Một danh sách những tác phẩm, ý tưởng, việc làm tôn vinh Hà Nội, có ý nghĩa tích cực cho sự phát triển của Thủ đô đã được ghi nhận, đó là các cuốn sách như: “Hà Nội một thời hát”, “Kim Liên một thuở”, “Hà Nội quán xá phố phường”; các ý tưởng, việc làm như: Nỗ lực khôi phục tên gọi tòa nhà “Bưu điện Hà Nội”; Các hoạt động tích cực nhằm khẳng định vị thế và quảng bá hình ảnh Hà Nội “Thành phố vì hòa bình”; Quyết tâm làm hồi sinh sông Tô Lịch; Xây dựng đường đua xe công thức 1...

Ra đời từ tháng 8/2008, nhân kỷ niệm 85 năm ngày sinh của danh họa Bùi Xuân Phái, Giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì Tình yêu Hà Nội là sáng kiến của báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) và gia đình cố họa sĩ nhằm tìm tòi, phát hiện và tôn vinh những tác giả, tác phẩm, việc làm, ý tưởng “có hàm lượng nghệ thuật và khoa học cao, gắn bó với các mặt của đời sống Hà Nội và thấm đượm một tình yêu Hà Nội”.

Hệ thống giải thưởng gồm: 01 Giải thưởng Lớn - Vì tình yêu Hà Nội (dành cho tác giả gắn bó với Hà Nội bằng cả cuộc đời, sự nghiệp của mình); cùng 03 giải đồng hạng là giải Tác phẩm - Vì tình yêu Hà Nội, giải Ý tưởng - Vì tình yêu Hà Nội và giải Việc làm - Vì tình yêu Hà Nội.

Trên cơ sở theo dõi chặt chẽ các hoạt động “Vì tình yêu Hà Nội” trong thời gian gần 1 năm, từ 9/2018 đến 7/2019, Ban sơ khảo đã chọn ra gần hơn 40 tác giả, tác phẩm, ý tưởng, việc làm thỏa mãn các tiêu chí chung của Giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội.

Hội đồng giám khảo gồm: Nhà thơ Bằng Việt - nguyên Chủ tịch Hội Liên hiệp VHNT Hà Nội (Chủ tịch hội đồng); nhà báo Hồ Quang Lợi - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam; Đại biểu Quốc hội - nhà sử học Dương Trung Quốc - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam; nhà báo Ngô Hà Thái - nguyên Phó Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam; GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính và nhà báo Lê Xuân Thành - Tổng Biên tập báo Thể thao & Văn hóa.

Năm nay, ở hạng mục giải Tác phẩm – Vì tình yêu Hà Nội, ngoài những tiểu thuyết, tản văn, ghi chép, hồi ức, Hội đồng giám khảo đặc biệt chú ý đến thể loại khảo cứu được các tác giả dày công thực hiện có tính tư liệu cao, vừa tái dựng một phần đời sống văn hóa, nghệ thuật của người Hà Nội, vừa thấm đẫm phần hồn của Thủ đô ngàn năm văn hiến.

Giữ cương vị Chủ tịch Hội đồng giám khảo nhiều năm, nhà thơ Bằng Việt cho biết: “Chúng tôi lựa chọn các đề cử giải Tác phẩm – Vì tình yêu Hà Nội thiên về thể loại khảo cứu hơn là văn chương hư cấu. Bởi vì những tác phẩm văn chương xuất sắc nhất trong năm thì đã có Hội Nhà văn Việt Nam hay Hội Nhà văn Hà Nội theo dõi sát sao rồi. Vì thế đề cử của Giải Bùi Xuân Phái phải đưa ra được những tác phẩm thực sự “Vì tình yêu Hà Nội”, thể hiện được những gì rất thân thiết về Hà Nội...”.

Có một điều khá thú vị nổi lên qua những đề cử năm nay, đó là sự hoài cổ. Cuốn hồi ức “Kim Liên một thuở” của nhà văn Vũ Công Chiến, được ví như cỗ máy thời gian, đưa người đọc trở về những năm tháng đầu tiên của khu tập thể “mới nhất, khang trang nhất Hà Nội lúc bấy giờ”, nơi cư dân từng có khoảng thời gian chung nhau một gian bếp đến chỗ rửa rau, vo gạo với những ký ức dung dị của thế hệ 5x, 6x, 7x sinh ra và lớn lên ở Hà Nội.

Nhóm Ký họa đô thị Hà Nội được ghi nhận vì có các hoạt động sáng tạo nhằm lưu giữ ký ức Hà Nội bằng tranh. Nhóm được thành lập từ tháng 9/2016, gồm hơn 3.000 thành viên, thuộc đủ mọi lứa tuổi và nghề nghiệp, không chỉ người Việt Nam mà cả người nước ngoài. Cuối tháng 1/2019, nhóm biên soạn và ra mắt cuốn sách “Tập thể cũ Hà Nội: Ký họa và hồi ức”. Các tác giả muốn thông qua những nét vẽ của mình, níu giữ lại chút ký ức về những tòa nhà cũ ắp đầy kỷ niệm với nhiều thế hệ người dân Thủ đô.

