Bảo lãnh thông quan là một mô hình quản lý hoàn toàn mới tại Việt Nam, nhưng ở nhiều nước trên thế giới như Hoa Kỳ, khu vực châu Âu bảo lãnh thông quan đã được mở rộng và phát triển thành một công cụ hữu hiệu trong tạo thuận lợi thương mại xuất nhập khẩu. Từ đó, thúc đẩy các dịch vụ liên quan trong thương mại, cũng như các hoạt động thương mại chuyên biệt như kho ngoại quan, khu ngoại thương hay khu thương mại tự do và các cơ sở sản xuất, gia công.

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Mai Xuân Thành cho biết: bảo lãnh thông quan là hình thức cam kết bảo lãnh về mặt tài chính mà cơ quan hải quan yêu cầu đối với doanh nghiệp xuất nhập khẩu khi chưa hoàn thành thủ tục hải quan theo quy định, nhưng mong muốn được giải phóng hàng hóa, thông quan hàng hóa.

Để được thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu, ngoài việc chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, chứng từ, doanh nghiệp phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ bắt buộc liên quan đến hàng hóa như: nộp các khoản thuế, phí, thu khác. Nếu có sai phạm còn phải chịu trách nhiệm chấp hành các hình thức phạt tiền hoặc các biện pháp khắc phục hậu quả.

Do nhu cầu thị trường hoặc hoạt động sản xuất kinh doanh, nhiều doanh nghiệp chưa đủ điều kiện nhưng mong muốn được thông quan sau đó sẽ hoàn thành các thủ tục tiếp theo. Bảo lãnh thông quan sẽ là một trong những giải pháp giúp doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn.

Chia sẻ kinh nghiệm, ông Robert S.Kielbas, Phó Chủ tịch phụ trách Phát triển Toàn cầu Tập đoàn Bảo hiểm Roanoke cho biết, tại Hoa Kỳ, hệ thống bảo lãnh thông quan là một phần quan trọng mang đến thành công trong lĩnh vực hoạt động thương mại hải quan và được coi như “tiêu chuẩn vàng” của thế giới.

Cơ quan Hải quan có thể thông quan hàng hóa ngay lập tức để đáp ứng nhu cầu thương mại. Cùng lúc đó, phân loại và tạm hoãn việc ra quyết định đối với mặt hàng chịu thuế, không chịu thuế và những gì đủ tiêu chuẩn thông quan. Bảo lãnh thông quan là một công cụ quan trọng để tạo thuận lợi thương mại và dòng chảy thương mại xuyên biên giới.

Ông Mai Xuân Thành nhấn mạnh, cơ chế bảo lãnh thông quan sẽ cung cấp cơ chế kiểm soát để cho phép giảm thời gian thông quan và tăng cường tính tuân thủ. Điều này sẽ mang lại nhiều lợi ích cho các bên tham gia trực tiếp.

Đối với doanh nghiệp xuất nhập khẩu, bảo lãnh thông quan sẽ rút ngắn thời gian thông quan, giải phóng hàng, giảm chi phí, sớm đưa hàng hóa vào sản xuất; đồng thời, góp phần nâng cao tính tự giác tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp.

Ở góc độ cơ quan hải quan, bảo lãnh thông quan giúp cho cơ quan này nâng cao năng lực quản lý, đảm bảo nguồn thu nộp ngân sách, ngăn chặn tình trạng gian lận thương mại, vi phạm pháp luật hải quan.

Đối với các cơ quan quản lý chuyên ngành, bảo lãnh thông quan không làm giảm hay mất đi các yêu cầu thực hiện quy định về quản lý và kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu. Thay vào đó, đây là công cụ hỗ trợ cho cơ quan quản lý chuyên ngành trong việc kiểm soát việc tuân thủ các quy định về pháp luật kiểm tra chuyên ngành của doanh nghiệp thông qua tổ chức bảo hiểm.

Cũng theo đánh giá của các chuyên gia Liên minh tạo thuận lợi thương mại Toàn cầu (GATF) tại Hoa Kỳ, bảo lãnh thông quan sẽ giảm chi phí hành chính từ 0,1-0,5%, giảm chi phí thông quan từ 0,5-0,8% trị giá lô hàng, tăng cạnh tranh, thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu khoảng 1%.

Để tránh ảnh hưởng nhiều đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, quy trình thủ tục hải quan và chính sách quản lý của các bộ, ngành, việc triển khai cơ chế bảo lãnh thông quan dự kiến chia thành 3 giai đoạn gồm: thí điểm (dự kiến 2 năm 2021-2022), mở rộng (2022-2023), và chính thức (dự kiến từ 2024).

Tuy nhiên, việc thực hiện cơ chế bảo lãnh thông quan có thể làm phát sinh các quy đinh về điều kiện, thủ tục công nhận tổ chức kinh doanh dịch vụ bảo hiểm được tham gia hoạt động bảo lãnh thông quan và phát sinh một số chứng từ trong quá trình giải quyết thủ tục thông quan hàng hóa của cơ quan hải quan. Đối với chủ hàng có thể phát sinh một số chi phí liên quan đến việc thực hiện hợp đồng bảo lãnh thông quan với tổ chức kinh doanh dịch vụ bảo hiểm.

Phương Thảo