Ngành vật liệu xây dựng xanh Việt Nam tự chủ công nghệ

Tại Hội thảo Xu hướng Công nghệ - Vật liệu trong công trình xây dựng, diễn ra hôm nay (28/9), ông Phạm Văn Bắc, Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng (VLXD), Bộ Xây dựng cho biết: Trong 15 năm qua, ngành VLXD phát triển mạnh mẽ, Việt Nam từ một nước nhập khẩu hầu hết vật liệu, đến nay đã từng bước phát triển, xuất khẩu một số loại VLXD đến nhiều thị trường trên thế giới.

Đặc biệt, ngành VLXD Việt Nam có bước tiến rất lớn, khi đã tự chủ được công nghệ và sản xuất được các sản phẩm vật liệu xanh, thân thiện với môi trường.

“Về mặt chính sách, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quyết định 1266 về chiến lược phát triển xây dựng thời kỳ 2021 - 2030, định hướng 2050. Mục tiêu của chiến lược là sản xuất VLXD đạt trình độ tiên tiến hiện đại, đạt tiêu chuẩn quốc tế, tiết kiệm năng lượng, vật liệu có sức cạnh tranh cao, loại bỏ các công nghệ cũ, lạc hậu tiêu tốn nhiều tài nguyên…”, ông Bắc nói.

Từ mục tiêu, quan điểm trên, các doanh nghiệp trong và ngoài nước đã và đang triển khai sản xuất VLXD hết sức tích cực. Song song đó là biện pháp quản lý của cơ quan quản lý Nhà nước như xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn, quản lý VLXD được tăng cường.

Ông Nguyễn Quang Hiệp, Phó Vụ trưởng, Vụ Vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng đồng tình với quan điểm này. 

Theo ông Hiệp, trên tất cả các lĩnh vực sản xuất VLXD đều có sự chuyển biến tích cực. Các dây chuyền sản xuất theo công nghệ lạc hậu, năng suất thấp, tiêu tốn nguyên liệu, nhiên liệu, hiệu quả thấp, gây ô nhiễm môi trường từng bước được loại bỏ.

Các nhà máy mới được đầu tư áp dụng công nghệ tiên tiến, thiết bị hiện đại, nhiều dây chuyền được trang bị mức độ cơ giới hóa, tự động hóa cao, trình độ công nghệ đạt ngang bằng với các nước tiên tiến trên thế giới. 

“Mẫu mã sản phẩm đa dạng, phong phú, chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn của các nước phát triển đáp ứng đủ nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của thị trường trong nước, từng bước thay thế hàng nhập khẩu và đã xuất khẩu ra thị trường thế giới”, ông Hiệp cho biết.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, ngành sản xuất VLXD cũng gặp phải nhiều thách thức. Đơn cử như việc tài nguyên khoáng sản ngày càng cạn kiệt, cần phải có giải pháp, công nghệ để sử dụng nguyên liệu có chất lượng thấp, tận dụng phế thải từ các ngành khác.

Hoặc các thách thức liên quan tới nhiên liệu hóa thạch ngày càng khan hiếm, chi phí cho nhiên liệu, năng lượng ngày một tăng cao; Các yêu cầu về bảo vệ môi trường, giảm phát thải khí nhà kính tạo ra các thách thức không nhỏ khiến ngành sản xuất VLXD cần phải có thay đổi mạnh mẽ về công nghệ sản xuất.

Những rào cản của ngành sản xuất vật liệu xây dựng xanh

Ông Lê Văn Tới, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vật liệu xây dựng Việt Nam nhận định: Giai đoạn từ 2010 đến nay, về lĩnh vực VLXD, Nhà nước có định hướng phát triển theo hướng sử dụng công nghệ tiên tiến, hướng đến sản xuất sạch và VLXD thân thiện. Tuy đã có nhiều thành tựu trong lĩnh vực sản xuất này nhưng vẫn còn nhiều bất cập.

Các văn bản pháp luật hiện hành quy định VLXD thân thiện là đối tượng được chú ý cả tới quá trình sản xuất ra nó, có các thuộc tính mà VLXD truyền thống không có. Đó là, mang lại hiệu quả cao hơn cho ngôi nhà, bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng sống cho người sử dụng. Trong quá trình sản xuất giảm thiểu sử dụng năng lượng, sử dụng tài nguyên khoáng sản.

“Trong quá trình sản xuất giảm thiểu chất thải, giảm thiểu ô nhiễm và những tác động hủy hoại môi trường. Trong quá trình sản xuất tham gia tích cực vào việc xử lý chất thải của ngành sản xuất khác. Tuy nhiên để thực hiện được những quy định trên là một quá trình khó khăn và không kém phần cam go”, ông Tới nói.

Hoặc như chương trình phát triển vật liệu xây không nung (VLXKN) đến năm 2020, mục tiêu đề ra là “Phát triển sản xuất và sử dụng VLXKN thay thế gạch đất sét nung đạt tỷ lệ: 20-25% vào năm 2015, 30 - 40% vào năm 2020”. 

Nhưng, thực tế tới năm 2015 cả nước đã đầu tư trên 2 ngàn dây chuyền sản xuất gạch block bê tông (gạch xi măng cốt liệu), trong đó gần 150 dây chuyền khoảng trên 10 triệu viên/năm và 13 dây chuyền gạch bê tông khí chưng áp. 

“Chỉ tính 3 loại VLXKN cơ bản là block bê tông, AAC và bê tông bọt, cả nước đa có tổng công suất là 6,5 tỷ viên QTC; công suất đó có thể nói đã vượt chỉ tiêu của năm 2020…”, ông Tới chỉ ra bất cập.

Bàn về giải pháp, ông Tới cho rằng, Nhà nước cần phải có những biện pháp hành chính cần thiết để thúc đẩy sử dụng VLXD thân thiện. Những biện pháp này cần được quy định trong văn bản pháp luật, ít nhất là trong Nghị định. 

Bên cạnh đó, phải thay đổi trong công tác chỉ đạo thực hiện: Cần nhất quán, quyết liệt hơn; gắn trách nhiệm cho các địa phương, có kiểm tra, có khen thưởng các địa phương làm tốt, có phê bình đối với những địa phương thực hiện chưa tốt.

Công tác tuyên truyền cần được coi trọng và mạnh mẽ hơn. Các giải pháp mang tính kỹ thuật, chuyên sâu về khung kỹ thuật. Các cơ quan chức năng cần ban hành đầy đủ tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức kinh tế kỹ thuật liên quan đến sản phẩm, đến việc sử dụng VLXD thân thiên. 

"Đặc biệt đối với công trình “xanh” cần đưa ra các tiêu chí và thông số đặc thù cụ thể", ông Tới nói thêm.