Nội dung vụ án

Ngày 1/6/2009, ông Nguyễn Văn Hoan (anh vợ của ông Ngụy Ngọc Vệ - Kế toán trưởng Quỹ  tín dụng nhân dân xã Việt Ngọc, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang) viết giấy ủy quyền nhờ ông Vệ gửi 57 triệu đồng tiền tiết kiệm tại Quỹ tín dụng nhân dân xã Việt Ngọc, thời hạn gửi là 6 tháng, lãi suất 0,7%/tháng. Cùng ngày, ông Vệ đã gửi số tiền này vào Quỹ tín dụng xã Việt Ngọc. Toàn bộ hồ sơ gửi tiết kiệm đều do ông Vệ trực tiếp ký tên “Hoan” vì ông Vệ đã có giấy ủy quyền của ông Hoan.

Ngày 31/8/2009, ông Vệ làm thủ tục rút ra số tiền 10.049.200 đồng (bao gồm 10.000.000 đồng tiền gốc và 49.200 đồng tiền lãi). Ngày 19/10/2009, ông Vệ tiếp tục làm thủ tục rút ra số tiền gốc 12.600.000 đồng. Đến ngày 1/12/2009, hết hạn gửi tiền, ông Hoan đã đưa cho ông Vệ sổ tiết kiệm để ông Vệ làm thủ tục tất toán. Sau khi có đầy đủ chữ ký của những người có trách nhiệm, ông Vệ đã đứng ra nhận thay cho ông Hoan tổng số tiền được tất toán là 59.394.000 đồng.

 Ông Ngụy Ngọc Vệ

Đến đầu tháng 8/2010, HĐQT Quỹ tín dụng Việt Ngọc kiểm tra việc thanh toán tiền vay, tiền gửi của khách hàng tại quỹ. Qua kiểm tra, Ban kiểm soát nội bộ kết luận là ông Ngụy Ngọc Vệ đã chiếm đoạt của quỹ tổng số tiền là 22.649.200 đồng. Ngày 7/9/2010, ông Vệ đã tự giác giao nộp lại số tiền này.

Ngày 24/9/2010, Chủ tịch HĐQT Quỹ tín dụng đã ban hành Quyết định về việc kỉ luật viên chức, xử lý bằng biện pháp hành chính đối với ông Vệ với hình thức “Buộc thôi việc” vì đã có hành vi “Cố ý hạch toán sai nguyên tắc kế toán thống kê” .

Ngày 28/2/2011, UBKT Huyện ủy Tân Yên đã thi hành kỷ luật khai trừ Đảng đối với ông Vệ vì đã có hành vi “Cố ý hạch toán sai nguyên tắc kế toán để chiếm dụng số tiền 22.649.200 đồng.”

Ngày 16/1/2012, Cơ quan CSĐT Công an huyện Tân Yên ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với ông Ngụy Ngọc Vệ về tội “Tham ô tài sản” theo điều 278 Bộ luật hình sự.

Qua 2 cấp Tòa xét xử, ngày 27/8/2012, TAND tỉnh Bắc Giang đã quyết định tuyên bố bị cáo Ngụy Ngọc Vệ phạm tội “tham ô tài sản” và xử phạt Ngụy Ngọc Vệ 5 năm tù; thời hạn tù tính từ ngày bắt đầu thi hành án. Ngày 7/1/2016, ông Ngụy Ngọc Vệ bị bắt đi chấp hành hình phạt tù tại Trại giam Tân Lập thuộc Tổng cục 8 Bộ Công an theo bản án 152/2012/HSPT, ngày 27/8/2012 của TAND tỉnh Bắc Giang.

Đến ngày 20/7/2017, Chánh án TAND Cấp cao tại Hà Nội ban hành Quyết định kháng nghị Giám đốc thẩm, đề nghị Ủy ban thẩm phán TAND Cấp cao tại Hà Nội xét xử Giám đốc thẩm hủy bản án hình sự sơ thẩm số 41/2012/HSST, ngày 20/6/2012 của TAND huyện Tân Yên và Bản án hình sự phúc thẩm số 152/2012/HSPT, ngày 27/8/2012 của TAND tỉnh Bắc Giang.

