Kết quả, chương trình thu hút 156 người tham gia đổi rác tái chế lấy quà tặng… những chương trình “đổi rác lấy quà” được người dân hết sức hưởng ứng và từ đó, lan tỏa ý thức phân loại rác đúng cách cũng như bảo vệ môi trường. 

TP.HCM: Nhiều mô hình “đổi rác lấy quà” hết sức thành công

Nằm trong chương trình “Thứ bảy đổi rác lấy quà tích điểm xanh” do Hội nước sạch và Môi trường Việt Nam (Awaten) tại TP. Hồ Chí Minh tổ chức, mới đây, tại quận Gò Vấp đã diễn ra chương trình “Ngày hội tái chế thu gom túi nilon đã qua sử dụng được làm sạch và các vật dụng tái chế” lần 2.

Theo đó, người dân có thể thu gom các loại giấy vụn, sách, báo, tạp chí, chai lọ, quần áo cũ… mang đến trụ sở Hội Liên hiệp phụ nữ quận Gò Vấp để đổi rác lấy quà, tích điểm xanh, góp phần cùng nhau chung tay thu gom, phân loại và tái chế rác thải. Được biết, các mã rác A1, A2, A3, A4 (thùng giấy, chai nhựa sạch, lon nhôm, túi nilon sạch) có thể quy ra tiền; các mã còn lại A5, B1, C1, C2 (vỏ hộp sữa, quần áo cũ, bóng đèn huỳnh quang, pin tiểu thải) sẽ được thu miễn phí, tích điểm xanh đổi quà.

Theo UBND phường 6 (quận Gò Vấp), phân loại chất thải rắn tại nguồn là một trong những giải pháp được TP. Hồ Chí Minh triển khai từ rất sớm. Hiện nay, mỗi ngày thành phố thải ra khoảng 9.500 tấn chất thải rắn sinh hoạt, tỷ lệ tăng khối lượng hàng năm khoảng 6 - 10%; khối lượng rác sinh hoạt bình quân đầu người của thành phố khoảng 0,98kg/người/ngày. Việc tăng nhanh chóng chất thải rắn đô thị với tính chất, thành phần đa dạng, phức tạp đã trở thành áp lực cho các nhà quản lý và các đơn vị thu gom, vận chuyển và xử lý. Vì vậy, sự kiện “đổi rác lấy quà” nhằm tuyên truyền cho người dân hiểu rác có thể tái chế được, để phân loại rác trở thành một việc làm thường xuyên của mỗi cá nhân.

Theo kế hoạch, mỗi tháng chương trình được tổ chức một lần và người dân có thể mang quần áo cũ hoặc túi nilon và vỏ chai nhựa đến đổi rác lấy quà, nhằm chung tay cùng với thành phố nâng cao ý thức phân loại rác thải tại nguồn, tăng tỷ lệ tái chế rác và giảm lượng rác gây ô nhiễm môi trường. 

Hội Nước sạch và môi trường Việt Nam tại TP. Hồ Chí Minh cũng vừa tổ chức chương trình “Phân loại, thu gom chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn” và “Hướng dẫn ủ phân hữu cơ từ các loại rau thải” trên địa bàn phường Nguyễn Cư Trinh (quận 1).

Ngay sau lễ phát động, nhân dân các khu phố hưởng ứng thu gom chất thải rắn tại hộ gia đình và “Đổi rác lấy quà”. Kết quả thu được gần 900kg các loại gồm: thùng giấy, chai nhựa sạch, lon nhôm, quần áo cũ, bóng đèn, pin tiểu… Đồng thời, phụ nữ các khu phố tham gia chương trình “Ủ phân hữu cơ từ các loại rau thải” do Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Hùng Anh - Trưởng Văn phòng đại diện Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam tại TP.HCM hướng dẫn. 

Thực ra không phải đến bây giờ, mà từ nhiều năm qua, nhiều chương trình “đổi rác lấy quà” đã được tổ chức hết sức thành công tại TP.HCM. Cách đây hơn 10 năm, tại ngày hội tái chế chất thải TP.HCM diễn ra ngày 17/4/2011 tại Cung văn hóa Lao động (55B Nguyễn Thị Minh Khai, Q.1, TP.HCM), các hoạt động thu hút nhiều sự chú ý nhất là đổi chất thải nguy hại (pin, ắc quy cũ, bóng đèn hỏng, chai lọ đựng hóa chất...) lấy các phần quà tặng (bánh, nước ngọt, túi môi trường, sữa tắm, nước rửa chén...); trao đổi đồ dùng vật dụng cũ (báo, quần áo, thú bông, túi xách...); đổi vỏ chai nước ngọt, vỏ hộp sữa lấy bánh...

