Xung đột giữa Hamas và Israel làm sống lại những bất bình kéo dài hàng thập kỷ và làm đảo lộn một sự cân bằng mong manh.

Người Israel Ả Rập chiếm hơn 20% dân số của đất nước. Là công dân đầy đủ của Israel, họ được hưởng các lợi ích như tự do ngôn luận và tham gia vào các cuộc bầu cử tự do và công bằng - không giống như nhiều người dân ở Trung Đông.

Thabet Abu Rass, người sống gần Lod và là giám đốc của Abraham Initiative, một tổ chức phi chính phủ thúc đẩy quyền công dân bình đẳng và đầy đủ cho người Israel gốc Do Thái và Ả Rập cho biết: “Tôi là một người Ả Rập Israel nhưng cũng là một người Palestine".

Giống như nhiều người Israel Ả Rập - hậu duệ của những người ở lại khi nhà nước Israel được thành lập vào năm 1948 - Abu Rass đôi khi cảm thấy bị mắc kẹt giữa hai bản sắc là một người Ả Rập và Palestine, và mặt khác là một công dân Israel. Sự bùng nổ của bạo lực tồi tệ nhất kể từ cuộc chiến ở Gaza năm 2014 chỉ càng làm trầm trọng thêm cảm giác bất an này.

Các tính toán chính trị đằng sau cuộc xung đột leo thang của Hamas với Israel

Agnès Levallois, Phó chủ tịch Viện Nghiên cứu Địa Trung Hải và Trung Đông (Institut de recherche et d'études Méditerranée Moyen-Orient), cho biết, “Thuật ngữ ‘Người Israel Ả Rập' đã trở nên phổ biến và chủ yếu được sử dụng bởi Israel". Bà cho biết bà thích cụm từ 'Người Palestine của Israel' để chỉ những người Ả Rập có quốc tịch Israel.

Bà Levallois nói: “Họ đã sống ở đó trước khi Israel thành lập và họ là những người Palestine vẫn còn sống".

“Nói về người Israel Ả Rập là một cách để làm mất đi danh tính của họ trong tư cách thành viên của một quốc gia Ả Rập. Điều này được cho là cắt đứt họ với người Palestine ở Dải Gaza và Bờ Tây - ngay cả khi một số thành viên của cộng đồng này tách họ ra khỏi người Palestine, coi trọng trên hết tự do và các cơ hội mà họ được hưởng ở Israel”.

Hiện có khoảng 1,8 triệu người Ả Rập có quốc tịch Israel, là hậu duệ của 160.000 người Palestine ở lại vào năm 1948. Đa số là người Hồi giáo, mặc dù có một số ít người theo đạo Thiên chúa và người Druze.

Jean-Marc Liling, một luật sư Pháp-Israel và nhà vận động hòa bình sống ở Tel Aviv, cho biết: “Họ là những công dân Israel đầy đủ với các quyền bình đẳng, ít nhất là về nguyên tắc. Nhưng có một số mức độ phân biệt đối xử được thể chế hóa liên quan đến việc định nghĩa Israel là một quốc gia Do Thái".

Tòa án tối cao đã phán quyết trong một phán quyết mang tính bước ngoặt vào năm 2000 rằng thiểu số Ả Rập phải chịu sự phân biệt đối xử, đặc biệt là trong thị trường việc làm. 

Người Israel Ả Rập đóng một vai trò quan trọng trong chính trị trong nước, với 12 người trong nghị viện Israel, gồm 120 nghị sĩ. Tuy nhiên, không có đảng Ả Rập nào của Israel từng là một phần của các chính phủ liên minh đã điều hành đất nước từ lâu.

Và người Israel Ả Rập không bắt buộc phải phục vụ nghĩa vụ quân sự quốc gia cộng thêm hai năm bắt buộc, ngoại trừ người Druze. “Đây là một dấu hiệu cho thấy họ bị coi là thiếu tin tưởng”, theo Levallois.

Phân biệt đối xử trong nhà ở, dịch vụ công cộng

Abu Rass cho biết: "Sự phân biệt đối xử về nhà ở là một lĩnh vực mà người Israel gốc Ả Rập trung bình không cảm thấy bình đẳng với công dân Do Thái. Nhiều thành viên của tầng lớp trung lưu Ả Rập hy vọng được sống trong những khu nhà ở chất lượng tốt hơn. Nhưng họ không có quyền truy cập vào hệ thống cộng đồng kibbutz, chẳng hạn, vì các yêu cầu phải thông qua một ủy ban đặc biệt quyết định xem bạn có phù hợp để sống với người Do Thái hay không - và họ từ chối một cách có hệ thống”.

Một số nhà quan sát cũng nói rằng có sự phân biệt đối xử bởi các dịch vụ công. Liling nói, một phần lớn dân số Israel gốc Ả Rập sống ở ngoại ô các thành phố tự trị không được tiếp cận với các dịch vụ công cộng có chất lượng như những người Israel gốc Do Thái sống ở các thành phố.

Levallois đồng ý với lý do đầu tư không bình đẳng là yếu tố then chốt. Bà nói: “Nguồn tài trợ của nhà nước dành cho việc phát triển các ngôi làng nơi người Israel gốc Palestine sinh sống không tương xứng với khoản tài trợ dành cho các thành phố nơi người Israel gốc Do Thái sinh sống". 

Ông Abu Rass cho biết, trước khi bạo lực bùng phát trở lại trong tuần qua, cuộc sống “khá bình thường” ở các vùng dân tộc hỗn hợp của Israel. Ở Lod, những tháng trước đó đã chứng kiến ​​“sự hợp tác thực sự” giữa các cư dân Israel gốc Do Thái và người Israel gốc Ả Rập trong cuộc chiến chống lại Covid-19, ông nhận xét.

Nhưng căng thẳng đã âm ỉ trong những tháng gần đây. Tại thành phố công nghiệp này - nơi có 40% dân số Israel gốc Ả Rập, hầu hết là người Hồi giáo - thị trưởng “phàn nàn về tiếng ồn từ muezzin (tiếng gọi cầu nguyện của người Hồi giáo) và đến nhà thờ Hồi giáo để yêu cầu họ ngừng tụng kinh - mặc dù cảnh sát địa phương cảnh báo rằng đây sẽ là một ý tưởng tồi”, Abu Rass nói.

Cảnh sát Israel cho biết, bên ngoài một giáo đường Do Thái đã chìm trong tình trạng bất ổn tối thứ Năm (13/5) ở Lod khi 63 người đã bị bắt giữ. Abu Rass nói, tình hình ở đó đã trở nên “rất nguy hiểm”, đồng thời cảnh báo rằng nó có thể dẫn đến một “cuộc nội chiến”.