(CLO) Đó là điều mà các chuyên gia trong lĩnh vực ngân hàng, nông nghiệp, các nhà hoạch định chính sách đưa ra tại Hội thảo "Hướng tới tín dụng nông nghiệp bền vững cho Việt Nam - nghiên cứu từ tỉnh Lâm Đồng" do Cơ quan Hợp tác Quốc Tế Nhật Bản tại Việt Nam (JICA) phối hợp với Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức.

[caption id="attachment_87673" align="aligncenter" width="560"] Để tín dụng cho nông nghiệp được bền vững cần có những chính sách hỗ trợ hướng đến mục đích kinh tế nhiều hơn mục đích xã hội - Ảnh minh họa[/caption]

Đã có nhiều chính sách dành cho nông nghiệp... 

Theo đánh giá của ông Trần Văn Tần - Trường phòng Vụ Tín dụng NHNN, trong giai đoạn khủng hoảng những năm 2008 - 2013, nông nghiệp chính là trụ đỡ trong quá trình phát triển kinh tế Việt Nam. Chính vì vậy, ưu tiên phát triển nông nghiệp luôn là một trong những mục tiêu quan trọng của Việt Nam.

Cũng cùng quan điểm, ông Nguyễn Đồng Tiến - Phó Thống đốc NHNN chia sẻ, Chính phủ luôn quan tâm đến ngành nông nghiệp đặc biệt là quá trình đẩy mạnh cơ chế cho vay tín dụng. Các bộ ngành cũng đã và đang rất tích cực vào cuộc cùng với NHNN. "Các nghị quyết về chính sách tín dụng phê duyệt đề án về tái cơ cấu nông nghiệp và Nghị định 55 của Chính phủ đã cho thấy điều đó", ông Tiến khẳng định.

Bên cạnh đó, ông Tiến cũng nhấn mạnh, NHNN rất chú trọng đến các chính sách hỗ trợ cho vay không bảo đảm, cho vay đối với hộ sản xuất nông nghiệp nông thôn, chú trọng đến những hộ sản xuất nhỏ và đưa ra các mức vay không bảo đảm phù hợp với yêu cầu, mức độ của các nông dân.

Bổ sung thêm về vấn đề này, ông Tần chỉ rõ, bên cạnh việc ban hành Nghị định 55, Chính phủ và NHNN còn có nhiều chương trình tín dụng đặc thù đối với một số sản phẩm chủ lực trong lĩnh vực nông nghiệp. Đơn cử là chương trình cho vay, thu mua thóc gạo và các vụ thu hoạch tại Đồng bằng sông Cửu Long. Nguồn vốn và lãi suất cho vay thương mại của cá TCTD, ngân sách Nhà nước hỗ trợ lên đến 100% lãi suất vay vốn cho các thương nhân thực hiện thu mua tạm trữ.

Hay nổi bật hơn cả là chương trình hỗ trợ ngư dân đống mới, nâng cấp tàu cá phục vụ đánh bắt xa bờ với những gói tín dụng có thời hạn lên đến 16 năm, được ngân sách Nhà nước hỗ trợ lãi suất từ 4-6%/ năm, ngư dân chỉ phải trả lãi suất tử 1-3%/năm tùy vào chất liệu và công suất của máy đóng tàu.

Ngoài ra còn chương trình cho vay thí điểm với các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị gia tăng, mô hình ứng dụng công nghệ cao, mô hình liên kết chuỗi sản xuất nông phẩm xuất khẩu... Đó là những chính sách, dự án đã được hỗ trợ nhằm tháo gỡ khó khăn cho người nông dân cũng như doanh nghiệp (DN) nhưng đó liệu đã đủ?

... nhưng lại chưa thực sự phù hợp?

Tại phiên thảo luận của hội thảo, rất nhiều chuyên gia nông nghiệp chia sẻ về việc, chỉ có đến 20% các đối tượng sản xuất nông nghiệp có thể tiếp cận với ngân hàng đề vay vốn trong khi đó, chủ yếu là các DN mà không phải là các nông dân và hộ nông dân. Đây chính là yếu tố khiến nhiều hộ nông dân không có khả năng tiếp cận vốn để nâng cao sản xuất; đồng thời đề nghị NHNN hướng tín dụng đến những đối tượng là hộ nghèo, hộ cận nghèo.

