Ngày 25/5, thảo luận về Báo cáo của Đoàn Giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề “việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội”, Đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) đã phân tích rất sâu xung quanh nội dung này.

Theo đó, Nghị quyết 43 ban hành vào đầu năm 2022 và dự kiến thực hiện trong năm 2022-2023 với mục tiêu phục hồi kinh tế sau COVID-19. Đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng cho rằng, nếu chỉ có COVID-19, các gói chính sách này là không cần thiết, do thực tế năm 2022 nền kinh tế thời điểm đó thừa vốn, lãi suất rất thấp, các gói hỗ trợ cũng không có tác dụng kích thích tăng trưởng. Nhưng ngoài COVID-19, kinh tế giai đoạn 2022-2023 có những vấn đề khác như chiến tranh, kinh tế toàn cầu biến động, vỡ bong bóng tài sản… nên cuối cùng gói hỗ trợ này lại phần nào phát huy được hiệu quả.

Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Quảng Trị Hà Sỹ Đồng phân tích ở góc nhìn riêng: “Chính việc chậm triển khai Nghị quyết 43 khiến nó mang lại hiệu quả. Vì nếu triển khai mạnh vào đầu 2022 khi mới ban hành thì Nghị quyết 43 sẽ “bơm” thêm vào “bong bóng” tài sản lúc đó đang phình to, nhưng vì việc triển khai Nghị quyết 43 chậm, vào lúc “bong bóng” đã qua đỉnh và bắt đầu quá trình hạ cánh, nên Nghị quyết 43 có tác dụng giúp Việt Nam “hạ cánh mềm”, thay vì “hạ cánh cứng” như nhiều nước khác”.

Bên cạnh đó, về gói hỗ trợ lãi suất 2% (chỉ giải ngân được 3,05%), nếu nhìn ở khía cạnh nào đó cũng “chưa hẳn là thất bại”. Nếu gói này hoạt động tốt, chắc chắn việc đối phó với lạm phát trong năm 2022 của Việt Nam khó khăn hơn rất nhiều. Ví dụ như giai đoạn gói kích cầu 2009 đã ảnh hưởng, gây lạm phát của năm 2011. Vì những yếu tố đó, Việt Nam đã không lâm vào lạm phát cao như nhiều nước phát triển như Mỹ và EU. Việt Nam vẫn có tốc độ tăng trưởng khá, dù thấp hơn chỉ tiêu Quốc hội giao nhưng vẫn được coi là ổn. Sau này, Chính phủ có nhiều giải pháp điều hành khác mang lại hiệu quả cũng rất tốt như, giảm thuế xăng dầu khi giá xăng dầu thế giới tăng; gia hạn nộp thuế đến cuối năm, giải pháp này cũng rất thiết thực, vì doanh nghiệp như được vay một khoản ngắn hạn lãi suất 0%, có tác dụng rất lớn đối với các doanh nghiệp khi lãi suất tăng cao và thủ tục vay ngân hàng khó khăn… Các giải pháp trên của Chính phủ giúp cho quá trình phục hồi kinh tế diễn ra thuận lợi hơn.

Đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng nhìn nhận, quá trình thực hiện Nghị quyết 43 cho thấy sự phối hợp giữa Chính phủ và Quốc hội là đặc biệt quan trọng. Đại biểu lấy ví dụ về việc giảm thuế xăng dầu, chính sách giảm thuế VAT 2% đáng lý ra có thể được điều chỉnh để giảm cho tất cả các mặt hàng từ 10% xuống 8%, nhưng lại cứng nhắc phụ thuộc vào Quốc hội và phụ thuộc vào Nghị quyết 43. “Nếu được làm lại, có lẽ gói VAT nên giảm đồng loạt xuống 8% thì sẽ tốt hơn”, Đại biểu Hà Sỹ Đồng nói.

Về chính sách tiền tệ, theo Đại biểu Hà Sỹ Đồng, hai năm 2022 và 2023 là “hai năm toát mồ hôi của chính sách tiền tệ. Thời điểm này nhìn lại có nhiều điểm đã làm được và một số điểm còn tồn tại. Song đó là bây giờ nhìn lại, còn vào thời điểm đó mà điều hành được như những gì đã diễn ra có thể được coi là thành công”.

Về lâu dài, Đại biểu Hà Sỹ Đồng cho rằng, cần tiến tới sử dụng các công cụ lãi suất để điều hành tín dụng hơn là công cụ về hạn mức tăng trưởng tín dụng (room tín dụng); đề nghị Ngân hàng Nhà nước sớm có tổng kết đánh giá chính sách room tín dụng và tiến tới luật hóa đối với vấn đề này.

“Cũng cần phải nói thêm rằng, có tình trạng tát nước theo mưa. Tức là nhân việc Quốc hội và Chính phủ đang có gói hỗ trợ phục hồi kinh tế mà có ngành xin thêm. Ví dụ như ô tô xin gia hạn nộp thuế tiêu thụ đặc biệt, giảm lệ phí trước bạ, khiến năm 2022 là năm ngành ô tô có doanh số kỷ lục”, ông Hà Sỹ Đồng nói.

Đại biểu cho rằng, bài học rút ra sau khi thực hiện Nghị quyết 43 là tập trung vào tính khả thi và chọn thời điểm: “Chính sách kinh tế vĩ mô có đặc điểm quan trọng là phải chọn đúng thời điểm. Một chính sách đúng vào tháng 1 nhưng chưa chắc đã đúng vào tháng 3 khi diễn biến lạm phát, tăng trưởng đã khác. Do đó, nếu trong tương lai chúng ta lại có các chương trình gói hỗ trợ kinh tế vĩ mô thì phải cân nhắc rất kỹ về yếu tố thời điểm để đưa chính sách vào cuộc sống”. Ông Đồng phân tích: “Còn như Nghị quyết 43 lại cho thời hạn thực hiện 2 năm, trong thời gian đó rất nhiều thứ đã khác. Khủng hoảng kinh tế do COVID-19 rất khác với khủng hoảng khác”.

Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Quảng Trị nói: “Nếu gặp tình huống cần chính sách hỗ trợ, việc đầu tiên cần nghĩ đến là giảm thuế. Thậm chí, có thể cân nhắc việc giảm thuế mức lớn hơn và cần tập trung vào một số ngành rất cụ thể. Ví dụ, vào thời điểm mới bắt đầu hết giãn cách, khôi phục các đường bay nên tính đến việc giảm VAT hàng không về 0% hoặc giảm các loại phí và thuế khác. Điều này có thể giúp cho ngành hàng không và các ngành khác phục hồi, phát triển kinh tế nhanh hơn…”.