Đại diện của 56 quốc gia, hầu hết từng là lãnh thổ của cựu Đế quốc Anh, đang tham dự Hội nghị nguyên thủ quốc gia Khối thịnh vượng chung khai mạc tại Samoa vào ngày 21/10, với chủ đề chính là chế độ nô lệ và mối đe dọa của biến đổi khí hậu.

Phát biểu tại hội nghị vào ngày 25/10, Vua Charles cho biết: "Khi lắng nghe mọi người trên khắp Khối thịnh vượng chung, tôi hiểu rằng những khía cạnh đau thương nhất trong quá khứ của chúng ta vẫn còn tiếp diễn. Do đó, điều quan trọng là chúng ta phải hiểu lịch sử của mình để hướng tới những lựa chọn đúng đắn trong tương lai".

Từ lâu, các cường quốc thực dân cũ như Vương quốc Anh đã được yêu cầu phải bồi thường hoặc đền bù cho chế độ nô lệ và tác động của nó cho đến ngày nay. Yêu cầu này đã lan rộng trên toàn thế giới, đặc biệt là trong Cộng đồng Caribe (CARICOM) và Liên minh châu Phi.

Những người phản đối việc bồi thường cho rằng các quốc gia không nên phải chịu trách nhiệm về những sai lầm trong lịch sử, trong khi những người ủng hộ cho rằng di sản của chế độ nô lệ đã dẫn đến tình trạng bất bình đẳng chủng tộc rộng lớn và dai dẳng.

Thủ tướng Anh Keir Starmer đã bác bỏ lời kêu gọi bồi thường và loại bỏ khả năng xin lỗi về vai trò lịch sử của đất nước, nhưng cho biết ông sẵn sàng hợp tác với các nhà lãnh đạo muốn thảo luận về vấn đề này.

Tờ Guardian trích dẫn nguồn tin từ văn phòng của ông Starmer rằng Thủ tướng đã "mở cánh cửa cho các khoản bồi thường phi tài chính", chẳng hạn như tái cấu trúc các tổ chức tài chính và xóa nợ. Có nhiều loại hình bồi thường khác nhau, từ thanh toán tài chính và xin lỗi đến chuyển giao công nghệ và chương trình giáo dục. 

Từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 19, ít nhất 12,5 triệu người châu Phi đã bị bắt cóc và bị các tàu thuyền và thương nhân châu Âu cưỡng bức đưa đi, rồi bán làm nô lệ.

Những người sống sót sau chuyến đi tàn khốc phải làm việc quần quật tại các đồn điền trong điều kiện vô nhân đạo ở châu Mỹ, trong khi những người khác lại hưởng lợi từ sức lao động của họ.

"Chúng ta không thể xóa bỏ lịch sử đau thương đã đưa chúng ta lại gần nhau và cùng nhau ngồi lại như những người bình đẳng trong suốt 75 năm qua", Tổng thư ký Khối thịnh vượng chung Patricia Scotland, một nhà ngoại giao và luật sư người Anh sinh ra tại Dominica, phát biểu tại hội nghị.

Hoài Phương (theo Reuters)