Thông tin từ bác sĩ Hoàng Công Tùng, bệnh viện Bạch Mai cho biết, cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) đã công bố trên GLOBOCAN về gánh nặng của bệnh lý ung thư trên toàn cầu.

Trong đó viết, tính đến năm 2020, số lượng bệnh nhân mắc ung thư đã tăng lên 19.3 triệu ca, trong số đó 10 triệu ca tử vong.

Cơ quan này ước tính cứ 5 người sẽ có 1 người phát hiện ung thư trong suốt cuộc đời và 1/8 đàn ông, 1/11 phụ nữ sẽ tử vong vì căn bệnh này.

Và trong số đó ung thư gan là 1 trong 10 bệnh ung thư đứng đầu có tỷ lệ mắc và tử vong cao nhất trên thế giới. Tại Việt Nam, ung thư gan là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong số các loại ung thư nói chung (122.690 ca tử vong vào năm 2020).

Theo bác sĩ Hoàng Công Tùng, có ít nhất 80% ung thư biểu mô tế bào có liên quan đến tình trạng viêm gan mạn tính do một trong hai loại vi rút: vi rút viêm gan B (HBV) và vi rút viêm gan C (HCV). Trong số này, nhiễm HBV chiếm 75 đến 80% các ca mắc ung thư liên quan đến virus và HCV chiếm 10 đến 20 %.

Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm việc sử dụng thực phẩm bị nhiễm aflatoxin B1 (AFB1), uống quá nhiều rượu, tiểu đường, béo phì và một số rối loạn chuyển hóa hiếm gặp, chẳng hạn như: bệnh huyết sắc tố, thiếu hụt α-1 antitrypsin, bệnh tyrosin máu và một số rối loạn chuyển hóa porphyrin.

Các yếu tố nguy cơ chi phối có xu hướng khác nhau ở các vùng có nguy cơ cao và nguy cơ thấp HCC. Ở hầu hết các quốc gia có nguy cơ cao ở Châu Á và Châu Phi, nhiễm HBV mãn tính và phơi nhiễm AFB1 là những yếu tố nguy cơ chính.

Ngược lại, nhiễm HCV, uống quá nhiều rượu và bệnh tiểu đường, béo phì đóng vai trò quan trọng hơn trong các khu vực có nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gan thấp. Tuy nhiên, các trường hợp ngoại lệ được thấy ở Nhật Bản và Ai Cập, nơi có yếu tố nguy cơ chiếm ưu thế là nhiễm HCV.

Cũng theo bác sĩ Hoàng Công Tùng, điều trị bằng hóa chất cho kết quả hạn chế. Hiện nay, cùng với sự phát triển của sinh học phân tử, các thuốc điều trị nhắm trúng đích đã được nghiên cứu, ứng dụng mang lại hiệu quả cả về việc cải thiện thời gian sống còn toàn bộ, thời gian sống bệnh không tiến triển, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh ung thư biểu mô tế bào gan giai đoạn tiến xa, chức năng gan còn tốt như:

Sorafenib là thuốc ức chế đa kinase đường uống, ức chế đa mục tiêu bao gồm cả VEGFR-2 (thụ thể của yếu tố phát triển biểu mô) và BRAF.

Hiệu quả của Sorafenib được kiểm định qua nhiều nghiên cứu điển hình là nghiên cứu SHARP (với kết cục chính Sorafenib cải thiện thời gian sống thêm toàn bộ 10,7 tháng so với giả dược là 7,9 tháng).

Sorafenib được FDA phê duyệt vào tháng 11/2007, đây được coi là điều trị chuẩn cho các trường hợp ung thư biểu mô tế bào gan không còn đáp ứng hoặc không phù hợp với các biện pháp điều trị can thiệp tại chỗ như nút mạch hóa chất, hoặc đã có xâm nhập mạch máu đại thể hay di căn ngoài gan, với điều kiện chức năng gan còn tốt (Child-Pugh A hay B7).

Đến tháng 8/2018, FDA đã phê duyệt 1 thuốc ức chế Kinase khác là Levatinib trong điều trị bước 1 với ung thư gan giai đoạn không phẫu thuật được.

Đây là thuốc ức chế đa kinase đường uống, ức chế VEGFR 1-3, FGFR 1-4 (fibroblast growth factor receptor 1-4) và một số kinase khác.

Lenvatinib cho kết quả về thời gian sống còn không kém hơn sorafenib và có thời gian sống không bệnh tiến triển, thời gian cho đến khi bệnh tiến triển và tỷ lệ đáp ứng chung ưu thế hơn sorafenib trong nghiên cứu REFLECT.

Bên cạnh đó, trong khuyến cáo về điều trị bước một trong ung thư biểu mô tế bào gan hiện nay có thể sử dụng phác đồ Atezolizumab kết hợp Bevacizumab cho thấy sự cải thiện về thời gian sống còn toàn bộ và thời gian sống bệnh không tiến triển so với Sorafenib (OS: 12 tháng, PFS: 6,8 tháng) qua nghiên cứu IMBRAVE 150.

Từ đó Atezolizumab + Bevacizumab đã được FDA phê duyệt trong điều trị bước 1 HCC giai đoạn không phẫu thuật được vào tháng 5/2020.

Regorafenib là thuốc tác động vào các quá trình sinh mạch máu, tăng sinh tế bào u và vi môi trường u với các đích ức chế như: VEGFR 1-3, KIT, RET, RAF-1, BRAF, PDGFR, FGFR, CSF1R giúp cải thiện tỉ lệ sống còn ở các bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan đã điều trị bằng sorafenib, dung nạp được sorafenib, nhưng bệnh vẫn tiến triển.

Các tác dụng phụ của regorafenib cũng tương tự sorafenib. Do đó, regorafenib được chấp thuận như là điều trị bước hai cho ung thư biểu mô tế bào gan khi đã thất bại với sorafenib.

Regorafenib là thuốc có nghiên cứu đánh giá hiệu quả của chuỗi phối hợp sau tiến triển với sorafenib cho thấy thời gian sống còn là 26 tháng tính từ thời điểm bắt đầu bước 1.

Có thể thấy điều trị đích đã và đang là hướng đi mới giúp cải thiện tiên lượng với bệnh nhân ung thư. Hiện nay, các nhà nghiên cứu đang chú trọng đến việc phối hợp nhiều loại thuốc điều trị đích trong điều trị HCC giai đoạn không phẫu thuật được với các nghiên cứu pha I/II đang được tiến hành.

Hy vọng tương lai không xa sẽ có thêm nhiều những kết quả mới đáng khả quan từ những nghiên cứu trên giúp điều trị cho những bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan giai đoạn không phẫu thuật được.