Ngày 8/12/2017, Ủy ban thẩm phán TAND Cấp cao tại Hà Nội có Quyết định Giám đốc thẩm, hủy bản án hình sự sơ thẩm 41/2012/HSST, ngày 20/6/2012 của TAND huyện Tân Yên và Bản án hình sự phúc thẩm 152/2012/HSPT, ngày 27/8/2012 của TAND tỉnh Bắc Giang, vì đã “định sai tội danh đối với ông Vệ” và giao hồ sơ cho TAND huyện Tân Yên xét xử sơ thẩm lại vụ án. Đồng thời, Ủy ban thẩm phán TAND Cấp cao tại Hà Nội đã ban hành Lệnh tạm giam số: 01/2017/HSGDT để “tiếp tục tạm giam đối với ông Ngụy Ngọc Vệ kể từ ngày 8/12/2017 cho đến khi TAND huyện Tân Yên thụ lý lại vụ án”.

Ngày 6/2/2018, TAND huyện Tân Yên thụ lý hồ sơ vụ án số 05/2018/TLST-HS. Ngày 8/2/2018, Chánh án TAND huyện Tân Yên  ban hành Quyết định số: 01/2018/QĐ-CA về việc hủy bỏ quyết định thi hành án phạt tù đối với ông Vệ và ngày 13/2/2018, ông Ngụy Ngọc Vệ được thả tự do.

Sau khi TAND huyện Tân Yên 2 lần trả hồ sơ, ngày 28/5/2018, Cơ quan điều tra công an huyện Tân Yên có quyết định thay đổi tội danh đối với ông Vệ từ tội “Tham ô tài sản” sang tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sàn”. Ngày 3/7/2018, Viện KSND huyện Tân Yên có cáo trạng truy tố ông Vệ ra xét xử trước TAND huyện Tân Yên xét xử về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 25/2018/HSST ngày 11/9/2018, TAND huyện Tân Yên đã tuyên xử ông Ngụy Ngọc Vệ hình phạt 3 năm tù giam về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Định tội danh chưa chuẩn xác?

Phân tích và bình luận về vụ án, luật sư Dương Minh Kiên, Văn phòng Luật sư Dương Minh Nhâm - Đoàn luật sư tỉnh Bắc Giang cho rằng, căn cứ vào diễn biến quá trình giải quyết vụ việc sai phạm của ông Vệ và theo quy định của pháp luật, đặc biệt là căn cứ vào nội dung tại quyết định số 27-QĐ-UBKT của UBKT huyện ủy Tân Yên đã kết luận hành vi của ông Vệ là “Cố ý hạch toán sai nguyên tắc kế toán để chiếm dụng số tiền 22.649.200 đồng”, xác định: Trong năm 2009, ông Vệ đã 2 lần rút tiền tiết kiệm theo ủy quyền của ông Hoan nhưng đã “không ghi vào Thẻ lưu tiết kiệm, cố ý để ngoài sổ kế toán tài sản của đơn vị hoặc tài sản có liên quan đến đơn vị kế toán”.

Hành vi “không ghi vào Thẻ lưu tiết kiệm, cố ý để ngoài sổ kế toán tài sản của đơn vị hoặc tài sản có liên quan đến đơn vị kế toán” của ông Ngụy Ngọc Vệ cần phải được cơ quan quản lý người vi phạm, cơ quan Đảng cùng các cơ quan pháp luật xác định đúng bản chất là “Vi phạm quy định về kế toán, cố ý hạch toán sai nguyên tắc kế toán”, luật sư Kiên nhận định.

Theo luật sư Kiên, Bộ Luật hình sự năm 1999 sửa đổi năm 2009 chưa có quy định riêng về hành vi vi phạm trong hoạt động kế toán. Đối tượng có hành vi vi phạm thường bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội tham ô tài sản hoặc tội danh về Chiếm đoạt tài sản. Tuy nhiên, Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi năm 2017 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2018 đã dành riêng Điều 221 quy định về “Tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”.

