Dự thảo nghị quyết đề xuất mở cuộc điều tra độc lập về đại dịch COVID-19 do Úc và EU khởi xướng sẽ được WHA đưa ra bàn thảo ngày 19/5 với điều kiện nhận được 2/3 trong số 194 thành viên của WHA ủng hộ, tương ứng với ít nhất 129 nước.

Tính đến chiều 18/5 (giờ Việt Nam), theo báo The Guardian, đã có 122 quốc gia ủng hộ, bao gồm Anh, Indonesia, Nhật, Nga, New Zealand, Nam Phi, Hàn Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ.

Có một điểm đáng lưu ý, dự thảo nghị quyết điều tra về đại dịch của Úc và EU không đề cập cụ thể tới Trung Quốc hay thành phố Vũ Hán của nước này.

Trong đó chỉ nêu kiến nghị Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nên hợp tác với Tổ chức Sức khỏe động vật thế giới để thực hiện các sứ mệnh hợp tác khoa học tại thực địa nhằm xác minh "nguồn gốc lây từ vật sang người của virus và con đường lây lan sang người, bao gồm cả nguồn gốc có thể có của các vật chủ trung gian".

Theo Hãng tin Reuters, trong cuộc họp báo trước đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên nói phần lớn các nước trên thế giới cho rằng dịch bệnh vẫn chưa kết thúc, do đó sẽ là quá sớm để ngay lập tức mở cuộc điều tra lúc này. 

Bắc Kinh đã nhiều lần nêu quan điểm các nhà nghiên cứu vẫn chưa khẳng định được nguồn gốc của virus corona và thậm chí còn đề cập khả năng chủng virus này có thể bắt nguồn từ một nơi khác, không phải ở Vũ Hán.

Tuy nhiên, theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Bắc Kinh đã tiến hành nhiều cuộc điều tra cấp quốc gia về vấn đề này và phớt lờ các yêu cầu tham gia của WHO.

Tuyên bố được đưa ra chỉ vài tiếng trước giờ khai mạc cuộc họp của WHA, nơi người ta tin rằng Liên minh châu Âu (EU) sẽ đệ trình một nghị quyết yêu cầu điều tra độc lập về COVID-19.

Do đó, Trung Quốc đang chịu áp lực lớn từ Mỹ, Úc và một số nước châu Âu phải tiến hành điều tra độc lập về nguồn gốc virus corona. Nhưng các chuyên gia nhận định các áp lực này sẽ phản tác dụng bởi Bắc Kinh sẽ không nhượng bộ.

Giáo sư Wei Zongyou thuộc Đại học Phúc Đán (Trung Quốc) lập luận Bắc Kinh ghét việc các nước "giả định họ có tội", tức tiến hành điều tra nhưng trong đầu đã nghĩ sẵn virus có nguồn gốc từ Trung Quốc. Do đó, quốc tế càng gây sức ép thì Trung Quốc sẽ càng từ chối.

Giáo sư Sulmaan Khan thuộc Đại học Tufts (Mỹ) thì lý giải khác. Ông Sulmaan cho rằng lý do chính khiến Trung Quốc từ chối cho quốc tế điều tra là vì sợ bị mất mặt.

"Nó giống như kiểu một nhóm người tới trước mặt bạn và nói bạn không đủ năng lực để làm việc đó nên họ sẽ làm điều đó thay cho bạn", chuyên gia Mỹ lập luận.

Bà Angela Stanzel thuộc Viện An ninh và quốc tế Đức nhận định việc tiếp tục duy trì sự mơ hồ về nguồn gốc virus như hiện nay có lợi cho Bắc Kinh trong bối cảnh nước này đang cố gắng "viết lại câu chuyện" về COVID-19.