Mô hình đổi rác lấy quà thậm chí cũng được linh động thành “đổi rác lấy tiền” theo nguyên tắc ngang giá. Chủ trương này đã được UBND TP.HCM chấp thuận từ năm 2021 khiến người dân hào hứng hơn với công tác bảo vệ môi trường. 

Đẩy mạnh ý thức phân loại rác 

Thu đổi rác tái chế lấy quà tặng là một trong những hoạt động nằm trong dự án “Phân loại rác tại nguồn gắn liền với thu gom và xử lý rác thải nhựa tại Hà Nội” do Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) phối hợp với các đơn vị triển khai từ tháng 8/2020. “Qua hoạt động đổi quà từ rác tái chế, chúng tôi mong muốn chuyển tải đến người dân thông điệp: rác chưa phân loại thì chỉ là rác, rác phân loại rồi thì rác là tài nguyên, có giá trị như những mặt hàng tiêu dùng ở đây”, bà Nguyễn Thị Thùy Ninh - Phó phòng kinh doanh và truyền thông (Urenco) chia sẻ.

Không phải “đổi rác lấy quà” mà là “đổi rác lấy tương lai” - một thông điệp mạnh mẽ được các sinh viên của Câu lạc bộ Sinh học (Khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội) đưa ra khi thực hiện chương trình nhằm lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường, phân loại rác tại nguồn. Dù mới triển khai từ tháng 10/2020, nhưng chương trình đã thu hút sự quan tâm của sinh viên nhiều trường đại học lân cận cũng như các giảng viên của trường.

Nhiều người dân tại Đà Nẵng, trong đó có nhiều em nhỏ rất hào hứng mang chai nhựa, vỏ lon đến đổi các phần quà như vở, bút và cây cảnh trong Lễ phát động hưởng ứng Ngày môi trường thế giới (5/6).

Hai tháng sau, ngày 25/8 trong khuôn khổ Hội thảo và Triển lãm Quốc tế về Giải pháp và Công nghệ xử lý chất thải đảm bảo phát triển bền vững các đô thị tại Việt Nam, Sở TN&MT TP. Đà Nẵng phối hợp với Công ty CP Môi trường Đô thị TP. Đà Nẵng tổ chức Ngày hội đổi rác lấy quà. Ngày hội thu hút khoảng 1.300 người dân tham gia. Tại điểm thu gom, rác tái chế sẽ phân theo các loại riêng để cân ký, sau đó ban tổ chức tính tiền trả cho đại diện các tổ dân phố. Giá thu mua rác thải tái chế được công bố rõ để người dân nắm. Khi mang rác đến, người dân sẽ được đổi lấy các phần quà bao gồm: văn phòng phẩm, đồ dùng học tập, cây xanh, gấu bông... cùng một túi xách tái chế và tờ rơi hướng dẫn phân loại rác tại nhà. Theo ông Võ Nguyên Chương - Phó Gíam đốc Sở TN&MT Đà Nẵng, ngày hội góp phần tuyên tuyền toàn dân cùng tham gia phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, tận dụng rác tài nguyên trong sinh hoạt để tăng tỷ lệ chất thải tái chế, tái sử dụng thành những sản phẩm hữu ích trong sinh hoạt hằng ngày.

Cuối tháng 4/2022, Công ty CP Môi trường và Công trình đô thị Huế (HEPCO) đã tổ chức “Ngày hội đổi rác lấy quà” lần 1 năm 2022. Tại ngày hội, hơn 300 lượt người mang đến các loại rác đã được phân loại, thu gọn kích thước, thể tích như chai nhựa các loại, vỏ lon, giấy vụ, giấy báo, bìa carton... Mỗi người đóng góp một túi rác phân loại sẽ được tham gia bốc thăm nhận một trong các phần quà như cây xanh, cây tiểu cảnh, túi thân thiện môi trường, túi đựng rác tự phân hủy, thực phẩm hữu cơ... Theo HEPCO, đây là chương trình ý nghĩa, nhằm khởi động thực hiện kế hoạch tổ chức chương trình phân loại rác tại nguồn trên địa bàn TP. Huế và hỗ trợ cho Trung tâm Truyền thông môi trường hoạt động thêm phong phú, sinh động, thu hút nhiều người, nhiều đối tượng đến tìm hiểu, trải nghiệm về việc phân loại rác tại nguồn, tái chế rác thải.

PV