Theo văn bản ngày 25/10, Tập đoàn Sơn Hải cam kết với Bộ Giao thông Vận tải sẽ bảo hành 10 năm với các gói thầu trên những tuyến cao tốc do doanh nghiệp này thực hiện, gồm: gói thầu 10-XL Dự án Mai Sơn - Quốc lộ 45, gói thầu XL01 Dự án Nghi Sơn - Diễn Châu, toàn bộ Dự án Nha Trang - Cam Lâm và các gói thầu tiếp theo của giai đoạn 2 trên tuyến cao tốc Bắc - Nam mà doanh nghiệp này được đảm nhận. 

Nội dung cam kết gồm mặt đường không hằn lún, không bong bật, mặt đường bằng, êm thuận kể cả đoạn tiếp giáo vào cầu (khi lưu thông không gập ghềnh), trong mọi trường hợp xe quá tải trọng, quá lưu lượng, thời tiết bất lợi cũng không làm thay đổi nội dung cam kết bảo hành 10 năm. 

Tập đoàn Sơn Hải cũng khẳng định Nhà nước sẽ không phải chi bất kỳ một khỏan tiền gì trong quá trình duy tu sửa chữa trong 10 năm mà doanh nghiệp này bảo hành. Để tiện cho người dân tham gia giao thông giám sát, Tập đoàn Sơn Hải cũng đề nghị được công khai cắm biển bảo hành 10 năm trên tuyến. 

Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, cam kết bảo hành 10 năm thoạt nghe thì thấy mừng, nhưng ngẫm kĩ thấy việc này cũng có những rủi ro, bởi đã có tiền lệ liên quan tới yêu cầu bảo hành của Bộ GTVT từ những nhiệm kỳ trước.

Còn nhớ, trước đây, Bộ GTVT từng có văn bản yêu cầu bảo hành 5 năm. Trong 2014, tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII, ông Đinh La Thăng (khi đó đang là Bộ trưởng Bộ GTVT) khi trả lời chất vấn của đại biểu Quốc Hội đã báo cáo về chất lượng công trình giao thông, trong đó có việc tăng thời hạn bảo hành lên gấp đôi (trước đây, thời hạn bảo hành la 2 năm), nghĩa là 4 năm. 

Ông Đinh La Thăng cũng cho biết, một số ít dự án trong quá trình sử dụng có thể bị hỏng thì đã có thời bảo hành 4-5 năm

Sau đó vài năm, Bộ GTVT có tiếp văn bản không thực hiện bảo hành 5 năm mà yêu cầu làm theo quy định. Như vậy có thể thấy, việc ban hành chính sách trước đây cũng đã có điều chỉnh để phù hợp với thực tế.

Bởi trên thực tế, đã có công trình không đảm bảo chất lượng sau khi vừa đưa vào khai thác. Đơn cử như công trình mở rộng quốc lộ 1 đã từng xảy ra sự cố chỉ sau một năm do không đảm bảo chất lượng và không ai chịu trách nhiệm bảo hành. Đã có doanh nghiệp “bỏ của chạy lấy người”.

Đại diện một doanh nghiệp lĩnh vực giao thông đặt câu hỏi: Việc cam kết bảo hành 10 năm cho công trình giao thông trong khi các quy định hiện nay chỉ yêu cầu 2 năm và chi phí giữ lại chờ quyết toán chỉ khoảng 3-5%, thì liệu nhà thầu cam kết có cơ sở đảm bảo hay không?

Vị đại diện doanh nghiệp cũng thẳng thắn, việc cam kết bảo hành 10 năm hay 20 năm không phản ánh điều gì. Không phải cứ bảo hành lâu hơn thì chất lượng tốt hơn. Bởi trong quá trình bảo hành thì công trình có hư hỏng thì nhà đầu tư vẫn phải tự bỏ tiền ra để sửa chữa, khắc phục

Theo các quy định pháp luật hiện hành, bảo hành của nhà thầu gắn với kinh phí thực hiện dự án. Khi bảo hành 2 năm thì kinh phí duy tu, bảo dưỡng tính 2 năm; khi bảo hành 10 năm thì kinh phí duy tu, bảo dưỡng tính 10 năm.

Theo PGS.TS Trần Chủng - Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI), nguyên Cục trưởng Cục giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng (Bộ Xây dựng), về bảo hành các công trình xây dựng giao thông hay các công trình xây dựng khác nói chung đều đã được quy định rõ.

Bên cạnh việc quy định thời gian bảo hành còn đi kèm với việc chủ đầu tư giữ lại một số tiền trách nhiệm của nhà thầu. Việc nhà thầu cam kết bảo hành dài hạn hơn so với quy định nhưng cần phải xem xét lại việc khi bảo hành dài hơn thì phải giữ lại số tiền trách nhiệm trong toàn bộ thời gian bảo hành dài hơn đó, nếu không thì chỉ là cam kết suông.

Ở góc độ kỹ thuật, số lượng thời gian bảo hành không phản ánh tuổi thọ của công trình, điều này cũng không phải là một sự cần thiết, bởi thông thường, khoảng 5 năm là tiểu tu, 10 năm là phải trung tu.

Hầu hết các công trình khi đưa vào vận hành, khác thác trong giai đoạn 1,2 năm sẽ bộc lộ hết các sai sót về mặt kỹ thuật (nếu có). Qua giai đoạn này thì công trình cơ bản được đảm bảo. Do vậy, thời gian bảo hành dài hay ngắn không phải ánh tuổi thọ hay chất lượng công trình, PGS.TS Trần Chủng cho biết.

Cũng đề cập tới câu chuyện bảo hành công trình giao thông, một doanh nghiệp trong lĩnh vực giao thông cho rằng, trong điều kiện năng lực tài chính, kinh nghiệm, điều kiện biến đổi khí hậu không cho phép thì càng rủi ro cho chất lượng, tuổi thọ dự án. Tại thời điểm chuẩn bị có kết quả chỉ định thầu thì càng nhạy cảm.

Đặc biệt doanh nghiệp có đề xuất bảo hành 10 năm công trình giao thông này cũng vừa có báo cáo và cầu cứu Thủ tướng tháo gỡ các khó khăn về tài chính tại dự án Nha Trang - Cam Lâm.

Vị đại diện doanh nghiệp lĩnh vực giao thông cũng cho rằng, liệu doanh nghiệp này có chấp nhận kí quỹ và nộp phạt nếu không đảm bảo cam kết?

Tuy nhiên, cũng có một số ý kiến khác cho rằng, cần làm rõ đề xuất bảo hành 10 năm này, nhất là xem xét rõ ràng buộc trách nhiệm trong hồ sơ yêu cầu, tại hợp đồng thi công, để nếu có cơ sở thuyết phục thì rất cần được ủng hộ, truyền thông lan tỏa.

Thành Nhân