Nói về những tác phẩm, việc làm mang tính hoài cổ như đã kể ở trên, nhà thơ Bằng Việt cho rằng, cảm giác hoài cổ đối với một thành phố hàng nghìn năm như Hà Nội là điều bình thường. “Người Hà Nội bao giờ cũng sống một cách đầy đủ nhất, không mải chạy theo những cái tân kỳ, mà muốn Hà Nội phải có cả mới và cũ đan xen nhau, truyền thống và hiện đại gắn bó với nhau. Hà Nội như thế mới lưu giữ trong ta những điều đẹp nhất, cân bằng nhất giữa cổ và kim, giữa cũ và mới, giữa cái đã mất đi và cái sẽ tiếp nhận của tương lai”.

Điều đó tiếp tục được minh chứng qua các đề cử giải Ý tưởng - Vì tình yêu Hà Nội,  Việc làm – Vì tình yêu Hà Nội năm nay, như: Nỗ lực khôi phục tên gọi tòa nhà “Bưu điện Hà Nội” ở hồ Hoàn Kiếm; Quyết tâm làm “hồi sinh” sông Tô Lịch của các cơ quan chức năng và cộng đồng người dân Hà Nội; Dự án đào tạo, nghiên cứu “Diện mạo mới cho chợ truyền thống của Hà Nội” với sự tham gia của KTS Steve Davies...

Bên cạnh đó còn có một Hà Nội cực kỳ năng động và hiện đại được ghi nhận trong Danh sách Đề cử năm nay đó là việc Xây dựng đường đua xe Công thức 1 và đăng cai tổ chức giải đua vào 4/2020.

Có thể nói, F1 là cơ hội để quảng bá hình ảnh Thủ đô, với những giá trị về văn hóa pha trộn truyền thống và hiện đại; con người thân thiện; ẩm thực phong phú; các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể giàu bản sắc… cùng thông điệp “Thành phố vì hòa bình” đã thành thương hiệu 20 năm qua. Việc tổ chức một giải đấu thể thao lớn như F1 cũng sẽ tạo ra ấn tượng về một điểm đến lý tưởng, an toàn cho du lịch và các sự kiện, lễ hội văn hóa, giải trí, thể thao tầm quốc tế.

Theo truyền thống của giải nhiều năm nay, mỗi mùa giải chỉ đưa ra duy nhất 01 đề cử Giải thưởng Lớn và trao giải. Vì vậy Ban tổ chức xin được giữ kín đề cử này đến Lễ trao giải. Kết quả giải thưởng sẽ được công bố tại Lễ trao giải dự kiến vào cuối tháng 8/2019.

Danh sách đề cử Giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội lần thứ 12 năm 2019:

I. Đề cử giải thưởng lớn – Vì tình yêu Hà Nội: 01 đề cử - Chưa công bố.

II. Đề cử giải Tác phẩm – Vì tình yêu Hà Nội:

1. Sách “Hà Nội một thời hát” của Nguyễn Trương Quý – góc tiếp cận độc đáo về đời sống Hà Nội qua âm nhạc của Đoàn Chuẩn.

2. Sách “Kim Liên một thuở” của Vũ Công Chiến – ký ức dung dị về đời sống Hà Nội trong quá khứ ở các khu tập thể cũ.

3. Sách “Hà Nội quán xá phố phường” của Uông Triều – bức tranh Hà Nội trong ẩm thực.

III. Đề cử giải Việc làm – Vì tình yêu Hà Nội:

1. Nhóm kí họa đô thị Hà Nội với các hoạt động nhằm lưu giữ ký ức Hà Nội bằng tranh.

2. Các hoạt động tích cực của TP. Hà Nội và cả cộng đồng nhằm khẳng định vị thế và quảng bá hình ảnh Hà Nội - Thành phố vì hòa bình.

3. Nỗ lực yêu cầu khôi phục tên gọi tòa nhà “Bưu điện Hà Nội” ở hồ Hoàn Kiếm.

IV. Đề cử giải Ý tưởng – Vì tình yêu Hà Nội:

1.Quyết tâm làm “hồi sinh” sông Tô Lịch của các cơ quan chức năng và cộng đồng người dân Hà Nội.

2. Xây dựng đường đua xe Công thức 1 và đăng cai tổ chức giải đua vào 4/2020.

3. Dự án đào tạo, nghiên cứu “Diện mạo mới cho chợ truyền thống của Hà Nội” với sự tham gia của KTS Steve Davies.

Tử Hưng