[caption id="attachment_87692" align="aligncenter" width="700"] Các chuyên gia đến từ Nhật Bản đều cho rằng, chính sách hỗ trợ nông nghiệp của Việt Nam phải hướng đến kinh tế nhiều hơn mới thu hút được sự tham gia của các NHTM và TCTD[/caption]

Nhưng theo Trưởng đại diện JICA - ông Mori Mutsuya nhận định, "chỉ những hộ gia đình, nông dân sản xuất theo mô hình quy mô vừa và nhỏ mới có thể đáp ứng được những tiêu chí trong quá trình vay vốn của JICA với mức lãi suất ưu đãi. "Bởi chỉ có những đối tượng này mới có thể đem lại giá trị gia tăng cao, phù hợp với công cuộc tái cơ cấu ngành nông nghiệp, đáp ứng được khả năng sản xuất nông nghiệp theo xu hướng công nghiệp cao đồng thời thúc đẩy những nông dân hoạt động theo mô hình sản xuất nhỏ phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ hơn", phân tích rõ ràng của ông Mori.

Ông Mori cũng đề xuất rất thẳng thắn về "cách tính" những gói hỗ trợ tín dụng nông nghiệp của Nhật Bản dành cho Việt Nam. Cụ thể, vốn vay ưu đãi cho vay với các ngân hàng thương mại (NHTM) phải được Bộ Tài chính phối hợp chặt chẽ cũng như chịu những rủi ro về tỷ giá hối đoái… Còn các NHTM sẽ chịu trách nhiệm cuối cùng về rủi ro khi cho vay.

Ngoài ra, Việt Nam phải nhanh chóng tăng cường các tổ chức có khả năng cao trong công tác thẩm định tín dụng, liên kết mạnh mẽ hơn với các tổ chức tài trợ khác cũng như các nhà cung ứng về dụng cụ sản xuất nông nghiệp.

Các đối tượng được xem xét cho vay đều có thể là các DN, tổ chức nông nghiệp, cá nhân có khả năng đáp ứng yêu cầu về tài chính, sẽ được đánh giá khả năng cho vay dựa trên năng suất và sản lượng cũng như chất lượng nông phẩm có thể tạo ra được.

Điều này có nghĩa, vốn ODA dành cho nông nghiệp Việt Nam của Nhật Bản là một trong những gói hỗ trợ thúc đẩy nông nghiệp theo hướng phát triển công nghệ cao, phù hợp với xu thế chung của nông nghiệp thế giới và thậm chí là phục vụ của mục đích kinh tế, hướng đến khả năng tăng cao lợi nhuận thu được khi giải ngân. Trong khi đó, những chính sách dành cho hỗ trợ kinh tế nông nghiệp của Việt Nam lại đang bị "lái theo" mục đích phục vụ cộng đồng với tiêu chí xóa đói giảm nghèo?

Điều này đã được "chứng minh" phần nào khi trong thời gian qua, nhiều NHTM khá hờ hững với các gói vay tín dụng nông nghiệp và trong suốt thời gian dài từ khi thực hiện Nghị định 41 rồi sửa đổi và bổ sung bằng Nghị định 55, tín dụng nông thôn vẫn cứ lép vế khi so với các gói tín dụng dành cho công nghiệp hay dịch vụ.

Tín dụng về nông nghiệp là một gói tín dụng cần có thời gian dài mới có thể thu hồi vốn, không những vậy còn chịu ảnh hưởng lớn của điều kiện tự nhiên, khí hậu, môi trường... Đối với những gói tín dụng hỗ trợ mang tính ưu đãi này, các NHTM nếu "chịu vào cuộc" sẽ là những đối tượng chịu rủi ro khá lớn.

Và có lẽ để gói tín dụng này phát triển bền vững, đi sâu vào đời sống của nông dân và phương án hoạt động của các NHTM thì cần phải hướng những chính sách nông nghiệp đảm bảo được các mục đích về "lợi ích", "lợi nhuận", hướng đến giá trị kinh tế nhiều hơn để các NHTM nhìn thấy "sự an toàn" trong kinh doanh thì mới tích cực giải ngân và hình thành nhiều gói tín dụng dành riêng cho nông nghiệp.

Quỳnh Liên