Trước việc Pelosi trở thành quan chức cấp cao nhất của Mỹ trong 25 năm tới hòn đảo mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền, Trung Quốc cũng đã tiến hành các cuộc tập trận quân sự trên các vùng biển và bầu trời xung quanh eo biển Đài Loan vào hôm thứ Năm trước đó. Các cuộc tập trận bắn đạn thật, lớn nhất từ trước đến nay do Trung Quốc tiến hành ở eo biển Đài Loan này dự kiến sẽ tiếp tục cho đến trưa Chủ nhật tới.

Bộ Tư lệnh Quân khu phía Đông của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) cho biết trong một tuyên bố rằng họ đã tiến hành các cuộc tập trận trên không và trên biển ở phía bắc, tây nam và đông của Đài Loan vào thứ Sáu "để kiểm tra khả năng chiến đấu chung của quân đội".

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết, Mỹ đã nhiều lần nói rõ với Trung Quốc rằng họ không tìm kiếm một cuộc khủng hoảng trong chuyến thăm Đài Loan của Pelosi vào đầu tuần này khi đang tham dự các cuộc họp khu vực ASEAN ở Campuchia.

Ông Blinken nhấn mạnh rằng Mỹ sẽ không thực hiện các hành động kích động khủng hoảng, nhưng sẽ tiếp tục hỗ trợ các đồng minh trong khu vực và tiến hành vận chuyển hàng không và hàng hải tiêu chuẩn qua eo biển Đài Loan. Ông nói: “Chúng tôi sẽ bay, đi thuyền và hoạt động ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép”.

Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị nói trong một cuộc họp báo sau các cuộc họp ASEAN: "Tôi nghe nói rằng Ngoại trưởng Mỹ Blinken đã tổ chức cuộc họp báo của ông ấy và lan truyền một số thông tin sai lệch và không nói sự thật". Ông nói thêm: “Chúng tôi muốn đưa ra lời cảnh báo với Mỹ: Đừng hành động hấp tấp, đừng tạo ra một cuộc khủng hoảng lớn hơn”.

Jing Quan, một quan chức cấp cao của Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington, lặp lại điều đó và nói trong một cuộc họp báo: "Cách duy nhất để thoát khỏi cuộc khủng hoảng này là phía Mỹ phải thực hiện các biện pháp ngay lập tức để sửa chữa những sai lầm của mình và loại bỏ tác động nghiêm trọng của chuyến thăm của Pelosi". Ông cho rằng Washington nên "tránh đẩy quan hệ Trung - Mỹ xuống đường xung đột và đối đầu nguy hiểm".

Trung Quốc đã không đề cập đến việc đình chỉ các cuộc đàm phán quân sự ở các cấp cao nhất, chẳng hạn như với Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mark Milley. Mặc dù những cuộc nói chuyện đó diễn ra không thường xuyên, nhưng các quan chức nói rằng chúng rất quan trọng trong trường hợp khẩn cấp hoặc tai nạn.

Người phát ngôn an ninh quốc gia Nhà Trắng John Kirby cho biết, việc Trung Quốc ngừng đàm phán quân sự vào thời điểm căng thẳng không phải là điều điển hình, nhưng "không phải tất cả các kênh" giữa các nhà lãnh đạo quân sự của hai nước đã bị cắt. Lầu Năm Góc cho rằng Trung Quốc đã “phản ứng thái quá”.

Trước đó, Trung Quốc cũng đã thông báo rằng họ sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với cá nhân Pelosi và các thành viên trong gia đình của bà để đáp lại các hành động "khiêu khích" của Chủ tịch Hạ viện Mỹ.

Phát biểu tại một cuộc họp báo ở Nhật Bản sau cuộc gặp với Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida, bà Pelosi cho biết chuyến đi của bà tới châu Á "không phải là để thay đổi hiện trạng ở Đài Loan hay khu vực". Nhật Bản sẽ là chặng dừng chân cuối cùng của bà Pelosi trong chuyến công du dậy sóng tại châu Á này.

Huy Hoàng (theo Reuters, SCMP)