Trong dự thảo lần này, Bộ Công Thương cho biết, theo ý kiến của một số doanh nghiệp và Sở Công Thương, đề nghị xem xét quy định cụ thể về cách tính dự trữ lưu thông, giảm thời gian dự trữ lưu thông hoặc có chính sách hỗ trợ việc thực hiện nghĩa vụ dự trữ lưu thông bắt buộc.

Theo quy định hiện hành, thương nhân dầu mối kinh doanh xăng dầu phải thực hiện việc dự trữ lưu thông bắt buộc tương đương 20 ngày tiêu thụ bình quân của năm liền kề trước; thương nhân phân phối xăng dầu phải thực hiện việc lưu thông bắt buộc tương đương 5 ngày tiêu thụ bình quân của năm liền kể trước.

Quy định này nhằm bảo đảm nguồn cung xăng dầu khi thị trường có biến động bất thường trong một khoảng thời gian nhất định để doanh nghiệp có thời gian bổ sung nguồn cung xăng dầu cho thời gian tiếp theo.

Tuy nhiên, thời gian qua, khi hoạt động kinh doanh xăng dầu gặp khó khăn, việc thực hiện nghĩa vụ nêu trên đã trở thành gánh nặng cho doanh nghiệp, doanh nghiệp phải bỏ thêm chi phí kinh doanh nhưng chi phí này chưa được tính cụ thể vào giá xăng dầu điều hành của Nhà nước, gây bất lợi cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, trong quá trình thanh tra, kiểm tra, một số đơn vị chức năng có thắc mắc về cách xác định lượng dự trữ lưu thông cụ thể của từng doanh nghiệp...

Từ những vấn đề trên, Bộ Công Thương đề xuất hai phương án, trong đó phương án thứ nhất là giữ nguyên quy định về dự trữ lưu thông bắt buộc, các quy định về thời gian dự trữ đã được quy định theo sản lượng tiêu thụ bình quân của năm liền kề trước.

Phương án này có ưu điểm là không phát sinh trách nhiệm cần hỗ trợ cho doanh nghiệp trong việc thực hiện dự trữ lưu thông bắt buộc. Nhưng có nhược điểm là chưa rà soát ý kiến về phương pháp tính số lượng xăng dầu cần thực hiện dự trữ lưu thông bắt buộc theo quy định. Khi kinh doanh gặp khó khăn, các doanh nghiệp tiếp tục có ý kiến về trách nhiệm duy trì dự trữ lưu thông bắt buộc.

Ngoài ra, Bộ Công Thương trình thêm phương án sửa đổi quy định theo hướng rà soát lại phương pháp tính số ngày dự trữ lưu thông bắt buộc, có phương án hỗ trợ từ phía Nhà nước đối với các chi phí phát sinh để thực hiện nghĩa vụ dự trữ lưu thông bắt buộc (thông qua hỗ trợ từ ngân sách hoặc tính vào giá điều hành).

Ưu điểm của phương án này là tăng tính trách nhiệm của thương nhân kinh doanh xăng dầu trong việc bảo đảm duy trì dự trữ lưu thông bắt buộc; quy định cụ thể phương pháp tính số ngày dự trữ để làm căn cứ cho thanh tra, kiểm tra việc thực thi pháp luật trong kinh doanh xăng dầu của doanh nghiệp. Nhưng có nhược điểm là phát sinh thêm trách nhiệm tài chính của Nhà nước đối với doanh nghiệp trong việc thực hiện dự trữ lưu thông bắt buộc.

Bộ Công Thương lựa chọn phương án thứ nhất, theo đó tiếp tục quy định về dự trữ lưu thông bắt buộc 20 ngày tiêu thụ bình quân đối với thương nhân đầu mối kinh doanh, 5 ngày tiêu thụ bình quân đối với thương nhân phân phối, các doanh nghiệp tự dự trữ bằng nguồn lực của doanh nghiệp. Lý do lựa chọn nhằm tránh phát sinh chi phí từ ngân sách Nhà nước, không tăng thêm trách nhiệm cho các thương nhân kinh doanh xăng dầu.

Trước đó, trong cuộc họp tìm phương án đảm bảo nguồn cung xăng dầu năm 2023 và đề xuất sửa đổi nghị định số 95 và nghị định số 83 của Chính phủ mới đây, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã đưa ra hai kịch bản dự kiến về phân giao tổng nguồn xăng dầu tối thiểu 2023.

Kịch bản thứ nhất tỷ lệ tăng trưởng 10% so với năm 2022, tương đương 25 triệu 900 ngàn m3, tấn.

Kịch bản thứ hai tăng trưởng 15%, tương đương 26 triệu 760 ngàn m3, tấn. Sản lượng này phải được phân bổ từng tháng, quý. Mỗi tháng quý căn cứ vào số liệu thực hiện trên phần mềm quản lý sẽ áp dụng từ 1/1/2023 để có điều chỉnh phù hợp.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhận định, trong bối cảnh nguồn cung của thị trường xăng dầu thế giới diễn biến phức tạp, khó lường, từ bài học điều hành, quản lý xăng dầu vừa qua, cần phải có cách tiếp cận nhanh và thích ứng hơn. Do đó, Nhà nước cần sửa đổi bổ sung chính sách kịp thời và sát hơn với thị trường.