Phần lớn tầng lớp trung lưu chỉ mới vừa vượt qua mức thu nhập trung bình

Vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy có thể kết thúc sự thất vọng của tầng lớp trung lưu Trung Quốc khi thị trường bất động sản suy thoái và thị trường chứng khoán rơi tự do tiếp tục quét sạch tài sản của họ.

Những rắc rối đang gây nguy hiểm cho tầng lớp trung lưu lớn nhất thế giới, vì các nhà kinh tế đã cảnh báo rằng tầng lớp có tới 400 triệu người này có thể bị thu hẹp nếu kinh tế không phục hồi mạnh mẽ.

Sự suy giảm liên tục cũng sẽ đe dọa những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm tăng gấp đôi quy mô nhóm thu nhập trung bình của Trung Quốc như một phần trong nỗ lực thúc đẩy thịnh vượng chung, trọng tâm của tham vọng trở thành một nền kinh tế tiên tiến vào giữa thế kỷ này.

Mặc dù không có định nghĩa nào về tầng lớp trung lưu ở Trung Quốc, cụm từ thường được sử dụng về nhóm thu nhập trung bình được Cục Thống kê Quốc gia định nghĩa là một hộ gia đình ba người có thu nhập từ 100.000 – 500.000 nhân dân tệ (khoảng 341 triệu – 1,7 tỷ đồng) mỗi năm.

Trong một cảnh báo hiếm hoi vào tháng trước, một bài báo của tờ Economic Daily do nhà nước quản lý đã nhấn mạnh đến nguy cơ nhóm thu nhập trung bình đang suy giảm và kêu gọi “sự cần thiết và cấp bách” để thúc đẩy tăng trưởng của nhóm này.

“Các nhóm thu nhập trung bình có ý nghĩa rất lớn đối với tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội và chống lại các thách thức bên ngoài. Nhưng phần lớn trong nhóm này là những người có thu nhập trung bình thấp. Một số phải đối mặt với công việc không ổn định và có nguy cơ bị loại khỏi nhóm thu nhập trung bình”, bài báo đăng ngày 27/12 cho biết.

Trung Quốc cho biết họ có khoảng 400 triệu người có thu nhập trung bình, tương đương 140 triệu gia đình, chiếm khoảng 30% trong tổng số 1,4 tỷ dân.

Cố vấn chính sách ngân hàng trung ương Trung Quốc Wang Yiming cho biết, một tỷ lệ lớn trong tầng lớp này được coi là vẫn ở gần mức giới hạn dưới, do đó cần có sự hỗ trợ chính sách để nâng cao thu nhập và nâng cao cảm giác giàu có của họ.

“Phần lớn trong tầng lớp này chỉ vừa vượt qua ngưỡng thu nhập trung bình. Nhóm này nằm trong số những đối tượng dễ bị tổn thương nhất trước cú sốc kinh tế, chẳng hạn như đại dịch, có thể ảnh hưởng đến thu nhập và công việc của họ. Họ phải chịu gánh nặng giáo dục của con cái, chăm sóc y tế và chăm sóc người già trong gia đình, đồng thời cố gắng tăng tiền tiết kiệm. Kết quả là họ không dám chi tiêu”, cựu Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Phát triển của Hội đồng Nhà nước cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào đầu tháng này.

Thua lỗ khi đầu tư vào bất kỳ đâu

Li, một giám đốc bán hàng vừa tròn 40 tuổi vào năm ngoái, đã bị sa thải hai tuần trước khi cấp trên của anh cắt giảm quy mô bộ phận truyền thông tiếp thị.

Li, người chỉ cung cấp họ của mình do tính nhạy cảm của vấn đề, cho biết: “Tôi sẽ thua lỗ từ bất cứ thứ gì tôi đầu tư vào. Không dễ để tìm được một công việc mới với mức lương hiện tại. Thật khó để tôi chuyển sang một lĩnh vực mới khi là một người đàn ông trung niên”. Anh cho biết thu nhập của mình chủ yếu được dùng để trả khoản thế chấp, mua ô tô và khoản vay cá nhân cho gia đình bốn người.

Theo nhà cung cấp dữ liệu Trung Quốc Wind, lợi suất trung bình dự kiến của các sản phẩm quản lý tài sản trực tuyến trong một năm cũng ở mức 2,79% trong tuần thứ hai năm 2024, giảm so với mức 4,41% gần hai năm trước.

Và doanh số bán bất động sản ở Trung Quốc tính theo diện tích sàn đã giảm, giảm 8,5% vào năm 2023 xuống còn 112 triệu mét vuông, chạm mức thấp nhất trong một thập kỷ.

