Trong năm 2021, nhằm tháo gỡ các vướng mắc của Luật Nhà ở 2014 và Nghị định 99, Chính phủ đã ban hành Nghị định 30, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của luật Nhà ở.

Trong đó, Nghị định 30  có 4 điểm mới được sửa đổi đáng ghi nhận gồm: Các vấn đề liên quan đến phát triển nhà ở; quản lý nhà ở mà nổi bật là phí bảo trì; quản lý việc bán nhà thuộc sở hữu của nhà nước và thủ tục hành chính.

Theo đại diện Bộ Xây dựng, Nghị định 30 sẽ giúp đánh giá, chọn lọc được các chủ đầu tư có đủ năng lực và nhà nước có thể tăng thu ngân sách thông qua hình thức đấu giá quyền sử dụng đất tại các dự án nhà ở thương mại. 

Nếu bỏ quy định phải có đất ở và đất khác được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng đất sang làm đất ở sẽ dẫn đến tình trạng tự phát, nhà nhà làm BĐS, mất cân đối cung - cầu...

Tuy nhiên, sau gần 1 năm có hiệu lực, một số doanh nghiệp, chuyên gia đã đề cập tới một số bất cập phát sinh của Nghị định này.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch GP Invest, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam cho biết: Trong Nghị định 30, việc chuyển đổi sử dụng đất khác sang đất ở đang cực kỳ vướng mắc, khiến thị trường bị tắc nghẽn. 

Nếu quy định này được sửa đổi sẽ có nguồn cung lớn hơn cho thị trường, đây không phải là một doanh nghiệp mà là toàn bộ doanh nghiệp mong muốn sửa đổi vấn đề này.

Bên cạnh đó, về tiền đền bù cho dân, tiền sử dụng đất. Hai vấn đề này đang được gộp lại. Tuy nhiên, hệ số đền bù giữa các tỉnh là khác nhau nên người nông dân ở các tỉnh nhận đền bù cũng khác nhau. Vì vậy, gần như người dân không hài lòng và rất khó khăn khi đền bù. 

“Tôi đề nghị cần nâng giá đền bù đất lúa lên để dân thoả đáng, khâu giáo dục vận động dân cũng rất quan trọng. Đất của dân đang là đất thuê nên cần phải làm công tác tư tưởng cho dân hiểu. Ngoài ra, cơ chế cưỡng chế cũng cần đẩy mạnh”, ông Hiệp cho biết.

Ngoài ra, quy trình thu hồi đất là trên 100 bước, cực kỳ dài dòng khiến doanh nghiệp rất khó khăn, dẫn đến ách tắc trong việc triển khai dự án. Vì vậy, ông Hiệp đề nghị Chính phủ, Bộ Xây dựng cần phải khắc phục điều này sớm.

Đồng tình với quan điểm này, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP.HCM (HoREA) cho biết: Nghị định 30 hướng dẫn đúng nhưng thiếu là bỏ sót những trường hợp nhà đầu tư có quyền sử dụng đất nông nghiệp và phi nông nghiệp mà không có đất ở.

Ông Châu phân tích: Trong 5 năm qua, quy định nhà đầu tư phải có 100% đất ở thì mới được chỉ định chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại, dẫn đến hàng trăm dự án nhà ở thương mại trong cả nước không thể triển khai thực hiện. 

Nay chỉ cho phép thêm trường hợp được xác định chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại đối với nhà đầu tư có đất ở hợp pháp và các loại đất khác, nhưng sẽ không được công nhận chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại. 

Các trường hợp bao gồm trường hợp nhà đầu tư đáp ứng yêu cầu: 100% đất nông nghiệp, 100% đất phi nông nghiệp không phải là đất ở, đất hỗn hợp gồm đất nông nghiệp - đất phi nông nghiệp không phải là đất ở. 

Mặc dù, việc nhà đầu tư nhận chuyển quyền sử dụng đất hoàn toàn phù hợp theo quy định của pháp luật về đất đai.

Trước những vấn đề được nhiều chuyên gia đề cập xung quanh về Nghị định 30, ông Nguyễn Văn Sinh, Thứ trưởng Bộ Xây dựng khẳng định: Nghị định 30 đã điều chỉnh thay đổi phù hợp với Luật Đầu tư 2020. Như vậy, vấn đề này không sai, chỉ vướng mắc thì sắp tới chúng ta sẽ gỡ.

“Nghị định 30 là xác định lựa chọn chủ đầu tư nhà ở. Trong quy định của Luật Nhà ở, khi lựa chọn đến nhà đầu tư, liên quan đến việc giao đất thì phải thống nhất các bộ luật. Trong Luật Đất đai thì giao đất thông qua đấu giá và đấu thầu. Thứ nữa là chỉ định trong trường hợp đất ở hợp pháp quy định trong Nghị định 99”, ông Sinh nói.