Từ những vụ tai nạn giao thông thương tâm

Năm 2023 cả nước đã đưa vào khai thác 9 dự án với 475 km cao tốc, nâng tổng số chiều dài đường bộ cao tốc hiện đang khai thác trên cả nước lên gần 1.900 km. Nhiều tuyến cao tốc mới khi đi vào vận hành đã góp phần rút ngắn khoảng cách, tạo thuận lợi cho người dân đi lại, góp phần phát triển kinh tế xã hội.

Tuy nhiên do nguồn lực còn hạn chế nên nhiều đoạn tuyến cao tốc được phân kỳ đầu tư và hiện mới dừng lại ở 4 làn xe hạn chế, không có làn dừng khẩn cấp mà bố trí các điểm dừng, không có giải phân cách giữa,...

Trong khi đó các tuyến cao tốc này thu hút số lượng đông đảo phương tiện lưu thông vào các dịp lễ, đặc biệt là dịp trước, sau Tết Nguyên Đán do chưa thu phí. Điều này tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn và các vụ tai nạn giao thông liên tiếp xảy ra là rất đáng tiếc.

Mới nhất là vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng xảy ra vào lúc 10h sáng ngày 18/2 tại vị trí Km48+200 trên tuyến cao tốc Cam Lộ - La Sơn thuộc địa phận huyện Phong Điền (tỉnh Thừa Thiên Huế) khiến 3 mẹ con trong một gia đình tử vong.

Còn tại cao tốc La Sơn - Túy Loan nối tỉnh Thừa Thiên Huế với TP. Đà Nẵng vào ngày 23/1, xe khách 45 chỗ chở 22 người đã lao xuống vực sâu. Vụ tai nạn khiến 2 người tử vong và 20 người bị thương.

Điểm chung của 2 đoạn cao tốc này là đi qua khu vực miền núi, nhiều đồi dốc với nhiều khúc cua tay áo. Cùng với đó do ở phân kỳ đầu nên một số vị trí chỉ có 2 làn đường và 2 làn dừng khẩn cấp, một số đoạn không có giải phân cách cứng ở giữa. Đây cũng là bất cập lớn nhất, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông.

Nhiều lái xe cho rằng, đường cao tốc 2 làn xe, không có dải phân cách cứng thường được mở những điểm vượt theo đoạn, nhưng nguy hiểm ở chỗ các điểm vượt kết thúc đột ngột, tài xế rất dễ gặp nguy hiểm khi đường trở về 2 làn như cũ.

Ngoài ra là những bất cập về thiếu trạm dừng nghỉ, trạm xăng dầu, khu vực sửa chữa phương tiện khi gặp sự cố gây khó khăn, thậm chí là ức chế cho cả tài xế và hành khách khi di chuyển tại các tuyến cao tốc mới đi vào khai thác. Nhiều người đi trên cao tốc buộc phải vệ sinh ngay bên đường, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. 

Các vụ tai nạn đa phần đến từ nguyên nhân do lỗi của lái xe khi không tuân thủ các quy định tham gia giao thông. Tuy nhiên ngoài ý thức và kỹ năng của người tham gia giao thông, cần công tâm xem lại và cần thay đổi tư duy việc quy hoạch, thiết kế đầu tư và quản lý vận hành đường cao tốc hiện nay.

Rà soát ngay những bất cập nguy hiểm trên các tuyến cao tốc

Ngay sau khi vụ tai nạn giao thông thương tâm cướp đi sinh mạng của 3 mẹ con trong một gia đình trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn, đoàn công tác của Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia do ông Trần Hữu Minh - Chánh Văn phòng dẫn đầu đã tới kiểm tra hiện trường, kiểm tra khảo sát trên tuyến và làm việc với các Sở ngành, địa phương, đơn vị liên quan.

Theo ông Trần Hữu Minh, khi tai nạn giao thông xảy ra, các cơ quan chức năng sẽ xem xét các nguyên nhân trực tiếp và xử lý trách nhiệm các cá nhân tổ chức có liên quan. Các nguyên nhân chính thức cuối cùng sẽ do cơ quan chức năng công bố.

