Giao dịch bắt đầu tại Thượng Hải vào cuối tuần vừa qua với giá mở cửa là 48 nhân dân tệ (7,40 USD)/tấn carbon và giao dịch đầu tiên được giao dịch ở mức 52,78 nhân dân tệ /tấn. Khoảng 160.000 tấn trị giá 7,9 triệu nhân dân tệ đã được giao dịch. Phương tiện truyền thông địa phương Yicai đưa tin rằng trong thời gian 5 năm nữa, thị trường này có thể đạt 7 tỷ tấn mỗi năm, với giá trị thị trường là 600 tỷ nhân dân tệ.

Zhou Aiguo, một quan chức của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC), cho biết trên Yicai TV: “Giao dịch này cho phép các công ty cân bằng giữa mục tiêu phát triển và không phát thải. CNPC là một trong những công ty tham gia vào giao dịch hôm thứ 6 vừa qua.”

Kinh doanh carbon nhằm tạo ra động lực cho các công ty cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Các công ty vượt quá giới hạn cần phải mua phụ cấp từ thị trường, trong khi những công ty cắt giảm lượng khí thải có thể bán phụ cấp thặng dư. Giá carbon thường tăng khi các giới hạn về phát thải trở nên chặt chẽ hơn và nhà nước khuyến khích các công ty đi theo hướng năng lượng xanh.

Việc ra mắt kinh doanh carbon của Trung Quốc phù hợp với việc Bắc Kinh tăng cường tập trung vào việc cắt giảm lượng khí thải carbon. Chủ tịch Tập Cận Bình năm ngoái đã cam kết đất nước sẽ đạt được mức độ trung lập carbon vào năm 2060.

Hệ thống buôn bán khí thải của Trung Quốc ngay lập tức trở thành hệ thống lớn nhất trên thế giới về mức độ phủ sóng, với hơn 2.000 công ty trong lĩnh vực điện năng thải ra khoảng 4 tỷ tấn carbon dioxide mỗi năm. Con số đó vượt qua ETS ở Liên minh Châu Âu, vốn bao gồm khoảng 2 tỷ tấn khí thải hàng năm.

Các ngành công nghiệp phát thải nặng khác như xi măng và thép dự kiến sẽ được đưa vào hệ thống sử dụng năng lượng xanh của Trung Quốc vào năm 2025.

Alistair Ritchie, giám đốc phụ trách tính bền vững Châu Á - Thái Bình Dương tại Viện Chính sách Xã hội Châu Á của think tank Mỹ cho biết: “Mục đích chính của lần ra mắt bán carbon đầu tiên của Trung Quốc là đưa thị trường này đi vào hoạt động. Trong những năm tiếp theo, họ sẽ bắt đầu đưa ra mức giới hạn tuyệt đối, thực hiện các mục tiêu phù hợp và sau đó giá carbon sẽ bắt đầu tăng lên.”

Các chuyên gia dự đoán rằng giá carbon sẽ tăng đều đặn. Một cuộc khảo sát với các chuyên gia và những người tham gia thị trường ở Trung Quốc của China Carbon Forum, một công ty tư vấn nghiên cứu có trụ sở tại Bắc Kinh, năm ngoái dự đoán rằng giá của loại khí này sẽ bắt đầu từ 49 nhân dân tệ (7,70 USD), sau đó tăng lên khoảng 167 nhân dân tệ vào năm 2050. So sánh với EU, giá carbon tại khu vực này đã lên tới trên 50 USD/tấn.

Trung Quốc không phải là quốc gia châu Á duy nhất phát triển hệ thống thương mại này. Indonesia cũng đang chạy thử nghiệm hệ thống mua bán carbon cho ngành điện cho đến tháng 8. Tương tự, tại Việt Nam, các quy định về thị trường carbon trong nước đã được đưa vào luật bảo vệ môi trường vào năm ngoái. Thị trường carbon cũng đang được xem xét rộng rãi hơn ở Thái Lan và Philippines.

Nhật Bản hiện cũng đang có kế hoạch áp dụng một hệ thống định giá carbon mới. Điều này có thể liên quan đến kinh doanh carbon hoặc các phương tiện khác như thuế carbon.

Dự kiến sẽ có thêm động lực hơn để nhiều quốc gia thực hiện các chính sách định giá carbon mạnh mẽ, bao gồm cả thương mại, sau khi EU trong tháng này công bố kế hoạch cho cái mà họ gọi là Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM).

Hàn Quốc là quốc gia đi trước các nước cùng khu vực trong việc có hệ thống buôn bán khí thải quốc gia. Trong năm 2015, quốc gia này đã phân bổ mức giảm phát thải được chứng nhận (CERs) cho 520 công ty trong 23 ngành công nghiệp.

Mặc dù giá phụ cấp carbon của Hàn Quốc giảm do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, từ hơn 40.000 won/tấn vào năm 2020 xuống dưới 20.000 won, nhưng mức giá này đã tăng trở lại trong những tuần gần đây.

Giới hạn khí thải của Hàn Quốc thay đổi phù hợp với các mục tiêu quốc gia. Ritchie của Viện Chính sách Xã hội Châu Á cho biết, nước này sẽ xem xét việc điều chỉnh các mục tiêu năm 2030 của mình thành mục tiêu không phát thải, sau đó giới hạn mức phát thải và gia tăng mức giá carbon.

Huy Hoàng