Hầu hết đều báo kinh doanh lỗ

Đại diện Auchan Retail - chuỗi siêu thị của Pháp vừa chia sẻ về quyết định bán 18 cửa hàng tại Việt Nam. Mảng kinh doanh của họ tại thị trường này đạt doanh thu 45 triệu euro (50,4 triệu USD) năm ngoái và vẫn đang thua lỗ. Đại diện đơn vị này cho biết đang tiến hành đàm phán với các đơn vị bán lẻ tại Việt Nam để tìm ra đối tác tiếp quản trong thời gian tới. Như vậy, sau gần 5 năm có mặt, tập đoàn bán lẻ và chuỗi siêu thị hàng đầu Pháp sẽ phải “rút quân”, nhường thị trường Việt Nam cho nhà bán lẻ khác. Auchan vào Việt Nam từ năm 2015 và từng lên kế hoạch đầu tư 500 triệu USD với tham vọng mở 300 siêu thị và cửa hàng. Tuy nhiên đến nay mới có 18 siêu thị tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Tây Ninh. Trong báo cáo thường niên năm 2018, Việt Nam là một trong hai nơi được nhắc đến là hai thị trường chưa có lợi nhuận.

Năm ngoái thị trường bán lẻ Việt Nam lại chứng kiến sự  “ra đi” của một tên tuổi lớn. Trung tâm thương mại cuối cùng của Parkson tuyên bố đóng cửa, đánh dấu sự rút lui khỏi Việt Nam của Tập đoàn đến từ Malaysia. Là đơn vị trực thuộc Parkson Holdings Berhad (PHB) - công ty thành viên của Tập đoàn Lion, Parkson gia nhập vào thị trường Việt Nam từ năm 2005 và trở thành một trong những nhà phát triển mặt bằng bán lẻ hàng hiệu đầu tiên. Trước khi đóng cửa, việc kinh doanh của Parkson tại Việt Nam kém hiệu quả nhất khu vực Đông Nam Á với doanh thu liên tục sụt giảm trong vài năm liên tiếp. Đơn vị này cũng đánh giá, thị trường bán lẻ Việt Nam còn thách thức trong bối cảnh số trung tâm thương mại xuất hiện dày đặc.

Trước đó, người tiêu dùng Việt cũng khá bất ngờ khi Metro Việt Nam - một trong những đại gia chuyên phát triển mô hình siêu thị bán buôn được chuyển nhượng về tay đại gia bán lẻ Thái Lan - Tập đoàn TCC sau nhiều năm kinh doanh không thuận lợi. Metro có mặt tại thị trường Việt Nam năm 2002 với lĩnh vực kinh doanh bán sỉ. Trước khi chuyển nhượng, Metro có 19 trung tâm thương mại tại 14 tỉnh, thành, 5 kho trung chuyển và tổng cộng 3.600 nhân viên. Đi kèm theo đó là tốc độ tăng trưởng không ngừng của doanh thu.

Sự “ra đi” của Metro đến nay vẫn là một ẩn số. Mặc dù siêu thị này có tốc độ mở rộng quy mô lớn, doanh thu không ngừng tăng nhưng theo báo cáo lợi nhuận của doanh nghiệp này lại không hề khả quan. Một báo cáo ngành thuế công bố năm 2013 cho thấy Metro Cash & Carry đứng đầu bảng trong danh mục các doanh nghiệp FDI khai lỗ. Trong hơn 12 năm hoạt động tại Việt Nam, duy nhất năm 2010, công ty báo lãi 116 tỷ đồng. Các năm còn lại, con số lỗ của Metro dao động từ 89 đến 160 tỷ đồng. Sau khi được bán lại cho đối tác Thái Lan, thương hiệu này cũng biến mất khỏi thị trường. Chủ đầu tư mới cũng đổi tên hệ thống thành MM Mega Market.

Cần xem lại công tác quản lý

Còn nhớ, trước đó trường hợp Metro trước khi bán cho Thái Lan đã bị các cơ quan có trách nhiệm truy thu hơn 500 tỷ đồng về chuyển giá và thuế. Nhiều chuyên gia kinh tế lúc đó nhận xét rằng, Metro là một bài học cho công tác quản lý bán lẻ, tài chính trên thị trường Việt Nam. Thực tế, từ trước đến nay các doanh nghiệp FDI được ưu ái hơn doanh nghiệp Việt khi mở siêu thị, chiết khấu và chi phí được hưởng rất cao. Thế nhưng, các siêu thị rút khỏi thị trường (Metro, BigC) mà họ đánh giá rất tiềm năng trước đó lại báo lỗ và nhượng lại toàn bộ hệ thống siêu thị cho đối tác khác đang là vấn đề cần đặt ra.

Bình luận về những điều trên, ông Vũ Vinh Phú – Nguyên Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội cho rằng, đó là một điều lạ thường ở thị trường Việt Nam trong vài năm gần đây và chúng ta cũng không thể phát biểu chung chung rằng tất cả các loại hình kinh doanh siêu thị, cửa hàng tự chọn ở thị trường Việt Nam đều lỗ là chưa thật đầy đủ. Vì thế, ông Phú đề nghị các cơ quan quản lý Nhà nước về kinh doanh tài chính và thuế phụ trách mảng kinh doanh nội địa với các siêu thị cần làm rõ và công bố cho dư luận được biết, đảm bảo minh bạch, công bằng cho các đơn vị làm ăn nghiêm túc và xử lý kiên quyết đối với những doanh nghiệp bị phát hiện sai phạm qua kiểm tra.

Thị trường bán lẻ Việt Nam luôn được đánh giá tiềm năng hàng đầu ở khu vực Đông Nam Á. Nhà bán lẻ này rời đi sẽ có nhà đầu tư khác nhảy vào, đó là lẽ thường của thị trường.  Điều quan trọng là các cơ quan quản lý Nhà nước cần xây dựng một môi trường kinh doanh bán lẻ cho các doanh nghiệp cạnh tranh một cách sòng phẳng, công khai. Các doanh nghiệp phải đi lên từ hiệu quả kinh doanh, làm ăn tử tế, xây dựng văn hóa kinh doanh, xây dựng thương hiệu góp phần vào việc thúc đẩy sản xuất ở Việt Nam phát triển và kích thích tiêu dùng xã hội một cách lành mạnh và hiệu quả.

Phương Nguyên