Afghanistan đã gửi hàng tỷ USD tài sản ở nước ngoài, tại Cục Dự trữ Liên bang Mỹ và các ngân hàng trung ương khác ở châu Âu, nhưng số tiền này đã bị các nước đóng băng kể từ khi lực lượng Taliban lật đổ chính phủ do phương Tây hậu thuẫn và lên nắm quyền ở Afghianistan hồi tháng 8.

“Số tiền này thuộc về nhà nước Afghanistan. Hãy đưa cho chúng tôi tiền của chính chúng tôi”, người phát ngôn Bộ Tài chính Ahmad Wali Haqmal nói với Reuters.

“Việc đóng băng số tiền này là việc làm phi đạo đức, và nó đi ngược lại mọi luật lệ và giá trị quốc tế”, người phát ngôn nhấn mạnh.

“Lời cảnh báo” tới châu Âu

Một quan chức cấp cao của ngân hàng trung ương Afghanistan đã kêu gọi các quốc gia châu Âu, bao gồm Đức, giải phóng số tiền dự trữ của Afghanistan gửi để tránh kịch bản nền kinh tế nước này sụp đổ kéo theo làn sóng di cư ồ ạt sang châu Âu.

“Tình hình đang ngày một nghiêm trọng và lượng tiền mặt đang cạn dần. Lượng tiền bây giờ…chỉ đủ cho Afghanistan tiếp tục duy trì cuối năm”, Shah Mehrabi, thành viên hội đồng quản trị của Ngân hàng Trung ương Afghanistan, nói với Reuters.

“Châu Âu sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất nếu Afghanistan không tiếp cận được nguồn tiền bị đóng băng”, ông Mehrabi cảnh báo.

“Người dân sẽ tuyệt vọng. Khi đó, họ sẽ đến châu Âu”, quan chức ngân hàng trung ương Afghanistan nhấn mạnh.

“Dự trữ ngoại hối trong các kho bạc của ngân hàng trung ương ở thủ đô Kabul đã cạn kiệt. Cơ quan này không thể đáp ứng nhu cầu về tiền mặt”, báo cáo mật của Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hồi tháng 9 cho biết.

Ông Mehrabi hy vọng rằng mặc dù gần đây chính quyền Tổng thống Joe Biden đã tuyên bố nước Mỹ không giải phóng khoản dự trữ khoảng 9 tỷ USD do Afghanistan gửi tại nước này, nhưng các nước châu Âu có thể làm điều này.

Quan chức Afghanistan nói rằng Đức đang nắm giữ nửa tỷ USD tiền dự trữ của Afghanistan và nước này cũng như các nước châu Âu khác nên giải phóng những khoản tiền đó.

Ông Mehrabi cho biết Afghanistan hiện cần 150 triệu USD mỗi tháng để “ngăn cuộc khủng hoảng sắp xảy ra”, đồng thời giữ cho đồng nội tệ và giá cả ổn định.

“Nếu số tiền dự trữ vẫn bị đóng băng, các nhà nhập khẩu Afghanistan sẽ không thể thanh toán các lô hàng của họ, nhiều ngân hàng sẽ bắt đầu sụp đổ, thực phẩm sẽ trở nên khan hiếm, các cửa hàng tạp hóa sẽ trống rỗng”, ông Mehrabi cho biết.

Lên án việc đóng băng dự trữ

Lời kêu gọi hỗ trợ được đưa ra trong bối cảnh Afghanistan đang đối mặt với nguy cơ sụp đổ của một nền kinh tế vốn đã yếu kém. Sự rời đi của các lực lượng do Mỹ dẫn đầu và nhiều nhà tài trợ quốc tế, từng hỗ trợ đến 3/4 nguồn thu công của Afghanistan, khiến nước này rơi vào khó khăn.

Trong tháng này, thủ đô Kabul và một số tỉnh thành khác của Afghanistan đã rơi vào cảnh mất điện diện rộng khi chính quyền Taliban không thể thanh toán nợ cho các nhà cung cấp điện do thiếu ngân sách, cạn kiệt tiền mặt cũng như chưa có cơ chế về việc thu tiền từ khách hàn. Afghanistan nhập khẩu khoảng 80% từ các quốc gia láng giềng như Uzbekistan, Tajikistan và Turkmenistan để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ điện nội địa.

Cùng với các cuộc khủng hoảng chính trị, dịch bệnh, Afghanistan còn phải đối mặt với cuộc khủng hoảng kinh tế và nhân đạo. Giá các mặt hàng thiết yếu như bột mì tăng chóng mặt trong tỷ lệ thất nghiệp ngày một tăng, đẩy hàng triệu người phải đối mặt với nạn đói khi mùa đông đang đến gần.

Mặc dù các cường quốc phương Tây muốn ngăn chặn thảm họa nhân đạo tại Afghanistan, họ vẫn từ chối chính thức công nhận chính phủ Taliban.

Người phát ngôn của Bộ Tài Chính cho biết chính quyền Taliban sẽ tôn trọng quyền con người bao gồm cho phép phụ nữ được đến trường, nhưng không được ngồi cùng lớp với nam giới. Ngoài ra, quyền con người sẽ được tôn trọng nhưng khuôn khổ luật Hồi giáo và không bao gồm công nhận quyền của người đồng tính.

Dưới thời Taliban cai trị từ năm 1996 đến 2001, phụ nữ hầu hết không nhận được lương lao động, không được phép đến trường và phải dùng mạng che mặt. Ngoài ra, mỗi khi muốn ra khỏi nhà, phụ nữ phải có người thân là nam giới đi cùng.

Hương Vũ (Theo Reuters)