Nếu như trước Tết, nhiều hộ dân trồng dưa hấu tại huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai khóc ròng vì dưa hấu mất mùa, mất giá thì ra Tết, các huyện phía Đông Nam tỉnh Gia Lai lại phải chịu cảnh tương tự.

Trên những cánh đồng tại các xã thuộc huyện Ia Pa (tỉnh Gia Lai), những quả dưa đến ngày thu hoạch nằm lăn lóc dưới nắng. Trong chiếc lều dựng tạm, người nông dân trồng dưa đều chung tâm trạng thất thần vì một vụ dưa thất bát. 

Chia sẻ với PV, ông Lê Văn Hoàng (40 tuổi) buồn bã nói: "Mọi năm, đến mùa thu hoạch là xe tải tấp nập vào ruộng thu mua, còn năm nay dưa nhỏ, thương lái chê, ép giá xuống tận đáy. Đây là năm thứ ba tôi lên Gia Lai thuê đất trồng dưa và cũng là năm thiệt hại nặng nề nhất. Vụ dưa Tết năm ngoái, tôi xuống giống khoảng 2ha, năng suất đạt gần 40 tấn/ha, với giá dưa 6.000 đồng/kg vẫn có lãi hơn 50 triệu đồng/ha. Trước Tết, tôi có vay thêm vốn để trồng 6ha dưa trên cánh đồng Ia Sao, nhưng không ngờ năm nay lại vừa mất mùa, vừa mất giá”.

Theo nhẩm tính của ông Hoàng, 6ha dưa vụ mùa này ông chỉ bán được 300 triệu đồng. Nếu tính cả tiền thuê đất, mỗi ha ông Hoàng đầu tư hết 160 triệu đồng, như vậy gia đình lỗ hơn 600 triệu đồng.

“Dưa bán hết rồi mà tôi vẫn không sao chợp mắt được vì lo lắng về nợ nần. Vốn liếng vay mượn mà giờ lỗ nặng vậy chẳng biết lấy đâu ra tiền để trả. Cần mẫn mấy tháng trời chăm sóc ruộng dưa, chỉ mong có chút dư giả lo cho gia đình vợ con, nào ngờ nợ lại chồng thêm nợ”, ông Hoàng buồn rầu nói.

Tương tự, ông Trần Văn Bình (52 tuổi, quê tỉnh Bình Định) cũng lỗ nặng vụ dưa Đông Xuân 2024-2025. Theo đó, gần 10 năm qua vụ mùa nào ông Bình cũng khăn gói từ Bình Định lên Gia Lai thuê đất trồng dưa. Tuy nhiên, chưa năm nào ông thấy tệ như năm nay dưa mất mùa, năng suất kém lại còn rớt giá.

“Đợt rét kéo dài khiến ruộng dưa phát triển chậm, quả nhỏ, năng suất chỉ còn khoảng 20-25 tấn/ha. Trước Tết, giá dưa hấu còn ở mức 8.000 đồng/kg, mọi người cứ nghĩ mất mùa thì giá dưa sẽ cao sẽ vớt vát lại phần nào, ai ngờ giá dưa lại tiếp tục giảm chỉ còn 4.000 đồng/kg. Ruộng dưa của tôi trước đó được thương lái đặt cọc 200 triệu đồng/ha. Tuy nhiên, khi thu hoạch, thương lái lại giảm giá, chỉ trả 160 triệu đồng/ha”, ông Bình cho hay.

Nhiều năm nay, gia đình anh Ksor Út (trú tại xã Chư Mố, huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai) chỉ quen với việc trồng mỳ, tuy nhiên thu nhập cũng bấp bênh vì năm được mùa thì mất giá, được giá lại mất mùa. Vì vậy khi thấy người Bình Định lên thuê đất trồng dưa tại địa phương có thu nhập khá nên anh Út cũng học hỏi kỹ thuật trồng dưa và thử nghiệm.

Anh Ksor Út cho hay: “Trồng dưa mỗi vụ, tôi lãi gần cả trăm triệu, hiệu quả hơn nhiều so với trồng mỳ. Đất gia đình có sẵn, không phải bỏ tiền thuê, chỉ tốn chi phí giống, phân bón, công chăm sóc khoảng 130 triệu/ha. Nhận thấy có lãi, năm nay gia đình tôi cũng đầu tư trồng 2ha nhưng thời tiết bất lợi, quả nhỏ, giá thấp. Thương lái lựa quả đẹp loại 1 mua với 6.000 đồng/kg, còn quả loại 2 chỉ được 4.000 đồng/kg. Bao công sức đầu tư, chăm bón, nhưng đến lúc thu hoạch, giá lại quá thấp, thương lái sẵn sàng bỏ cọc nếu không hạ giá. Nếu không chấp nhận bán, dưa sẽ hỏng hết, trắng tay là điều khó tránh khỏi. Nói chung vụ năm nay người nào may mắn lắm thì chỉ được hoà vốn, còn đa phần là lỗ”.

Lý giải về nguyên nhân khiến giá dưa hấu giảm mạnh sau Tết, ông Lê Hoài Nam (một thương lái thu mua dưa tại tỉnh Gia Lai) cho biết: “Vụ mùa này quả dưa nhỏ, không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, nên chỉ có thể tiêu thụ chủ yếu tại thị trường trong nước đã ảnh hưởng đến giá cả. Ngoài ra, sau Tết sức mua cũng giảm mạnh. Vì vậy, tôi và các thương lái khác đều thu mua cầm chừng. Mặc dù trước Tết đã đặt cọc tiền cho các chủ vựa dưa nhưng do tình hình thị trường không thuận lợi, dưa nhỏ nhiều thương lái phải đàm phán lại giá cả. Nếu không thỏa thuận được, họ buộc phải bỏ cọc”.

Theo ông Võ Ngọc Châu - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Krông Pa, trên địa bàn có hơn 1.000ha dưa hấu. Mùa vụ năm nay trồng muộn hơn so với các năm trước. Dưa hấu vốn ưa khí hậu nắng nóng, nhưng năm nay thời tiết diễn biến phức tạp, trời lạnh kéo dài khiến cây phát triển kém và mắc nhiều bệnh. Năng suất bình quân chỉ đạt 15-20 tấn/ha, bằng một nửa so với năm ngoái. Ngoài ra, giá dưa hấu sau Tết giảm mạnh, chỉ còn từ 2.000-4.000 đồng/kg.

Theo số liệu thống kê từ Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Gia Lai, vụ Đông Xuân 2024-2025, khu vực Đông Nam tỉnh có khoảng 1.500ha dưa hấu, hiện dưa đang bước vào mùa thu hoạch.