Tiếp nhận bệnh nhân Đoàn Văn Tài (64 tuổi, ngụ Đồng Nai) trong tình trạng bàn chân đã bị lở loét nặng, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Anh Dũng - Trưởng khoa Phẫu thuật Tim mạch - Lồng ngực, Trung tâm Tim mạch Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cùng ê-kíp nhanh chóng xử trí vết thương, chỉ định dùng thuốc kháng đông và kịp thời phẫu thuật loại bỏ cục máu đông gây tắc mạch chi dưới, thông mạch máu bằng kỹ thuật bắc cầu, sử dụng máy tạo áp lực âm để hút máu rồi thoát lưu, cắt bỏ phần cơ hoại tử… cho bệnh nhân.

Trước đó, anh Tài mắc COVID-19 và đã điều trị khỏi bệnh gần 1 tháng. Tuy nhiên, từ sau khi khỏi COVID-19, anh thường có cảm giác nhức mỏi chân, nghĩ do đau nhức xương khớp nên chỉ dùng dầu xoa bóp hằng ngày. Đến khi chân sưng phù, bầm tím, đi lại khó khăn và có dấu hiệu lở loét, người nhà vội đưa anh Tài đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

“Có thể nói bệnh nhân này rất may mắn khi đang ở giai đoạn nặng nhất nhưng được cứu chữa kịp thời, giữ lại bàn chân. Nếu chậm trễ hơn, chi dưới hoại tử nặng thì các bác sĩ buộc phải chọn phương án cắt cụt chân để bảo toàn tính mạng cho bệnh nhân. Chúng tôi cũng đã gặp không ít trường hợp phải đoạn chi do tắc mạch máu vì bệnh nhân không biết và đến lúc bác sĩ can thiệp thì đã muộn”, bác sĩ Dũng cho biết.

Tắc mạch máu chi dưới là tình trạng thiếu máu cục bộ một phần hoặc toàn phần chi dưới, gây đau đớn, viêm loét, thậm chí hoại tử chi. Bệnh do nhiều nguyên nhân gây nên, trong đó có tác động từ việc hình thành các cục máu đông gây tắc mạch máu. Đặc biệt, những người đã nhiễm COVID-19 có nguy cơ cao hình thành cục máu đông nghiêm trọng từ 3 đến 6 tháng sau khi mắc bệnh.

“Sau khi xâm nhập vào cơ thể, virus SARS-CoV-2 sẽ bám vào thụ thể ACE2 có nhiều ở nội mô mạch máu và tiến hành xâm nhập vào tế bào. Từ đó gây ra những tổn thương trong lòng mạch máu, dẫn đến cơ thể kích hoạt giải phóng “cơn bão” cytokine, bạch cầu… để tích cực chữa lành những tổn thương này. Nhưng cũng chính hiện tượng hệ miễn dịch phản ứng quá mức với mầm bệnh đã góp phần tạo nên những cục máu đông. Không chỉ làm tổn thương não, tim, phổi, thận, cục máu đông còn có thể hạn chế lưu lượng máu đến các cơ quan khác như làm tắc động mạch chi dưới dẫn đến hoại tử phải cắt cụt chi nếu không can thiệp kịp thời”, bác sĩ Dũng giải thích.

Một nghiên cứu vừa công bố vào tháng 4/2022 bởi các nhà khoa học Thụy Điển, Anh và Phần Lan dựa trên việc so sánh giữa 4 triệu người không mắc bệnh và hơn 1 triệu người từng nhiễm COVID-19, cho thấy sau 3 tháng kể từ ngày bị dương tính COVID-19, người nhiễm tăng 4% nguy cơ hình thành huyết khối tĩnh mạch sâu ở đùi hoặc cẳng chân.

Ngoài ra, virus SARS-CoV-2 có thể làm tăng gấp 5 lần nguy cơ huyết khối tĩnh mạch sâu cũng được ghi nhận trong một nghiên cứu mới đây trên Tạp chí Y khoa Anh Quốc (BMJ).

Do đó, để chủ động theo dõi các dấu hiệu của tình trạng hình thành cục máu đông và phòng ngừa nguy cơ tắc mạch máu chi dưới hậu COVID-19, bác sĩ Dũng khuyến cáo những người bệnh đang có các bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa lipid… cần đến các cơ sở y tế có chuyên khoa tim mạch để được khám, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.

Tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bệnh nhân sẽ được siêu âm mạch máu hoặc chụp mạch máu trên DSA, chụp cắt lớp để có thể xác định chính xác vị trí cũng như mức độ tắc nghẽn. Ngoài ra, bằng cách kiểm tra mạch đập ở các vị trí nếp gấp mu bàn chân, khoeo chân, bác sĩ có thể phát hiện sớm tình trạng tắc mạch máu để xử trí sớm, phòng biến chứng nguy hiểm. 

“Những người từng mắc COVID-19 cũng cần xây dựng lối sống khoa học, trong đó kết hợp giữa việc ăn uống đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng và vận động, tập thể dục thể thao nhẹ nhàng hằng ngày; đồng thời biết chăm sóc sức khỏe tinh thần, ngủ đủ giấc, tránh lo âu và thường xuyên theo dõi tình trạng sức khỏe của mình”, bác sĩ Dũng nhấn mạnh.

*Tên nhân vật trong bài viết đã được thay đổi.

Gia Hưng