Doanh số bán hàng theo giá trị cũng giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2016, do cuộc khủng hoảng tài sản kéo dài vẫn là lực cản lớn nhất đối với sự phục hồi kinh tế.

Winnie Liu, quản lý của một công ty có vốn đầu tư nước ngoài ở Thâm Quyến, đã mua căn hộ một phòng ngủ vào năm 2015 để đầu tư, được coi là phương pháp tích lũy tài sản được các hộ gia đình Trung Quốc ưa chuộng nhất. Giá đạt đỉnh là 6,3 triệu nhân dân tệ (tương đương gần 22 tỷ đồng) vào năm 2021, nhưng nay đã giảm xuống dưới 4 triệu nhân dân tệ.

Liu nói: “Tài sản của tôi đã giảm đi rất nhiều trong hai năm qua, cả bất động sản lẫn các khoản đầu tư tài chính. Tôi hy vọng sẽ không có đợt sụt giảm lớn nào nữa trong năm nay”.

Nhưng dù mất khoảng 40% khoản đầu tư vào thị trường chứng khoán trong nước vào năm ngoái, Liu vẫn coi mình là người may mắn so với những người đầu tư vào bất động sản sau năm 2018. Liu nói thêm: “Nhiều người trong số họ đã bắt đầu thua lỗ”.

Cựu kỹ sư viễn thông cấp cao Lawrence Huang đã buộc phải đóng cửa trường mẫu giáo của mình vào năm ngoái trong bối cảnh tỷ lệ sinh ở Trung Quốc giảm và sự gián đoạn do đại dịch gây ra.

Anh đã không thể hòa vốn trong 6 năm qua khi mở trường mẫu giáo ở quê nhà, tỉnh Hà Nam sau khi bị một công ty công nghệ ở Thâm Quyến sa thải.

“Trước đây chúng tôi thu phí 15.000 nhân dân tệ một năm cho mỗi đứa trẻ, nhưng sau đó chúng tôi phải giảm xuống còn 10.000 nhân dân tệ do thu nhập của nhiều bậc cha mẹ giảm sút. Mặc dù vậy, số lượng tuyển sinh vẫn không bằng như trước đây”, Huang, người đang nợ ngân hàng hàng trăm nghìn nhân dân tệ và cũng phải vay mượn từ bạn bè và người thân, cho biết.

Huang trở lại Thâm Quyến vào mùa hè năm ngoái và nhận được lời đề nghị làm việc ở nước ngoài từ một công ty Trung Quốc với mức lương thấp hơn.

“Thu nhập tốt hơn không còn là điều hiển nhiên nữa. Chúng ta cần phải làm việc chăm chỉ hơn để duy trì cuộc sống của tầng lớp trung lưu”, anh nói.

Đàn piano bị loại bỏ trong danh sách chi tiêu

Trung tâm Nghiên cứu Pew có trụ sở tại Hoa Kỳ cho biết vào năm 2021 rằng do đại dịch, tầng lớp trung lưu của Trung Quốc có thể giảm 10 triệu người vào năm 2020, mặc dù mức giảm này chỉ chiếm một phần nhỏ trong số 504 triệu người thuộc tầng lớp này trước đại dịch.

Pew ước tính rằng có 247 triệu người đã vươn lên tầng lớp trung lưu của Trung Quốc trong những năm 2010, khi dân số có thu nhập trung bình cao đã tăng gần gấp bốn lần từ 60 triệu lên 234 triệu.

Nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) vào năm 2021 cho biết tầng lớp thu nhập trung bình ở Trung Quốc đã tăng lên khoảng 707 triệu người vào năm 2018, tương đương 50,8% dân số.

Đàn piano là sản phẩm mới nhất bị loại bỏ chi tiêu trong tầng lớp trung lưu. Doanh số bán hàng sụt giảm mạnh, đặc biệt là ở Bắc Kinh và Thượng Hải, một số đại lý và cửa hàng đã buộc phải đóng cửa vào năm ngoái.

Theo báo cáo của hãng truyền thông kỹ thuật số Trung Quốc Jiemian News vào tuần trước, doanh số bán hàng đã sụt giảm kể từ tháng 4 năm ngoái, xuống còn khoảng 15% so với mức đỉnh năm 2019.

“Hạ mức tiêu dùng là con đường nên làm. Tôi đã từng mua sắm rất nhiều đồ hiệu cao cấp với giá cả phải chăng. Bây giờ tôi chỉ chọn thương hiệu quốc gia cho bản thân và gia đình mình”, Liu ở Thâm Quyến nói thêm.

Hồng Vân (Theo SCMP)