viện mượn hệ thống máy xét nghiệp có giá lên đến nhiều tỉ đồng trong nhiều năm trời nhưng không tính phí.

Nếu nhìn vào các hợp đồng cho mượn thì doanh nghiệp không có thu, không có lợi nhuận nhưng bản chất đằng sau là lợi nhuận rất lớn.

“Không có doanh nghiệp nào tốt đến mức cho mượn máy xét nghiệm một cách vô tư suốt nhiều năm trời. Máy móc chỉ là phần cấu thành nhỏ của xét nghiệm, còn để xét nghiệm thì cần nhiều vật tư tiêu hao khác mà chủ lực là hóa chất. Vì thế, cho mượn máy là để bán hóa chất. Mà lợi nhuận bán hóa chất lại rất cao” – ông Phạm Văn Học chia sẻ.

Cụ thể, một máy xét nghiệm sinh hóa có giá là 1 tỉ đồng nhưng một năm một bệnh viện cỡ bình bình thường cũng dùng đến 4 – 5 tỉ đồng tiền mua hóa chất.

Bệnh viện lớn thì lên đến hàng chục tỉ đồng. Vật tư tiêu hao tốn gấp nhiều lần tiền máy cho nên doanh nghiệp sẵn sàng cho mượn máy để bán hóa chất.

Việc tồn tại nhiều tiêu cực trong xã hội hóa y tế cần thiết phải được ngăn chặn kịp thời tuy nhiên công tác giám sát, quản lý lại đang rất yếu.

Bàn về vụ việc tiêu cực liên quan đến BV Bạch Mai, trao đổi với báo chí, đại biểu Quốc hội Nguyễn Lân Hiếu cho rằng: “Sau bao tháng ngày biết được những bất công, phi logic trong các hoạt động tài chính, tổ chức nhân sự của bệnh viện mà không một ai lên tiếng.  Tôi không tin họ không lên tiếng vì cùng được hưởng lợi từ những "kẽ hở" của luật pháp. Những miếng bánh béo bở ấy chắc chắn sẽ chỉ rơi vào một nhóm rất nhỏ người có chức có quyền. Họ không lên tiếng là do một nỗi sợ luôn hiện hữu ở trên đầu các nhân viên thấp cổ bé họng đó là sợ sự “trù dập”.

Chia sẻ của đại biểu Quốc hội Nguyễn Lân Hiếu phản ánh một thực tế, cơ chế ngăn chặn tiêu cực trong các bệnh viện công hiện nay là rất yếu và không thể trông chờ vào sự giám sát từ phía người bệnh và cán bộ, nhân viên, người lao động trong ngành y.

Muốn hạn chế được tiêu cực ngoài việc xử lý nghiêm khắc người phạm tội thì cần một thiết chế minh bạch trong thực hiện xã hội hóa y tế.

Công khai, minh bạch về giá sẽ hạn chế “đi đêm”, thông thầu

Bàn về giải pháp, ông Phạm Văn Học, Tổng Giám đốc Bệnh viện Đa Khoa Hùng Vương, Phú Thọ cho rằng, muốn minh bạch thì yêu cầu các đơn vị cung cấp bất cứ sản phẩm, dịch vụ kỹ thuật gì cho bệnh viện công phải niêm yết công khai về giá sản phẩm và Bộ Y tế cũng phải có giá sàn.

Khi doanh nghiệp bán hóa chất công khai giá thì doanh nghiệp nào bán rẻ sẽ được lựa chọn.

Còn cơ chế đấu thầu như hiện nay doanh nghiệp  dễ “qua mặt”. Nhưng niêm yết công khai giá  đơn vị nào cố tình mua giá đắt sẽ bị lộ.

Bộ Y tế cũng cần xây dựng được bộ giá chuẩn chứ không thể giao cho các doanh nghiệp tự định giá như hiện nay.

Muốn làm được điều này phải có sự vào cuộc của nhiều cơ quan nhà nước, các bên liên quan ngồi bàn luận với nhau để xây dựng bảng giá. Thậm chí nên thuê chuyên gia nước ngoài tư vấn để có bộ giá chuẩn.

“Còn như hiện nay, cùng một loại hóa chất “chỗ thì giá trên trời nơi thì giá dưới đất”. Việc quy định giá chưa công khai nên đã xảy ra chuyện đi đêm.Cùng một loại hóa chất việc đấu thầu năm trước giá thấp, năm sau giá tăng đột biến.

Đây là mặt trái của xã hội hóa trong lĩnh vực y tế mà nguyên nhân chính là thủ đoạn từ các nhà cung cấp khi tham gia đấu thầu.

Nguyên tắc đấu thầu là minh bạch nhưng một phần lớn lại có yếu tố thông thầu. Chưa đấu thầu đã biết kết quả nên doanh nghiệp để giá bao nhiêu là sẽ trúng bấy nhiêu. Thông thầu rất nguy hiểm từ đó làm biến dạng giá đi” – ông Học nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, khi được hỏi nhiều chuyên gia cũng cho rằng, để hạn chế thông thầu thì chỉ có công khai, minh bạch. Để doanh nghiệp nào cũng có thể tham gia cuộc chơi và doanh nghiệp nghiêm túc sẽ được thắng thầu.

Còn thực tế hiện nay muốn thắng một gói thầu thì nghiêm túc không chưa đủ mà cần có mưu mẹo, liên doanh liên kết, thủ đoạn. Nên biện pháp duy nhất để ngăn chặn các vấn đề tiêu cực là công khai minh bạch về giá.

Muốn chấn chỉnh kịp thời mặt trái của xã hội hóa trong y tế tại các bệnh viện công cũng cần tổ chức thanh tra, giám sát mở rộng.

Chỉ có như vậy mới hy vọng làm chùn bớt lòng tham của những lãnh đạo các cơ sở y tế công và các doanh nghiệp. Còn nếu không thì thực trạng trên vẫn còn là vấn đề nhức nhối của ngành y tế mà cuối cùng người chịu thiệt hại là các bệnh nhân.

Trinh Phúc