Nói rõ hơn về điều này, Luật sư Kiên nhấn mạnh: Điểm d Khoản 2 Điều 2 Nghị quyết số 41/2017/QH14 ngày 20/6/2017 của Quốc hội quy định “Hành vi theo Bộ luật hình sự năm 1999 là tội phạm nhưng do có sửa đổi, bổ sung, thay đổi các yếu tố cấu thành tội phạm nên hành vi đó không cấu thành tội phạm nữa. Nếu vụ án đã khởi tố, đang điều tra, truy tố, xét xử thì phải đình chỉ; trường hợp người bị kết án đang chấp hành hình phạt hoặc đang được tạm đình chỉ chấp hành hình phạt thì được miễn chấp hành phần hình phạt còn lại”. Tại Điểm đ cũng quy định “… Nếu vụ án đã khởi tố, đang điều tra, truy tố, xét xử thì phải đình chỉ”.

Bên cạnh đó, Điều 3 Nghị quyết 01/2016/NQ-HĐTP ngày 30/6/2016 của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao quy định “... Người thực hiện hành vi mà theo quy định của BLHS năm 1999 được sửa đổi, bổ sung năm 2009 là tội phạm nhưng theo quy định của BLHS năm 2015 thì hành vi đó chưa cấu thành tội phạm do có bổ sung, thay đổi các yếu tố cấu thành tội phạm đó. Đối với các trường hợp hướng dẫn tại điểm a và điểm b khoản 1 Điều này, nếu vụ án đang trong giai đoạn xét xử thì Tòa án phải mở phiên tòa và căn cứ vào Điều 25 Bộ luật hình sự số 15/1999/QH10 miễn trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội”.

Mặt khác, theo luật sư Kiên, cấp sơ thẩm đã có một số vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng như: Khi giao cáo trạng cho bị can Vệ thì kiểm sát viên đã không giải thích về “quyền được đọc, ghi chép bản sao tài liệu hoặc tài liệu được số hóa liên quan đến việc buộc tội, gỡ tội hoặc bản sao tài liệu khác liên quan đến việc bào chữa của bị can”. Lẽ ra ngay sau khi nhận lại hồ sơ vụ án, Chánh án TAND huyện Tân Yên phải ban hành “Quyết định tạm giam” hoặc “Quyết định hủy bỏ, thay đổi biện pháp ngăn chặn”, nhưng Chánh án TAND huyện Tân Yên  lại ban hành “Quyết định hủy bỏ quyết định thi hành án phạt tù” là không áp dụng đúng nội dung được quy định tại Điều 125, 278 Bộ Luật tố tụng hình sự.

Từ những phân tích nêu trên, luật sư Kiên cho rằng, để vụ án được xem xét, giải quyết một cách toàn diện, triệt để, để hình phạt được tuyên tại các bản án tuân thủ đúng pháp luật, cần phải áp dụng đúng và đầy đủ các quy định có lợi cho bị can tại Bộ Luật hình sự 2015 được sửa đổi bổ sung năm 2017, Bộ Luật tố tụng hình sự, các văn bản hướng dẫn của Quốc hội và Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao. Trong đó, xác định hành vi “không ghi vào Thẻ lưu tiết kiệm, cố ý để ngoài sổ kế toán tài sản của đơn vị hoặc tài sản có liên quan đến đơn vị kế toán” của ông Ngụy Ngọc Vệ chính là “Vi phạm quy định về kế toán”. Hành vi này của ông Vệ chưa đủ yếu tố định lượng để khởi tố, truy tố, xét xử về hình sự. Hành vi “Vi phạm quy định về kế toán” của ông Vệ cần phải được miễn trách nhiệm hình sự, đình chỉ vụ án.

“Vì vậy, Hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án của TAND tỉnh Bắc Giang cần xem xét hủy bản án sơ thẩm số: 25/2018/HSST ngày 11/9/2018; trả hồ sơ để tiến hành điều tra bổ sung, làm rõ một số những vi phạm về tố tụng, đồng thời thống nhất với cơ quan Đảng để xác định đúng hành vi vi phạm của ông Vệ”, Luật sư Dương Minh Kiên nói.

Thế Vũ