Thủ tướng đã có chỉ đạo rất rõ trong các vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng, bên cạnh làm rõ các nguyên nhân trực tiếp, cần làm rõ các nguyên nhân khác có liên quan để phục vụ công tác phòng ngừa các vụ tai nạn giao thông tương tự trong thời gian tới.

“Cao tốc là một loại hình tương đối mới ở Việt Nam nếu như so với thế giới đã có gần 100 năm thì chúng ta mới có khoảng 10 - 15 năm. Tốc độ trên cao tốc là rất nhanh thế nên khi có va chạm hậu quả sẽ rất lớn. Vì vậy, trong quá trình xử phạt thì các quy định chế tài trong Nghị định 100 và Nghị định 123 đã được điều chỉnh bổ sung để phù hợp với tình hình thực tiễn” - ông Minh đề cập.

Dưới góc độ của chuyên gia, PGS.TS Trần Chủng - Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông cho rằng, khi lưu thông trên cao tốc cần tính đến các yếu tố đảm bảo sức khỏe cho lái xe, hành khách. Ngành giao thông đã quy định lái xe 4 giờ là phải nghỉ ngơi thì phải có điểm dừng nghỉ cho lái xe. Trạm dừng nghỉ còn phục vụ kỹ thuật, cung cấp xăng, thay lốp để đảm bảo an toàn cho phương tiện.

Dù quy hoạch là cao tốc, các dự án được phân kỳ đầu tư chưa đạt tiêu chuẩn cao tốc vì thiếu dải phân cách giữa, làn dừng khẩn cấp, trạm dừng nghỉ, camera giám sát. Trong khi đó một số tuyến có lưu lượng xe tăng nhanh, vượt công suất dự báo, cần thiết mở rộng ngay.

Còn theo TS. Nguyễn Xuân Thủy - Nguyên Giám đốc Nhà xuất bản Giao thông Vận tải, do nguồn vốn phân bổ không đáp ứng đủ nhu cầu đầu tư, hạ tầng đường cao tốc còn bất cập như đường quá hẹp, không có làn khẩn cấp,...nên hàng loạt đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam mới được đưa vào khai thác bị giới hạn tốc độ.

Vì vậy, khi đầu tư cao tốc phải đồng bộ, đáp ứng được tiêu chuẩn, quy chuẩn ngay từ đầu, tránh vừa đưa vào khai thác được vài năm đã phải nâng cấp, mở rộng sẽ rất khó khăn, chắp vá và tốn kém.

Trước đó, Văn phòng Chính phủ đã có Thông báo số 29/TB-VPCP thông báo kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính trong chuyến công tác kiểm tra, thị sát xuyên Việt ngay sau Tết Quý Mão 2023 và làm việc về tình hình triển khai các công trình, dự án trọng điểm ngành giao thông.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các chủ đầu tư không chia nhỏ gói thầu; xác định các tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện để lựa chọn nhà thầu phù hợp với thực tế và quy định pháp luật; bảo đảm công khai, minh bạch, nghiêm túc, hiệu quả, tuân thủ quy định pháp luật để lựa chọn được nhà thầu thực sự có năng lực, uy tín, kinh nghiệm quản lý dự án quy mô lớn, có năng lực vận hành và triển khai hiệu quả.

Quy hoạch đường cao tốc phải có tầm nhìn dài hạn, tổng thể (tiêu chuẩn hoàn thiện tối thiểu 4 làn xe ô tô, đủ làn dừng khẩn cấp, vận tốc thiết kế 80 - 100km; tuyến thẳng nhất có thể, hạn chế tối đa đi qua khu dân cư, quân sự; tinh thần là qua sông bắc cầu, qua núi, qua đồi thì làm hầm và qua đồng bằng thì đắp đất, đổ cát) và có kế hoạch đầu tư hoàn thiện đúng tiêu chuẩn đường cao tốc, không đầu tư cao tốc quy mô hạn chế 2 làn xe, gây lãng phí nguồn lực và thời gian nâng cấp, mở rộng.

Thế Anh