Liệu có phải cáo buộc vô căn cứ?

Trung Quốc đã làm việc với gần 150 quốc gia và chi 1 nghìn tỷ USD trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường để mở các tuyến thương mại xuyên biên giới trong khi không đặt ai vào “bẫy nợ” như những cáo buộc từ Mỹ, theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết.

Chính phủ Trung Quốc đã ký "các văn kiện hợp tác" về Siêu dự án “Vành đai và Con đường” với 149 quốc gia và 32 tổ chức quốc tế tính đến ngày 4/7, đồng thời tiếp nhận 3.000 dự án, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Wang Wenbin cho biết hôm 18/8 vừa qua.

Sau 9 năm triển khai, Sáng kiến Vành đai Con đường cung cấp sự hỗ trợ của Trung Quốc, thường thông qua các doanh nghiệp lớn do nhà nước hậu thuẫn, đối với đường xá, sân bay, cảng biển và các cơ sở hạ tầng khác giúp thông suốt thương mại hàng hóa.

Các dự án bắt đầu ở châu Á và mở rộng sang châu Âu trước khi lan sang các khu vực của châu Phi và châu Mỹ, nhưng Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã cáo buộc Trung Quốc đang tạo ra một “cái bẫy nợ”.

Ông Wang nói: “Cái gọi là bẫy nợ của Trung Quốc là một lời nói dối do Mỹ và một số nước phương Tây khác tạo ra để hòng đánh lạc hướng trách nhiệm và đổ lỗi lên chúng tôi. Cáo buộc của họ chống lại Trung Quốc đơn giản là vô căn cứ”.

Theo South China Morning Post, một số dự án đã làm dấy lên nghi ngờ ở nước ngoài về việc trả nợ các khoản vay từ Trung Quốc. Năm 2017, Chính phủ Sri Lanka cho biết họ đã chuyển 70% cổ phần tại Cảng quốc tế Hambantota cho Tập đoàn Thương gia Trung Quốc để vận hành cơ sở cảng nước sâu này do Trung Quốc xây dựng theo hợp đồng thuê 99 năm.

Đập Myitsone do Trung Quốc tài trợ ở Myanmar cũng bị đình chỉ vào năm 2011 một phần do sự phản đối ở quốc gia Đông Nam Á về kế hoạch chuyển giao một số đập thủy điện trong nước cho Trung Quốc tiếp quản.

Nhưng theo Wang, Trung Quốc là nước đóng góp lớn nhất cho Sáng kiến Đình chỉ Dịch vụ Nợ của G20 nhằm giảm bớt gánh nặng nợ nần của các nước đang phát triển trong khoảng thời gian từ tháng 5/2020 đến tháng 12 năm ngoái.

“Khi một số chính trị gia và phương tiện truyền thông ở Mỹ và một số nước phương Tây khác tăng cường gọi tên bẫy nợ Trung Quốc… mục đích thực sự của họ là tạo ra một cái bẫy để gieo rắc mối bất hòa giữa Trung Quốc và các nước đang phát triển khác, cản trở sự hợp tác của họ và phá vỡ sự tăng trưởng của các nước đang phát triển”, ông Wang nói thêm.

Kết quả hỗn hợp

Bà Erin Murphy, Phó Giám đốc Chương trình Kinh tế của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) cho biết các dự án Vành đai và Con đường đã có những kết quả “hỗn hợp” ở châu Á.

Bà trích dẫn “các điều khoản không rõ ràng” và “các tác động tiêu cực đến môi trường và xã hội” cũng như “các hợp đồng dẫn đến bẫy nợ”.

Cụ thể, bà Murphy chỉ rõ: “Các dự án được chào đón trong thời gian ngắn hạn, đặc biệt vì chúng giải quyết được những khoảng trống lớn về cơ sở hạ tầng, được xây dựng nhanh chóng, được coi là rẻ, đặc biệt là dự án về công nghệ, và không có ràng buộc”.

Nhưng sự thiếu “thẩm định” về khả năng thương mại của một số dự án nhất định đã dẫn đến vỡ nợ.

Thủ tướng Malaysia lúc bấy giờ là ông Mahathir Mohamad ban đầu rút khỏi chiến lược Vành đai và Con đường vào cuối năm 2018, với lý do chi phí dự án cao, nhưng sau đó lại công bố kế hoạch được ông “ủng hộ hoàn toàn” vài tháng sau đó.

Heron Lim, một nhà kinh tế của Công ty chuyên nghiên cứu rủi ro kinh tế Moody\'s Analytics, cho biết: “Những thất bại như vậy có thể sẽ dẫn đến việc các quỹ liên kết Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc sẽ phải đánh giá rủi ro sâu hơn, toàn diện hơn cho hoạt động tài trợ của họ”.

Nhưng ông nói rằng Trung Quốc có thể “giới thiệu” các dự án cơ sở hạ tầng ở Trung Á, một trong những khu vực mở đầu cho Siêu dự án Vành đai và Con đường của nước này, bởi vì chúng được thực hiện nhanh chóng và tạo ra quá trình công nghiệp hóa đang “nâng cao tay nghề cho lao động địa phương”.

Cũng kể từ ngày 4/7, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Wang cho biết, Trung Quốc đã thiết lập “mối quan hệ hợp tác khoa học và công nghệ” với 84 quốc gia thuộc Sáng kiến Vành đai và Con đường, hỗ trợ 1.118 dự án nghiên cứu chung và thành lập 53 phòng thí nghiệm chung về nông nghiệp, năng lượng và y tế.

Phát ngôn viên này cho biết thêm rằng, các chuyến tàu chở hàng giữa Trung Quốc và châu Âu cũng đã “tăng trưởng ổn định” và đến hơn 190 thành phố ở châu Âu.

Ông Wang nói: “Tất cả những điều này nói lên khả năng vô tận của những lợi ích mà Sáng kiến Vành đai và Con đường có thể mang lại cho thế giới.

Sơn Tùng (Theo SCMP)